Câu hỏi tự luận Ngữ văn 9 kết nối Bài 8: Thực hành tiếng Việt (2)

BÀI 8. TIẾNG NÓI CỦA LƯƠNG TRI

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: LỰA CHỌN CÂU ĐƠN HOẶC CÂU GHÉP, CÁC KIỂU CÂU GHÉP
(15 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Định nghĩa về câu đơn ? Và cho ví dụ?’

Trả lời:

Câu đơn là câu có một mệnh đề trong đó chỉ truyền tải một thông tin duy nhất.

Ví dụ: Em đang học bài

Câu 2: Định nghĩa câu ghép? Cho ví dụ?

Trả lời:

Câu ghép là câu có từ hai mệnh đề trở lên, trong đó các mệnh đề này có thể độc lập hoặc phụ thuộc lẫn nhau. Có thể hiểu rằng câu ghép gộp nhiều thông tin lại với nhau.

Ví dụ: Tôi thích đọc sách, nhưng cô ấy lại thích xem phim.

Câu 3. Phân biệt sự khác nhau giữa câu đơn và câu khép ?

Trả lời:

Câu 4: Cho ví dụ về một câu đơn và một câu ghép. Phân tích cấu trúc của chúng?

Trả lời:

Câu 5: Liệt kê các từ nối thường được sử dụng trong câu ghép?

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Cho đoạn văn sau:

 Châu Chấu, Cào Cào, Bọ Ngựa, Bọ Muỗm thì đi tìm khe dứa dại. (2) Trong mùa đông, chỉ có những bụi dứa dại xanh nguyên, mỗi chiếc lá dứa vẫn dỏng cái tai cứng lên nền trời xám. (3) Kẽ lá dứa sâu hoắm, ta có thể chui được vào đấy, nằm chổng đuôi ra, bất chấp mưa gió bên ngoài.

(Dế Mèn phiêu lưu ký - Tô Hoài)

a. Em hãy tìm và chỉ ra những câu đơn và câu ghép có trong đoạn văn trên.

b. Em hãy phân tích cấu tạo câu các câu ghép mà mình tìm được.

Trả lời:

a.

Câu đơn: (1)

Câu ghép: (2), (3)

b.

(1) Châu Chấu, Cào Cào, Bọ Ngựa, Bọ Muỗm // thì đi tìm khe dứa dại.

(2) Trong mùa đông //, chỉ có những bụi dứa dại/ xanh nguyên //, mỗi chiếc lá dứa/ vẫn dỏng cái tai cứng lên nền trời xám.

(3) Kẽ lá dứa/ sâu hoắm //, ta/ có thể chui được vào đấy, nằm chổng đuôi ra, bất chấp mưa gió bên ngoài.

Câu 2: Điền vào chỗ trống để tạo nên câu ghép hoàn chỉnh:

a. Cây phượng đã nở hoa đỏ rực và ………………………………

b. Trời đã bắt đầu đổ mưa to nên ………………………………

c. Nếu sáng mai trời có nắng đẹp thì ………………………………

d. Vì trường em đã thi học kì xong nên ………………………………

Trả lời:

a. Cây phượng đã nở hoa đỏ rực và các bạn học sinh bắt đầu bước vào kì thi học kì.

b. Trời đã bắt đầu đổ mưa to nên mấy chú chim nhỏ đã trốn hết về tổ để tránh mưa.

c. Nếu sáng mai trời có nắng đẹp thì chúng em sẽ đi picnic ở công viên.

d. Vì trường em đã thi học kì xong nên các tiết học trở nên thoải mái và nhẹ nhàng hơn.

Câu 3: Điền vế câu còn thiếu vào chỗ trống để hoàn thành các câu ghép sau:

a) Nó nói và ...

b) Nó nói rồi...

c) Nó nói còn...

d) Nó nói nhưng ...

Trả lời:

Câu 4: Hãy cho biết những câu văn sau là câu đơn hay câu ghép. Tìm CN, VN của chúng:

1) Sự sống cứ tiếp tục trong âm thầm, hoa thảo quả nảy dưới gốc cây kín đáo và lặng lẽ.

2) Ngày qua, trong sương thu ẩm ướt và mưa rây bụi mùa đông, những chùm hoa khép miệng bắt đầu kết trái.

3) Dưới tầng đáy rừng, tựa như đột ngột, những chùm thảo quả đỏ chon chót bỗng rực lên, bóng bẩy như chứa lửa, chứa nắng.

4) Đêm ấy, bên bếp lửa hồng, cả nhà tôi ngồi trông nồi bánh, chuyện trò đến sáng.

5) Một làn gió nhẹ chạy qua, những chiếc lá lay động như những đốm lửa vàng, lửa đỏ bập bùng cháy.

Trả lời:

Câu 5: Đặt câu ghép có sử dụng các cặp quan hệ từ sau:

1. Nếu ... thì ...

2. Mặc dù ... nhưng ...

3. Vì ... nên ...

4. Hễ ... thì ...

5. Không những ... mà ...

6. Nhờ ... mà ...

7. Tuy ... nhưng ..

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng kết hợp câu đơn, câu ghép trong đoạn văn của em?

