Giáo án điện tử Ngữ văn 11 kết nối Bài 9 TH tiếng Việt: Cách giải thích nghĩa của từ

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY

KHỞI ĐỘNG

• Chia thành 4 nhóm, tham gia trò chơi đoán từ.
• Mỗi nhóm sẽ lần lượt nhận 2 từ, xếp thành một hàng dọc, người đứng cuối hàng sẽ được biết từ đó, phải dùng hành động để diễn tả cho người đứng trước mình, lần lượt cho đến thành viên đứng đầu hàng và đọc đáp án.
• Tối đa mỗi nhóm chỉ có 5 phút để diễn tả và đưa ra câu trả lời.
• Nhóm nào diễn tả nhanh và đưa ra đáp án cuối cùng chính xác nhiều nhất sẽ giành chiến thắng.
• Trong quá trình diễn tả từ ngữ, không được dùng lời nói, chỉ được dùng hành động, cử chỉ, biểu cảm.
• Danh sách từ:

Bài 9:

Lựa chọn và hành động

[Thực hành tiếng Việt]

Cách giải thích nghĩa của từ

NỘI DUNG BÀI HỌC

01 LÝ THUYẾT

Đọc phần Tri thức ngữ văn về cách giải thích nghĩa của từ,  làm việc cá nhân và thực hiện nhiệm vụ sau:

• Trình bày những cách giải thích nghĩa của từ.
• Có những yêu cầu nào đối với một số cách giải thích nghĩa của từ?

1. Các cách giải thích nghĩa của từ

Trình bày khái niệm mà từ biểu thị

• Phải nêu đầy đủ các khía cạnh của khái niệm.
• Vừa chỉ được loại mà đối tượng thuộc vào, vừa chỉ được đặc tính so với các đối tượng khác cùng loại.

Ví dụ: Công trình kiến trúc lớn gồm một hoặc một nhóm tượng, đặt ở các địa điểm thích hợp, dùng làm biểu trưng cho dân tộc, địa phương, đanh dấu một sự kiện lịch sử hay tưởng niệm người có công lao…

Nêu từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa

• Trong một số trường hợp, có thể nêu 2 – 3 từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa để người tiếp nhận nắm bắt thuận lợi hơn về sắc thái nghĩa.
• Từ dùng để giải nghĩa phải phổ biến, dễ hiểu hơn từ được giải thích.

Ví dụ

• Hoan hỉ là vui mừng, phấn khởi, vui vẻ…
• Điểm đạm là không hấp tấp, nông nảy, bộp chộp…
• Không nên giải thích sân bay là phi trường.

Làm rõ từng yếu tố trong từ, sau đó tổng hợp lại

• Áp dụng với đa số từ ghép.
• Khi giải thích, phải phán đoán để chọn đúng nghĩa tương thích.
• Không giải thích cho từ ghép mang ý nghĩa biệt lập hoặc nghĩa thuật ngữ chuyên môn.

Lưu ý

• Không giải thích cho từ ghép mang ý nghĩa biệt lập hoặc nghĩa thuật ngữ chuyên môn.
• Cần chú ý mối quan hệ giữa các yếu tố để thực hiện việc tổng hợp nghĩa.

02 LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 1: Luyện tập về cách giải thích nghĩa của từ

Dựa vào SGK và kiến thức đã học hoàn thành bài tập 1, 2, 3, 4 SGK trang 110, 111.

Bài tập 1 SGK trang 110

Bài tập 2 SGK trang 111

Trong những cước chú tìm được theo bài tập 1, giải thích bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị đối với nghĩa của từ được sử dụng nhiều hơn vì số điển tích, điển cố chiếm đa số và cần phải giải thích rất cụ thể ý nghĩa của chúng.

Bài tập 3 SGK trang 111