Giáo án điện tử chuyên đề Tin học ứng dụng 12 chân trời Bài 2.1: Thực hành bảo vệ dữ liệu

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI

TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY!

Em hãy nêu những tình huống bị mất, hỏng dữ liệu khi sử dụng máy tính ở nhà hoặc ở trường. Thảo luận phương án khắc phục những tình huống đó.

KHỞI ĐỘNG

BÀI 2.1.

THỰC HÀNH BẢO VỆ DỮ LIỆU

CHUYÊN ĐỀ 2: THỰC HÀNH BẢO VỆ DỮ LIỆU, CÀI ĐẶT VÀ GỠ BỎ PHẦN MỀM

NỘI DUNG BÀI HỌC

Các tình huống mất hoặc hỏng dữ liệu

1

Tác hại của việc mất hoặc hỏng dữ liệu

2

Thực hành

3

CÁC TÌNH HUỐNG MẤT HOẶC HỎNG DỮ LIỆU

1

Tìm hiểu nội dung mục 1 SGK tr.35+36, thảo luận nhóm đôi trả lời các câu hỏi sau:

• Thế nào là mất dữ liệu lưu trữ? Thế nào là hỏng dữ liệu?
• Nêu các nguyên nhân dẫn đến mất hoặc hỏng dữ liệu.

Định nghĩa

Mất dữ liệu lưu trữ có thể được hiểu là dữ liệu không còn trên máy tính nữa hoặc dữ liệu đã bị đánh cắp, phát tán ra bên ngoài.

Hỏng dữ liệu nghĩa là tệp vẫn tồn tại trên máy tính nhưng không thể sử dụng được.

Nguyên nhân

a) Nguyên nhân chủ quan

• Xoá nhầm tệp.
• Định dạng đĩa
• Ghi đè dữ liệu
• Virus hoặc chương trình độc hại
• Thao tác không đúng cách
• Tự làm hỏng hoặc mất thiết bị.

b) Nguyên nhân khách quan

• Kẻ xấu đánh cắp
• Mất điện
• Hư hỏng phần cứng, phần mềm

• Xoá nhầm tệp

Nếu thao tác xoá xuất phát từ việc chọn Delete của hệ điều hành thì người dùng có thể tìm lại tệp trong Recycle Bin (đối với Windows) hoặc Trash (đối với MacOS).

Trả lời câu hỏi củng cố SGK tr.37

Câu 1. Khi người dùng không tìm thấy một tệp, có phải tệp đó không còn tồn tại trên thiết bị? Nếu tệp vẫn còn, nguyên nhân khiến em không tìm thấy là gì?

Khi người dùng không tìm thấy một tệp trên thiết bị thì không nhất thiết tệp đó không còn tồn tại.

Một số nguyên nhân khiến người dùng không tìm được tệp khi tệp vẫn còn tồn tại trên thiết bị là:

• Người dùng vô ý thay đổi tên tệp, dẫn đến việc người dùng nghĩ tệp không còn trên thiết bị. Cũng có thể do người dùng không nhớ rõ tên tệp hoặc vị trí lưu tệp.

• Tệp bị ẩn do nhiều nguyên nhân, người dùng ẩn tệp hoặc virus làm ẩn tệp.
• Quyền truy cập bị hạn chế. Có thể người dùng đăng nhập vào hệ thống bằng tài khoản không được phép thao tác trên tệp đó.

Minh hoạ: cách hiển thị tệp bị ẩn

Trả lời câu hỏi củng cố SGK tr.37

Câu 2. Em hãy liệt kê một số quy tắc làm việc trên máy tính để hạn chế mất, hỏng dữ liệu

Một số quy tắc làm việc trên máy tính để hạn chế mất, hỏng dữ liệu:

• Sao lưu dữ liệu định kì.
• Sử dụng phần mềm chống virus.

• Sử dụng nguồn điện ổn định.
• Định kì bảo dưỡng phần cứng máy tính để tránh hư hỏng dẫn đến mất dữ liệu, đặc biệt là ổ đĩa lưu trữ.
• Sử dụng mật khẩu cho tài khoản đăng nhập hệ thống.

