Giáo án và PPT Ngữ văn 7 cánh diều Bài 6: Tục ngữ về thiên nhiên, lao động và con người, xã hội (1)

VĂN BẢN 3: TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN, LAO ĐỘNG VÀ CON NGƯỜI, XÃ HỘI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức trò chơi: Đuổi hình bắt chữ

- Nhiệm vụ: Tìm và đọc các câu tục ngữ liên quan

+ Luật chơi: Mỗi đội sẽ nhìn hình ảnh và giơ tay thật nhanh tìm ra các câu tục ngữ qua hình ảnh.

- Thời gian: 5 phút

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Em hãy trình bày khái niệm của tục ngữ.

• Văn bản được chia thành mấy phần? Nội dung của từng phần là gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Khái niệm:

- Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, đúc kết những bài học của nhân dân về:

+ Quy luật của thiên nhiên

+ Kinh nghiệm lao động sản xuất

+ Kinh nghiệm về con người và xã hội.

2. Đọc văn bản

- Bố cục:

+ Câu 1 và câu 2: Những câu tục ngữ về thiên nhiên.

+ Câu 3 và câu 5: Những câu tục ngữ về lao động sản xuất.

+ Từ câu 6 và câu 10: Những câu tục ngữ về con người và xã hội.

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Tục ngữ về thiên nhiên

+ Các câu tục ngữ về thiên nhiên đúc kết những kinh nghiệm gì? Em có nhận xét gì về các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các câu đó? Trong thực tế những câu tục ngữ này được áp dụng như thế nào?

- GV yêu cầu HS chia thành 5 nhóm, thực hiện Phiếu học tập:

+ Nhóm 1: Câu số 1

+ Nhóm 2: câu số 2

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: “Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa”

- Nghệ thuật:

+ Câu gồm 8 tiếng

+ Vần lưng: nắng – vắng

+ Nhịp thơ: 4/4

+ Sử dụng phép đối giữa hai vế à giúp dễ nhớ đối với kinh nghiệm quan sát về nắng, mưa thông qua hiện tượng tự nhiên.

- Cơ sở thực tế: nhìn sao để dự đoán thời tiết nắng mưa.

- Nội dung: Trời nhiều sao thì trời hôm sau sẽ có nắng; trời âm u, ít sao thì hôm sau sẽ mưa.

- Giá trị kinh nghiệm: mọi người chủ động sắp xếp công việc, nhà cửa đề phòng mưa bão.

Câu 2:

Mưa tháng Ba hoa đất

Mưa tháng Tư hư đất

- Nghệ thuật:

+ Câu gồm 10 tiếng

+ Vần lưng: ba – hoa, tư - hư

+ Nhịp thơ: 5/5

+ Sử dụng phép đối giữa hai vế à nhấn mạnh cơn mưa của tháng Ba và tháng Tư có ảnh hưởng lớn tới nông vụ.

- Cơ sở thực tế: thông qua kinh nghiệm trồng trọt mà đúc kết nên câu tục ngữ

- Nội dung: Tháng ba âm lịch, hoa màu rất cần nước nên cơn mưa lúc này rất có ích. Tháng Tư cây trồng đang trong quá trình phát triển, ít cần nước nên mưa tháng Tư sẽ làm hư đất, hư cây trồng.

- Giá trị kinh nghiệm: chủ động trong vụ mùa, gieo trồng.

…………………………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Tục ngữ là một thể loại của bộ phận văn học nào ?

A. Văn học dân gian.

B. Văn học viết

C. Văn học thời kì kháng chiến chống Pháp

D. Văn học thời kì kháng chiến chống Mĩ.

Câu 2: Nội dung những câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất nói về điều gì?

A. Các hiện tượng thuộc về quy luật tự nhiên

B. Công việc lao động sản xuất của nhà nông.

C. Mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người

D. Những kinh nghiệm quý báu của nhân dân lao động trong việc quan sát các hiện tượng tự nhiên và trong lao động sản xuất.

Câu 3: Những kinh nghiệm được đúc kết trong các câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất có ý nghĩa gì?

A. Là bài học dân gian về khí tượng, là hành trang, “túi khôn” của nhân dân lao động, giúp cho họ chủ động dự đoán thời tiết và nâng cao năng xuất lao động

B. Giúp nhân dân lao động chủ động đoán biết được cuộc sống và tượng lai của mình.

C. Giúp nhân dân lao động có một cuộc sống vui vẻ, nhàn hạ và sung sướng hơn.

D. Giúp nhân dân lao động sống lạc quan, tin tưởng vào cuộc sống và công việc của mình.

Câu 4: Em hiểu câu tục ngữ “Tấc đất tấc vàng” như thế nào ?

A. Đề cao, khẳng định sự quý giá của đất đai.

B. Cuộc sống và công việc của người nông dân gắn với đất đai đồng ruộng, đất sản sinh ra của cải, lương thực nuôi sống con người, bởi vậy đối với họ, tấc đất quý như vàng.

C. Nói lên lòng yêu quý, trân trọng từng tấc đất của những người sống nhờ đất.

D. Cả ba ý trên.

Câu 5: Theo em, các câu tục ngữ có cách nói “thứ nhất, thứ nhì …” được dùng để nhấn mạnh thứ tự các yếu tố được coi là quan trọng đúng hay sai ?

A. Đúng.      B. Sai

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Theo em, các câu tục ngữ trên có còn hữu ích với cuộc sống ngày nay không? Hãy nêu một câu tục ngữ về thiên nhiên, lao động và một câu tục ngữ về con người, xã hội mà em thấy vẫn có ích với cuộc sống ngày nay.

Câu 2. Phân tích câu tục ngữ 10.