Giáo án và PPT Ngữ văn 7 cánh diều Bài 3: Bạch tuộc (Giuyn Véc-nơ)

VĂN BẢN 1. BẠCH TUỘC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi: 

1. Em có thích xem những bộ phim khoa học viễn tưởng không? Điều em cảm thấy thú vị nhất khi xem những bộ phim đó là gì?

2. Em đã nhìn thấy con bạch tuộc chưa? Hãy miêu tả hình dáng của nó.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

- GV yêu cầu HS dựa vào phần chuẩn bị ở nhà, giới thiệu về tác giả Giuyn Véc-nơ và bài thơ Bạch tuộc.

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Tên: Giuyn Véc-nơ 

- Năm sinh – năm mất: 1828 - 1905 

- Quốc tịch: Pháp

- Người đi tiên phong trong thể loại văn học Khoa học viễn tưởng và được coi là một trong những "cha đẻ" của thể loại này.

- Ông là người có tác phẩm được dịch nhiều thứ ba trên thế giới, những tác phẩm của ông cũng được chuyển thể thành phim nhiều lần.

2. Tác phẩm

- Trích tiểu thuyết Hai vạn dặm dưới đáy biển.

- Sáng tác năm 1870

- Hoàn cảnh sáng tác: Khi đó, tàu ngầm mới đang được thử nghiệm ở mức độ sơ khai; bạch tuộc cũng chỉ mới được một số người đi biển bắt gặp

Hoạt động 2: Tìm hiểu thể loại văn bản

- GV yêu cầu HS trình bày phần chuẩn bị trước ở nhà, tìm hiểu về thể loại truyện khoa học viễn tưởng (khái niệm, đề tài, sự kiện, tình huống truyện, cốt truyện, nhân vật, bối cảnh truyện).

Sản phẩm dự kiến:

Thể loại truyện khoa học viễn tưởng

- Khái niệm: là những tác phẩm văn học mà ở đó, tác giả tưởng tượng, hư cấu dựa trên thành tựu của khoa học và công nghệ. 

- Đề tài: gắn với các lĩnh vực khoa học như công nghệ tương lai, du hành vũ trụ, người ngoài hành tinh, khám phá đại dương và lòng Trái Đất.

- Sự kiện trong truyện: có thể bắt đầu từ sự kiện có thật; từ đó, nhà văn hình dung, tưởng tượng ra câu chuyện.

- Tình huống trong truyện: khoa học viễn tưởng thường đột ngột, bất ngờ, có phần li kì, mạo hiểm,... 

- Cốt truyện: gắn với các sự kiện khoa học và công nghệ; với những sự kiện "đi trước thời gian", những tình huống táo bạo, bất ngờ.

- Nhân vật: thường là những con người thông thái (nhà khoa học, nhà phát minh, sáng chế,...) trong các lĩnh vực (đề tài) mà tác phẩm đề cập. 

- Bối cảnh trong truyện khoa học viễn tưởng thường gắn với đề tài của truyện.

Hoạt động 3: Tìm hiểu hình ảnh người Bạch tuộc

- GV yêu cầu HS đọc văn bản phần (1), (2) và trả lời câu hỏi:

+ Con tàu xuất hiện trong hoàn cảnh nào?

+ Qua cuộc nói chuyện của nhân vật “tôi” và Nét Len, em hình dung như thế nào về con bạch tuộc?

+ Con bạch tuộc xuất hiện được tác giả miêu tả như thế nào? Chi tiết nào cho thấy trí tưởng tượng rất phong phú của nhà văn về bạch tuộc? Em có nhận xét gì về cách miêu tả đó? 

Sản phẩm dự kiến:

1. Hình ảnh con Bạch tuộc

- Hoàn cảnh xuất hiện: Tàu No-ti-lớt lặn xuống biển, cách mặt biển một ngàn năm trăm mét.

- Cuộc nói chuyện của Nét Len với nhân vật tôi về những con bạch tuộc: là một con vật to lớn, khổng lồ, rất đáng sợ, bí ẩn dưới đại dương.

- Con bạch tuộc được miêu tả rất cụ thể, chi tiết, rõ ràng. 

- Đây là một con vật rất to lớn, như một con quái vật dưới biển sâu. Trong miêu tả của tác giả, có những chi tiết giống với đặc điểm thực tế của loài bạch tuộc, có những chi tiết mang tính tưởng tượng. 

 Bằng trí tưởng tượng rất phong phú, tác giả đã giúp độc giả hình dung được một loài vật đáng sợ.

Hoạt động 4: Tìm hiểu cuộc chiến đấu với con bạch tuộc

- GV yêu cầu HS đọc đoạn (3), làm việc cặp đôi:

+ Trình bày diễn biến của cuộc chiến. Kết quả của cuộc chiến là gì?

Sản phẩm dự kiến: 

Cuộc chiến đấu diễn vô cùng cam go, kịch tính.

- Kết quả:

+ Đàn bạch tuộc hung hãn, tàn bạo, sẵn sàng giết chết đoàn thủy thủ nhưng cuối cùng đã nhận kết cục thua trận, phải chạy trốn xuống biển.

+ Đoàn thủy thủ dũng cảm, kiên cường chống lại lũ quái vật biển sâu. Thủy thủ Nê-mô mình nhuốm đầy máu,  đau đớn trước sự hi sinh của một người đồng hương. 

-  Những người thủy thủ: chiến đấu anh dũng, có tinh thần đoàn kết, tình yêu thương, không ngại nguy hiểm để cứu đồng đội của mình.

- Nghệ thuật:

+ Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, kịch tính, hấp dẫn.

+ Sử dụng những từ ngữ giàu sức biểu cảm cùng những câu cảm thán bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ của người tham gia cuộc chiến giúp người đọc hình dung rõ được sự cam go, nguy hiểm của cuộc chiến.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Cuộc giáp chiến kết thúc thế nào?

A. Cuộc giáp chiến kéo dài mười lăm phút.

B. Lũ bạch tuộc chiến bại, phần bị chết, phần bị thương, cuối cùng phải bỏ chiến trường mà lặn xuống biển sâu.

C. Kết thúc thảm bại, tàu bị hư hỏng

D. A và B đúng

Câu 2. Tại sao mắt Nê-mô ứa lệ?

A. vì một con bạch tuộc đã dùng vòi quấn chặt lấy một thủy thủ

B. Vì thương chú bạch tuộc

C. Sau khi chỉ còn một chiếc vòi quấn chặt lấy thủy thủ ấy, nó đã lặn xuống biển sâu. Người thủy thủ đã vĩnh viễn ra đi.

D. A và C đúng

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Từ câu chuyện trên, em rút ra bài học gì khi gặp những tình huống khó khăn và thử thách nguy hiểm trong cuộc sống?

Câu 2: Năm 1861, về phía Tây bắc Tê nê ríp cũng ở khoảng vĩ độ này, thủy thủ tàu A lếch tơn đã phát hiện ra con vật gì đang bơi cùng tuyến đường?