Giáo án KHTN 9 Cánh diều bài 19: Giới thiệu về chất hữu cơ

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

*Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu khái niệm hợp chất hữu cơ

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức lớp với 4 nhóm, mỗi nhóm bầu ra nhóm trưởng và thư kí.

- GV yêu cầu mỗi nhóm tìm hiểu, thu thập thông tin kết hợp quan sát các hình trong sgk, trả lời câu hỏi:

+ Vì sao sản phẩm thu được khi đốt các hợp chất hữu cơ luôn làm nước vôi trong bị vẩn đục?

+ Theo em trong các hợp chất hữu cơ sẽ luôn có nguyên tố nào?

- GV giới thiệu các hợp chất cũng có chứa carbon nhưng không phải là hợp chất hữu cơ như:

+ Oxide của carbon: CO, CO₂

+ Acid: H₂CO₃

+ Muối carbonate và hydrocarbonate.

+ Muối carbide: CaC₂, Al₄C₃,...

- GV yêu cầu HS nêu khái niệm của hợp chất hữu cơ.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm 4, hoàn thành phiếu học tập số 1:

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.

* Đáp án phiếu học tập số 1:

1. Xung quanh các em có rất nhiều hợp chất hữu cơ như trong thực phẩm, gas đun nấu, than đá, cơ thể sinh vật,...

+ Ethylic alcohol là hợp chất hữu cơ có công thức hoá học C₂H₅OH, được dùng làm nguyên liệu (cồn đốt), chạy một số động cơ,...) nguyên liệu ( pha chế đồ uống chứa cồn, sản xuất giấm ăn,...)

+ Gas dùng trong đun nấu có chứa các hợp chất hữu cơ như propane (C₃H₈), butane (C₄H₁₀),...

2. Thành phần chính của bánh mì là tinh bột và đường. Vì vậy, khi đun nóng bánh mì ở nhiệt độ cao thì bánh mì chuyển sang màu đen do các phản ứng phân hủy tinh bột và đường tạo thành carbon (C).

3. Các hợp chất hữu cơ là C₃H₈O, C₂H₄,  C₆H₁₂O₆.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

I. Hợp chất hữu cơ, hoá học hữu cơ.

1. Tìm hiểu khái niệm hợp chất hữu cơ

- Các hợp chất hữu cơ khi cháy đều tạo thành khí CO₂.

- Các hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố carbon.

- Khái niệm: hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon trừ một số hợp chất như các oxide của carbon, muối carbonate,...

* Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu phân loại hợp chất hữu cơ và ngành hoá học hữu cơ

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm như HOẠT ĐỘNG1 trả lời các câu hỏi sau:

+ Hợp chất hữu cơ được chia ra làm mấy loại

+ Hãy vẽ sơ đồ phân loại hợp chất hữu cơ.

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi trả lời câu hỏi:

Chỉ ra những hợp chất thuộc loại hydrocarbon, dẫn xuất của hydrocarbon trong các hợp chất sau: C₂H₆, C₂H₆O, C₂H₄, C₂H₃Cl.

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi nêu hoá học hữu cơ là gì và một vài sản phẩm của hoá học hữu cơ.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.

* Đáp án:

Hợp chất thuộc loại hydrocarbon: C₂H₆, C₂H₄.

Hợp chất thuộc loại dẫn xuất của hydrocarbon: C₂H₆O, C₂H₃Cl.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Phân loại hợp chất hữu cơ

Dựa vào thành phần phân tử, hợp chất hữu cơ được chia thành 2 loại:

3. Hoá học hữu cơ

Hoá học hữu cơ là ngành hoá học nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ.

- Một vài sản phẩm của hoá học hữu cơ

Chất dẻo

Vitamin

Mỹ phẩm,...

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

*Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu hoá trị và liên kết giữa các phân tử.

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung trong sgk và trả lời: 

Hầu hết trong các phân tử hợp chất hữu cơ là liên kết ion hay liên kết cộng hoá trị?

- GV tổ chức lớp với 4 nhóm, mỗi nhóm bầu ra nhóm trưởng và thư kí.

- GV yêu cầu mỗi nhóm tìm hiểu, thu thập thông tin kết hợp quan sát các hình 19.5 trong sgk, HS thảo luận trả lời các câu hỏi sau: 

1. Xác định hoá trị của C trong methane và  methylic alcohol.

2. Trong phân tử methane và methylic alcohol, liên kết giữa các nguyên tử là liên kết cộng hoá trị hay liên kết ion?

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi, thảo luận hoàn thành nhiệm vụ:

Từ mô hình 19.5. Mô hình mô tả sự góp chung electron các nguyên tử của các phân tử methane, methylic alcohol, ethylene, hãy thay thế mỗi cặp electron bằng một nét ( - ) để được công thức cấu tạo của chúng.

- Nêu nhận xét về hoá trị của H, C, O trong hợp chất hữu cơ là bao nhiêu? Mỗi liên kết giữa các phân tử ứng với mấy nét gạch ( - ).

- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân, trả lời câu hỏi luyện tập 3:

Xác định số liên kết của nguyên tử carbon, hydrogen và oxygen trong phân tử methylic alcohol.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.

* Đáp án 

Câu 1: Hoá trị của C trong methane và methylic alcohol là IV.

Câu 2: Trong phân tử methane và methylic alcohol, liên kết giữa các nguyên tử là liên kết cộng hóa trị do các nguyên tử sử dụng các cặp electron dùng chung để tạo liên kết

Câu 3: 

Trong phân tử methylic alcohol bao gồm:

- 3 liên kết đơn giữa C và H;

- 1 liên kết đơn giữa C và O;

- 1 liên kết đơn giữa O và H.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

……………………..

II. Đặc điểm cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ

1. Hoá trị và liên kết giữa các phân tử

- Liên kết giữa hai nguyên tử trong hợp chất hữu cơ hầu hết là liên kết cộng hoá trị.

Mô hình góp chung electron	Công thức cấu tạo

- Trong hợp chất hữu cơ, hoá trị của H, C, O tương ứng là I, IV, II. Mỗi liên kết giữa hai nguyên tử được kí hiệu bằng một nét gạch (-) để biểu diễn một đơn vị hoá trị.

……………..