Giáo án và PPT Ngữ văn 7 cánh diều Bài 10: Thực hành tiếng Việt

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ai nhanh tay nhất?”

- GV phổ biến luật chơi: GV lần lượt chiếu các từ ngữ lên màn hình, HS quan sát và phân loại từ ngữ vào các bộ môn tương ứng: Lực, xâm thực, trường từ vựng, di chỉ, thụ phấn, trọng lực, đơn chất, đường trung trực. HS nào giờ tay trả lời nhanh và đúng nhất sẽ được tuyên dương. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Thuật ngữ

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Theo em, thuật ngữ là gì? Thuật ngữ có đặc điểm gì? Để hoạt động giao tiếp (đọc, viết, nói nghe) về đề tài thuộc một lĩnh vực khoa học nào đó có hiệu quả, cần làm gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm: là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ, thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ. 

- Đặc điểm: hầu như chỉ có một nghĩa và không mang sắc thái biểu cảm, tức là không biểu thị thái độ, tình cảm của người sử dụng.

- Để hoạt động giao tiếp (đọc, viết, nói nghe) về đề tài thuộc một lĩnh vực khoa học nào đó có hiệu quả, cần nắm được các thuật ngữ thuộc lĩnh vực khoa học ấy.

Hoạt động 2: Xác định và xếp loại các thuật ngữ theo lĩnh vực khoa học

Nhiệm vụ 1: BT1 SGK/82

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào nghĩa dể sắp xếp và nối các thuật ngữ ở cột A vào lĩnh vực khoa học phù hợp ở cột B (theo mẫu).

Sản phẩm dự kiến:

Nhiệm vụ 2: BT2 SGK/82

- GV hướng dẫn HS thảo luận theo nhóm nhỏ thực hiện các yêu cầu: tìm và sắp xếp các thuật ngữ trong các câu đã cho vào lĩnh vực khoa học phù hợp: toán học, vật lí học, hóa học, sinh học, ngôn ngữ học.

Sản phẩm dự kiến:

+ Ở câu a), các thuật ngữ là: oxit, hợp chất, nguyên tố, oxi, oxit axit, oxit bazơ. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực hoá học.

+ Ở câu b), các thuật ngữ là: trùng roi, đơn bào, tự dưỡng, thực vật, dị dưỡng, động vật. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực sinh học.

+ Ở câu c), các thuật ngữ là: tam giác, góc nhọn, tam giác nhọn, góc tù, tam giác tù. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực toán học.

+ Ở câu d), các thuật ngữ là: cường độ, dòng điện, hiệu điện thế, đoạn mạch nối tiếp, đoạn mạch song song. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực vật lí học.

+ Ở câu e), các thuật ngữ là: tiếng, từ, từ đơn, từ phức. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực ngôn ngữ học.

…………………………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Dòng nào sau đây nêu đúng định nghĩa cước chú?

A. Là lời giải thích ở chân trang về những từ ngữ, kí hiệu hoặc xuất xứ của trích dẫn,… trong văn bản có thể chưa rõ với người đọc

B. Là lời giải thích ở đầu trang về những từ ngữ, kí hiệu hoặc xuất xứ của trích dẫn,… trong văn bản có thể chưa rõ với người đọc

C. Là hình ảnh minh họa trong văn bản nhằm mô tả cho vấn đề được nói tới trong văn bản.

D. Đáp án khác

Câu 2: Dòng nào sau đây định nghĩa đúng về tài liệu tham khảo?

A. Là những tài liệu được người viết xem xet trích dẫn để làm rõ hơn nội dung, đối tượng được để cập trong văn bản

B. Là những tài liệu được tác giả đề cập tới trong văn bản để người đọc liên hệ đến những vấn đề liên quan

C. Là những tài liệu được tác giả đề cập tới trong văn bản để tăng dung lượng cho văn bản

D. Đáp án khác

Câu 3: Tài liệu tham khảo có tác dụng gì?

A. Giúp cho thông tin được trình bày trong văn bản thêm phong phú

B. Tăng tính thuyết phục trong văn bản

C. Cả A và B đều đúng

D. Cả A và B đều sai

Câu 4: Tài liệu tham khảo được đặt ở vị trí nào?

A. Đầu bài viết

B. Giữa bài viết

C. Cuối bài viết

D. Linh hoạt

Câu 5: Thuật ngữ là gì?

A. Là từ, ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ, thường được dùng trong các văn bản thông tin thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ và văn bản nghị luận

B. Là một biện pháp tu từ chỉ việc lặp đi lặp lại một từ hoặc một cụm từ nhiều lần trong một câu nói, đoạn văn, đoạn thơ, rộng hơn là trong một bài thơ hay một bài văn

C. Là một hình thức tu từ có đặc điểm: thay đổi vị trí thông thường của một từ, cụm từ trong nhưng không làm mất đi quan hệ cú pháp

D. Là lời giải thích liên quan đến từ ngữ, chi tiết, nguồn trích dẫn,… được dùng trong từng trang văn bản, đặt ở chân trang

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Trong kinh tế học, thuật ngữ thị trường chỉ nơi thường xuyên tiêu thụ hàng hóa, còn trong quang học, thuật ngữ thị trường chỉ phần không gian mà mắt có thể quan sát được. Hiện tượng đồng âm này có vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ - một khái niệm đã nêu ở phần Ghi nhớ không? Vì sao?

Câu 2. Viết một đoạn văn (khoảng 5 – 7 dòng) giới thiệu khái quát về các từ loại hoặc các thành phần câu em đã được học.