Giáo án điện tử Ngữ văn 11 kết nối Bài 6 Đọc 3: Độc Tiểu Thanh kí

KHỞI ĐỘNG

Ví dụ: Chuyện người con gái Nam Xương – Nguyễn Dữ

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Kể tên một số tác phẩm văn chương Việt Nam mà em biết viết về thân phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
• Kể vắn tắt những hiểu biết của em về nhân vật Tiểu Thanh.

Bài 6: Nguyễn Du – “Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”

Văn bản

ĐỘC TIỂU THANH KÍ

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Tìm hiểu chung

1. Xuất xứ
2. Bố cục, ý nghĩa nhan đề, nội dung chính của văn bản
3. Cách hiểu về “Độc điếu song tiền nhất chỉ thư”

1. Tìm hiểu chi tiết

1. Mối quan hệ về nội dung giữa các câu thơ
2. Tình cảm, cảm xúc của nhà thơ

III. Tổng kết

1. Nội dung
2. Nghệ thuật

1. TÌM HIỂU CHUNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

• Nêu xuất xứ của văn bản “Độc Tiểu Thanh kí”.
• Xác định bố cục, ý nghĩa nhan đề, nội dung chính của văn bản “Độc Tiểu Thanh kí”.
• Bạn hiểu như thế nào về câu thơ: “Độc điếu song tiền nhất chỉ thư”?

1. Xuất xứ văn bản

Là một trong những bài thơ chữ Hán đặc sắc nhất của Nguyễn Du.

Bài thơ viết theo thể thơ Đường luật thất ngôn bát cú.

Thời điểm sáng tác: đa số cho rằng bài thơ được làm khi tác giả ở trong nước và đọc được câu chuyện về Tiểu Thanh.

Văn bản được sưu tầm từ nguồn tư liệu của dòng họ Nguyễn Tiên Điền, sau đó được các nhà biên soạn sách xếp vào Thanh Hiên thi tập.

2. Bố cục, ý nghĩa nhan đề, nội dung chính của văn bản

Bố cục văn bản

Hai câu đề

Nguyễn Du đọc phần dư cảo Tiểu Thanh để lại.

Hai câu thực

Số phận tài hoa bạc mệnh của nàng Tiểu Thanh.

Hai câu luận

Nỗi thương cảm của Nguyễn Du dành cho nàng Tiểu Thanh.

Hai câu kết

Thương xót Tiểu Thanh, Nguyễn Du thương cho số phận mình.

Nhan đề “Độc Tiểu Thanh kí”

Độc là đọc.

Tiểu Thanh là một cô gái có số phận bi kịch.

Tiểu Thanh là một cô gái có số phận bi kịch.

Kí là những ghi chép.

“Độc Tiểu Thanh kí”: đọc những ghi chép của nàng Tiểu Thanh (đọc tập thơ của nàng Tiểu Thanh).

Nội dung chính

Văn bản là câu chuyện về nàng Tiểu Thanh, thể hiện suy tư của Nguyễn Du về số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội cũ, đồng thời toát lên giá trị nhân đạo cao cả.

3. Cách hiểu về “Độc điếu song tiền nhất chỉ thư”

“Riêng mình ta khóc thương mảnh giấy tàn bay ngoài cửa sổ”

“Đối tượng” trực tiếp của sự xót thương được đến là một mảnh giấy hay đó là số phận nàng Tiểu Thanh chỉ được gợi qua mảnh giấy mà thôi.

• “Riêng ta viếng nàng qua một tờ giấy trước cửa sổ”
• “Riêng ta viếng nàng bằng việc đề mấy chữ trên một tờ giấy trước cửa sổ”

Cách dịch này có thể hiểu tác giả đề thơ trên một trang giấy để viếng Tiểu Thanh.