KẾT LUẬN

Một số tình huống dẫn dến mất, hỏng dữ liệu gồm có: không thực hiện đúng quy cách trong các thao tác ghi, xoá dữ liệu, dịnh dạng dĩa; tương tác với phần mềm, phần cứng, các chương trình độc hại tác động đến dữ liệu, phần mềm và phần cứng; thiết bị mất diện, cháy nổ, hư hỏng.

TÁC HẠI CỦA VIỆC MẤT HOẶC HỎNG DỮ LIỆU

2

Tìm hiểu nội dụng mục 2, trả lời câu hỏi:

Nêu một số tác hại của việc mất dữ liệu và cho ví dụ.

• Mất dữ liệu quan trọng.
• Mất thời gian, công sức, tiền của.
• Mất uy tín và danh tiếng

Mất file tổng hợp danh sách thành viên cau lạc bộ.

Làm lại bài kiểm tra online vì mất bài làm cũ.

Em được giao nhiệm vụ giữ file bảng điểm học kì I của lớp. Tuy nhiên, em vô tình làm mất nó. Giáo viên sẽ không còn sự tin tưởng cao để giao em nhiệm vụ như vậy một lần nữa.

• Vi phạm quy định pháp luật
• Gián đoạn công việc và học tập
• Xâm phạm và phá hoại

Hoàn thành nhiệm vụ Củng cố tr.38 SGK

Câu 1. Việc mất hoặc hỏng dữ liệu lưu trữ có thể dẫn đến việc vi phạm quy định nào?

A. Quy định về bảo vệ môi trường.

B. Quy định về an toàn lao động.

C. Quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

D. Quy định về giáo dục.

C. Quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

A. Giảm chất lượng sản phẩm.

B. Làm gián đoạn hoạt động kinh doanh.

C. Tạo sự đa dạng cho các sản phẩm.

D. Tăng sự minh bạch trong quyết định đầu tư.

Câu 2. Mất hoặc hỏng dữ liệu ảnh hưởng gì đến hoạt động kinh doanh?

B. Làm gián đoạn hoạt động kinh doanh.

Kết luận

Mất hoặc hỏng dữ liệu lưu trữ ở cá nhân và cơ quan, tổ chức đều dẫn đến các tác hại nghiêm trọng như mất dữ liệu quan trọng, mất thời gian, công sức, tiền của; mất uy tín và danh tiếng dẫn đến việc xâm phạm, phá hoại thông tin bảo mật; vi phạm quy định pháp luật và làm gián đoạn công việc, học tập.

THỰC HÀNH

3

Nhiệm vụ 1. Phòng chống và quét virus

• Yêu cầu: Em hãy:

a) Kiểm tra các chức năng bảo vệ của phần mềm Windows Security đã được bật chưa.

b) Bật chức năng phòng chống virus của phần mềm Windows Security.

c) Thực hiện quét virus theo chế độ quét nhanh để kiểm tra virus.

THỰC HÀNH

Windows Security có thể được mở bằng hai cách:

a) Kiểm tra các chức năng bảo vệ của phần mềm Windows Security đã được bật chưa.

Window Security là phần mềm bảo vệ dữ liệu được cài đặt sẵn trong hệ điều hành Microsoft Windows. Phần mềm này bao gồm nhiều công cụ thực hiện các hình thức bảo vệ khác nhau, trong đó có phòng chống và quét virus

• Cách 1. Mở Start, nháy chọn Windows Security trong danh sách các ứng dụng.

• Cách 2. Nháy chọn biểu tượng Windows Security ở góc phải màn hình trên thanh tác vụ (Hình 1).

Mặc định các chức năng bảo vệ đều bật.

Hình 2. Cửa sổ phần mềm Windows Security

Ở trang Home, biểu tượng Windows Security có:

• Màu xanh lá: trạng thái bật.
• Màu vàng: lưu ý các thông số đã thiết lập.
• Màu đỏ: cảnh báo về sự xuất hiện của các rủi ro bảo mật.

Để bật chức năng phòng chống virus của phần mềm Windows Security:

(1) Chọn trang Virus & threat protection. Tại mục Virus & threat protection settings, chọn Manage settings (Hình 3).

b) Bật chức năng phòng chống virus của phần mềm Windows Security.

(2) Trong trang Virus & threat protection settings, bật “On” chế độ Real-time protection và chế độ Tamper Protection (Hình 4).

c) Thực hiện quét virus theo chế độ quét nhanh để kiểm tra virus.

