Giáo án Tin học 5 Cánh diều chủ đề D bài học: Tôn trọng quyền tác giả khi sử dụng nội dung thông tin

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú để HS bắt đầu học bài mới.

b. Cách thức thực hiện: 

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau:

- GV liên hệ, yêu cầu HS đọc tình huống phần Khởi động – SGK tr.24 và thực hiện theo yêu cầu: Theo em, những hành động sau đây là đúng hay sai? Vì sao?

a) Đưa một bài thơ trong sách vào bài trình chiếu của mình nhưng không nêu tên tác giả.

b) Xem bức thư gửi cho bạn khác khi chưa được sự đồng ý của người viết thư.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, dẫn dắt HS vào bài: Chỉ được dùng thông tin của người khác khi được phép. Người có bản quyền mới được khai thác, sửa đổi nội dung thông tin đó. Tuy nhiên, em có thể trích dẫn một phần tác phẩm người khác vào sản phẩm của em, với điều kiện em có ghi rõ tên tác giả, tác phẩm và nguồn cung cấp. Vậy bản quyền nội dung thông tin là gì? Hành vi nào thể hiện việc tôn trọng bản quyền nội dung thông tin?,… Để trả lời các câu hỏi trên, cô/thầy và lớp mình cùng đến với bài học hôm nay  – Bài: Tôn trọng quyền tác giả khi sử dụng nội dung thông tin.

B. HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

1. Bản quyền nội dung thông tin

a. Mục tiêu: Nêu được khái niệm bản quyền nội dung thông tin.

b. Cách thức thực hiện:

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau:

- GV nêu vấn đề liên quan đến bản quyền nội dung thông tin: Một đài truyền hình có thể phải trả tiền mua bản quyền được ghi và phát hình trực tiếp một trận bóng đá trong một giải đấu của thế giới.

- GV yêu cầu HS dựa vào ví dụ trên và ý a) của mục Khởi động, cho biết: Nêu các ví dụ khác liên quan đến vi phạm bản quyền nội dung thông tin.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

- GV yêu cầu HS từ những thông tin trên, kết hợp nghiên cứu SGK, trả lời câu hỏi: Bản quyền nội dung thông tin là gì? Ai là người sở hữu bản quyền nội dung thông tin?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

- GV nêu câu hỏi mở rộng: Làm thế nào để sử dụng thông tin có bản quyền?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

2. Tôn trọng bản quyền nội dung thông tin

a. Mục tiêu: Nhận biết đầy đủ hơn về vi phạm bản quyền nội dung thông tin; phát biểu, giải thích từng trường hợp để chỉ ra vì sao đó là vi phạm bản quyền.

b. Cách thức thực hiện:

- GV tổ chức cho HS nghiên cứu thông tin trong SGK, suy nghĩ, trả lời câu hỏi: Theo em, mỗi hành động dưới đây xảy ra trong trường hợp nào thì sẽ bị coi là vi phạm bản quyền nội dung thông tin:

(1) Trình diễn một bài hát với một số đoạn lời bài hát bị thay đổi.

(2) Cắt ghép video từ các phim nổi tiếng để phát lại trên mạng xã hội như Facebook, YouTube. 

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau.

- GV tổ chức cho HS dựa vào hình kết hợp nghiên cứu thông tin trong SGK, cho biết: Cần làm gì khi sử dụng nội dung thông tin. Trong trường hợp nào em có thể sử dụng thông tin mà không cần sự cho phép của tác giả?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

…………………………….

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe, thực hiện yêu cầu của GV.

- HS trả lời: Cả hai hành động trên là sai vì:

a) Nếu không ghi tên tác giả, người đọc sẽ nghĩ bài thơ đó là do em viết. Hành động nhận một tác phẩm của người khác là do mình làm ra là hành động gian dối, có thể gọi đây là hành động lấy mất tài sản trí tuệ của người khác.

b) Hành động đọc trộm thư trên vi phạm thông tin có tính riêng tư. Đặt mình vào hoàn cảnh của bạn, nếu em là người viết thư cho bạn khác để kể một câu chuyện mà em chỉ muốn riêng bạn ấy biết; khi bức thư đó bị một người khác đọc trộm, em sẽ thấy rất khó chịu, cảm thấy không được tôn trọng.

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài. 

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe, ghi nhớ.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời:  Một số ví dụ về bản quyền nội dung thông tin:

+ Sao chép và đưa lên mạng một tác phẩm như bài thơ, bài văn, câu chuyện của một người khác khi chưa được tác giả đồng ý.

+ Sử dụng một logo biểu tượng của một tổ chức mà không xin phép tổ chức đó (ví dụ in biểu tượng của hãng Microsoft trên sản phẩm của mình).

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời:

+ Bản quyền nội dung thông tin là quyền quyết định ai được sử dụng, sao chép, thay đổi nội dung thông tin đó.

+ Bản quyền nội dung thông tin được cấp cho tác giả hoặc chủ sở hữu nội dung thông tin và thông tin đó được gọi là thông tin có bản quyền.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Muốn sử dụng một nội dung thông tin có bản quyền, ta phải được người có bản quyền cho phép sử dụng, tức là phải có được Bản quyền sử dụng nội dung thông tin. Sự cho phép sử dụng thường thể hiện cụ thể bằng các điều khoản như: trả tiền hay không phải trả tiền để sử dụng một phần hay toàn bộ, được thay đổi hay không được thay đổi nội dung thông tin.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: Trong trường hợp người thực hiện hành vi ở hai hành động trên chưa xin phép tác giả mà tự ý chỉnh sửa, làm thay đổi tác phẩm gốc thì được coi là vi phạm bản quyền nội dung thông tin.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi nhớ.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: 

+ Khi sử dụng nội dung thông tin, cần xin phép tác giả để có bản quyền sử dụng.

+ Có những quy định cho phép sử dụng tác phẩm có bản quyền mà không cần sự cho phép của người có bản quyền trong một số trường hợp. Ví dụ: Em có thể trích dẫn một phần đoạn văn với mục đích tham khảo, học hỏi nhưng cần phải nêu rõ nguồn trích dẫn, tên tác giả, tên tác phẩm,…

- HS tiếp thu, phát huy.

- HS lắng nghe câu hỏi của GV.

…………………….