Trả lời:

Ô nhiễm môi trường gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng nên cần có những biện pháp để ngăn chặn. Bản thân con người phải ý thức được những tác hại to lớn khi môi trường ô nhiễm. Hệ thống pháp lí, chế tài nghiêm minh để xử phạt thích đáng cho các cá nhân và tổ chức vi phạm. Nhà trường phối hợp với các ban ngành thường xuyên nhắc nhở, tuyên truyền, kiểm tra ý thức tự giác của mọi người về việc giữ gìn vệ sinh. Nên có những hình thức khiển trách đúng mức đối với những học sinh có thói quen vứt rác bừa bãi. Giáo dục ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường. Trong thời gian gần đây, chúng ta thường được nghe nói đến phong trào “Giờ Trái Đất”. Đó cũng là một trong những hoạt động thiết thực để góp phần bảo vệ môi trường. Và chúng ta cần phải thực hiện các giải pháp trên một cách đồng bộ, thường xuyên để khắc phục những hậu quả của sự ô nhiễm môi trường, tạo ra môi trường sống trong lành cho con người. Tóm lại, ô nhiễm môi trường ở nước ta hiện nay là một vấn nạn gây hậu quả nghiêm trọng cần lên án và loại bỏ. Hãy bảo vệ môi trường. Bảo vệ môi trường là bảo vệ sự sống của mọi người, vì vậy mỗi người chúng ta cần có ý thức, góp phần chung tay xây dựng một môi trường xanh – sạch – đẹp.

Câu 2: Viết một đoạn văn và chuyển đổi các câu đơn câu đơn sang câu ghép?

Trả lời:

Câu 3: Lập một bảng so sánh giữa câu đơn và câu ghép về mặt ngữ nghĩa và ngữ pháp?

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: : Phân tích một bài thơ hoặc một đoạn văn nổi tiếng, chỉ ra cách tác giả sử dụng câu đơn và câu ghép để tạo hiệu ứng nghệ thuật?

Trả lời:

Để phân tích cách tác giả sử dụng câu đơn và câu ghép trong một bài thơ nổi tiếng, chúng ta có thể chọn bài thơ "Nhớ rừng" của Thế Lữ. Bài thơ này không chỉ nổi bật với hình ảnh thiên nhiên mà còn thể hiện tâm trạng của người thi sĩ một cách sâu sắc.

 Phân tích

1. Câu đơn:

Câu đơn thường mang những ý nghĩa đơn giản, rõ ràng và trực tiếp. Trong "Nhớ rừng", nhiều câu đơn được sử dụng để miêu tả cảnh vật, tạo ra sự gần gũi và dễ hiểu cho người đọc. Ví dụ:

- "Tôi bước giữa rừng cây."

- "Gió đưa mùi hoa."

=> Các câu đơn này giúp tạo ra những bức tranh tĩnh lặng, sinh động về thiên nhiên, đồng thời biểu đạt cảm xúc chân thành của tác giả. Sự đơn giản của câu đơn làm nổi bật cảm giác hoài niệm, sự tỉnh táo của nhân vật trữ tình.

2. Câu ghép:

Trong khi đó, câu ghép thường có cấu trúc phức tạp hơn và thể hiện các mối quan hệ, cảm xúc sâu sắc hơn. Chẳng hạn, trong bài thơ, Thế Lữ đã sử dụng câu ghép để diễn tả nỗi nhớ quê hương, lòng khao khát tự do. Một số ví dụ về cấu trúc câu ghép:

- "Tôi nhớ rừng nhưng tôi đang sống giữa phố."

- "Mọi vật đều thay đổi nhưng trong lòng tôi, rừng vẫn nguyên vẹn."

=> Những câu ghép này không chỉ tạo ra nhịp điệu cho bài thơ mà còn làm nổi bật sự tương phản giữa những gì tác giả đang trải qua và nỗi nhớ đong đầy trong nội tâm. Chúng cho thấy sự xung đột giữa hiện tại và quá khứ, giữa thiên nhiên và đô thị, khiến cho cảm xúc của người đọc được khuấy động.

=>Tác dụng nghệ thuật: Sự kết hợp hài hòa giữa câu đơn và câu ghép trong "Nhớ rừng" giúp Thế Lữ thể hiện nỗi nhớ quê hương, tâm trạng u uất của con người trước sự thay đổi của cuộc sống. Câu đơn mang lại sự rõ ràng, dễ tiếp cận, trong khi câu ghép lại tạo nên chiều sâu và sự phức tạp về cảm xúc. Chính nhờ sự đa dạng này, bài thơ trở nên sống động, cuốn hút và chạm đến trái tim của người đọc. Từ đó, chúng ta thấy được tài năng của Thế Lữ trong việc sử dụng ngôn ngữ, tạo nên sức sống cho bài thơ và góp phần khắc họa những tâm tư, tình cảm của con người trước thiên nhiên và đời sống.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------