Để quét máy tính theo chế độ quét nhanh để kiểm tra virus, thực hiện như Hình 5:

• Chọn trang Virus & threat protection. Tại mục Current threats, chọn Quick scan.

• Ngoài ra, có thể chọn Scan options để lựa chọn các hình thức quét virus khác.
• Hệ điều hành Linux Ubuntu không có chương trình phòng chống virus mặc định.

Hướng dẫn sử dụng chức năng Scan options để lựa chọn các hình thức quét virus khác.

Ví dụ, tại cửa sổ Scan options, nháy chọn Custom scan, chọn Scan now, rồi chọn thư mục cần quét virus.

• Sau khi quét xong, trang Scan options sẽ hiển thị các thông tin liên quan như thời gian quét, số lượng tệp được quét và các mối đe doạ (threat).

• Hầu hết các chương trình chống virus đều có các chức năng giống nhau như bảo vệ theo thời gian thực, quét thư mục và tệp do người dùng chọn.

Nhiệm vụ 2. Nén dữ liệu có sử dụng mật khẩu bằng phần mềm 7-Zip

• Yêu cầu: Em hãy nén dữ liệu có yêu cầu mật khẩu khi giải nén bằng phần mềm 7-Zip.

THỰC HÀNH

• Tải phần mềm 7-Zip tại https://www.7-zip.org/download.html.
• Di chuyển các tệp cần nền vào một thư mục. Ví dụ: thư mục Bai tap

Giao diện phần mềm 7-Zip

• Nháy phải chuột Bai tap , chọn 7-Zip, chọn Add to archive... (Hình 6).

• Trong cửa sổ Add to Archive (Hình 7), nhập tên của tệp nén là Bai tap và chọn thư mục để lưu . Chọn định dạng tệp nén là 7z, nhập mật khẩu. Chọn phương thức mã hoá là AES-256 và chọn OK.

• Tệp nén Bai tap.7z được tạo ra trong thư mục đã chọn.
• Trong hệ điều hành Linux Ubuntu: thực hiện tương tự.

Giao diện hệ điều hành Linus Ubuntu

Nhiệm vụ 3. Giải nén dữ liệu có sử dụng mật khẩu bằng phần mềm 7-Zip

Yêu cầu: Em hãy giải nén tệp Bai tap.7z vừa tạo ở trên.

THỰC HÀNH

• Nháy phải chuột lên tệp Bai tap.7z, chọn 7-Zip và chọn Extract to “Bai tap\” (Hình 8).

• Thư mục Bai tap được tạo ra, nằm cùng thư mục với tệp nén. Bên trong thư mục Bai tap là các tệp đã được giải nén.
• Nếu tệp nén có mật khẩu thì nhập đúng mật khẩu vào hộp thoại Enter password.

Nhiệm vụ 4. Sao lưu dữ liệu trên Windows 10 ra đĩa flash USB hoặc đĩa cứng gắn ngoài

Yêu cầu:

Em hãy sao lưu dữ liệu trên máy tính vào đĩa flash USB.

THỰC HÀNH

• Trước khi sao lưu, chuẩn bị một USB đã quét virus và có dung lượng trống đáp ứng được lượng dữ liệu cần sao lưu.
• Mặc định, chương trình Backup của Windows 10 sẽ sao lưu các dữ liệu trong thư mục C:\Users.

• Để sao lưu dữ liệu trên Windows 10, em thực hiện theo các bước như sau:
• Cắm USB hoặc đĩa cứng gắn ngoài vào máy tính.
• Mở Start, chọn Settings (hoặc nhấn Windows + I).

• Trong cửa sổ Settings, chọn Update & Security.
• Chọn trang Backup, chọn Add a drive và chọn USB hoặc đĩa cứng gắn ngoài (Hình 9).

Lúc này dữ liệu sẽ được sao lưu vào USB hoặc đĩa cứng ngoài và đặt trong thư mục File History.

• Trong quá trình sao lưu, có thể chọn các tuỳ chọn sau:

• Đối với hệ điều hành Linux Ubuntu, để sao lưu dữ liệu, em sử dụng công cụ Backup (Hình 10).

Nhiệm vụ 5. Khôi phục dữ liệu trên Windows 10 từ USB hoặc đĩa cứng ngoài

--------------- Còn tiếp ---------------