Giáo án điện tử Ngữ văn 11 kết nối Bài 1 TH tiếng Việt: Đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI  BÀI GIẢNG NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

• Theo em ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết được hình thành trong những tình huống giao tiếp khác nhau như thế nào?
• Điều gì quy định đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết?

Gợi ý

• Ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết được hình thành trong khi giao tiếp có thể là giao tiếp trực tiếp hoặc qua văn bản.
• Điều quy định đặc điểm ngôn ngữ nói đó chính là bằng âm thanh còn ngôn ngữ viết qua hệ thống chữ viết.

BÀI 1: CÂU CHUYỆN VÀ ĐIỂM NHÌN TRONG TRUYỆN KỂ

Thực hành tiếng Việt:

Đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

NỘI DUNG BÀI HỌC

Củng cố kiến thức đã học

Luyện tập

HOẠT ĐỘNG 1 CỦNG CỐ KIẾN THỨC ĐÃ HỌC

Dựa vào kiến thức đã học, nhớ lại và trả lời:

• Trình bày khái niệm về ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết?
• Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết là gì?

CÂU 1

Trình bày khái niệm về ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết?

• Ngôn ngữ nói: Trong giao tiếp bằng ngôn ngữ nói, người nói và người nghe tiếp xúc trực tiếp với nhau thay vai luân phiên. Vì vậy, người nói ít có điều kiện gọt gia lời nói.
• Ngôn ngữ viết: là ngôn ngữ được thể hiện bằng chữ viết trong văn bản và được tiếp nhận bằng thị giác.

CÂU 2

Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết là gì?

Ngôn ngữ nói

Có tính biểu cảm tính cụ thể và cá thể cao

Nếu không có phương tiện hỗ trợ thì nó chỉ tồn tại nhất thời và truyền đi trong phạm vi không gian hạn chế.

Người nói trong nhiều trường hợp có thể sử dụng cách phát âm địa phương, biệt ngữ.

Có thể sử dụng phát huy tác dụng của ngữ điệu, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt để tăng hiệu quả giao tiếp.

Ngôn ngữ viết

• Đòi hỏi người viết phải tuân thủ các quy định về chính tả, từ vựng, ngữ pháp, bố cục, trình bày, phong cách….
• Đặc biệt ngôn ngữ viết có thể dùng các kiểu câu dài nhiều thành phần phức tạp.

HOẠT ĐỘNG 2 LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 1

Nhận xét các đặc điểm của ngôn ngữ nói được mô phỏng, tái tạo trong hai đoạn trích trong SGK trang 36.

ĐÁP ÁN

1. Đặc điểm của ngôn ngữ nói được mô phỏng, tái tạo trong đoạn trích

• Tác giả thay vai liên tục từ người kể chuyện đến lời của nhân vật Tràng, thể hiện rõ tâm trạng của nhân vật Tràng khi thị bất ngờ xuất hiện.
• Trong lời thoại của nhân vật, tác giả sử dụng những từ cảm thán như “À”, “Hà”, “nhá”, “đấy” và những từ địa phương như “hờ”.

> Qua cách sử dụng ngôn ngữ nói vào trong văn viết, tác giả giúp người đọc có thể dễ dàng nắm bắt được tâm lý, cảm xúc của nhân vật qua những ngôn từ hết sức gần gũi, cụ thể. Từ đó, làm nổi bật nên cuộc gặp gỡ đầy bất ngờ và trớ trêu trong tình thế khó khăn của 2 con người điển hình của nạn đói.

1. Đặc điểm của ngôn ngữ nói được mô phỏng, tái tạo trong đoạn trích

• Tác giả sử dụng linh hoạt từ ngữ của văn nói như “biết gì”, “ơi”, “rồi”, “ai”…

> Qua cách sử dụng linh hoạt ngôn ngữ nói, tác giả muốn thể hiện sự gian xảo trong lời nói cũng như con người của bá Kiến, chỉ bằng một vài câu nói ngắn ông đã có thể xoa dịu được một Chí Phèo say rượu, hung hăng. Trọng lượng của lời nói không chỉ thể hiện ở những câu từ trau chuốt, đôi khi sự đơn giản, dễ hiểu lại có giá trị thuyết phục đối với người nghe cao hơn.

Nhiệm vụ 2

Phân tích đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ viết trong đoạn trích ở bài tập 2 SGK trang 38

1. Đặc điểm của ngôn ngữ nói được mô phỏng, tái tạo trong đoạn trích

• Tác giả đã rất dụng công trong việc trau chuốt từ ngữ, cấu trúc để gợi lên khung cảnh tang tóc, thê lương của xóm ngụ cư khi cái đói tràn về.

Câu văn ngắn cùng cách diễn đạt đơn giản “Người chết như ngả rạ.”, “Cái đói đã tràn đến xóm này tự lúc nào”…

Nhiều từ láy mang ý nghĩa biểu tượng “xác xơ”, “ngăn ngắt”, “úp súp”, “heo hút”…

• Gợi lên một khung cảnh rùng rợn, tiêu điều, đáng thương mà ở đó con người dường như trở thành những bóng ma vật vờ, đợi chờ cái chết.
• Cái đói năm Ất Dậu đã tràn đến xóm ngụ cư, bao trùm lên cảnh vật và con người, gợi mở ra một tương lai đen tối, cái chết cận kề đang chờ đón họ.

Hướng dẫn về nhà

Ôn lại các nội dung liên quan đến Đặc điểm ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

Hoàn chỉnh các bài tập phần Luyện tập, Vận dụng (nếu chưa xong).

Soạn bài Viết văn bản nghị luận về một tác phẩm truyện.

CẢM ƠN CÁC EM ĐÃ CHÚ Ý LẮNG NGHE!