Giáo án và PPT Ngữ văn 7 cánh diều Bài 2: Tập làm thơ bốn chữ, năm chữ

TẬP LÀM THƠ BỐN CHỮ, NĂM CHỮ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi gợi mở: Em đã từng tự sáng tác câu thơ hai bài thơ ngắn nào chưa? Theo em, khó khăn khi viết thơ là gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu các yêu cầu đối với làm bài thơ bốn chữ, năm chữ

- GV yêu cầu HS: Đọc lại các văn bản thơ bốn chữ, năm chữ đã học trong Bài 2 và các bài Lượm, Đêm nay Bác không ngủ đã học ở lớp 6.

- GV nêu yêu cầu: Xem lại phần Tri thức ngữ văn và cho biết khi làm bài thơ bốn chữ, năm chữ cần chú ý những gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Thơ bốn chữ: 

+ Số tiếng: mỗi dòng có bốn chữ. 

+ Nhịp thơ: ngắt nhịp 2/2 hoặc 1/3. 

- Thơ năm chữ:

+ Số tiếng: mỗi dòng có năm chữ. 

+ Nhịp thơ: ngắt nhịp 3/2 hoặc 2/3, hoặc nhịp ¼ hoặc 4/1

- Gieo vần: có thể gieo vần chân (vần được gieo ở cuối dòng thơ), vần lưng (vần được gieo ở giữa dòng thơ), vần liền (vần được gieo liên tiếp ở các dòng thơ), vần cách (vần không được gieo liên tiếp mà thường cách ra một dòng thơ) hay vần hỗn hợp (vần được gieo không theo trật tự nào)

Hoạt động 2: Hoàn thành bài thực hành

- GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập thực hành ý a (trang 52).

Sản phẩm dự kiến:

- (ngay, trong, đây)

Bóng bàng tròn lắm

Tròn như cái nong

Em ngồi vào ...

Mát ơi là mát!

(Xuân Quỳnh)

=> Ở vị trí này, ta điền trong vì từ trong sẽ bắt vần với từ nong ở câu trên. Đây là cách gieo vần chân.

- 1. (băm, cày, lao); 2. (mịt, sương, mờ)

Ngựa phăm phăm bốn vó

Như ... (1) xuống mặt đường

Mặc sớm rừng mù ... (2)

Mặc đêm đông buốt giá.

(Phan Thị Thanh Nhàn)

=> Ở vị trí (1), ta điền băm vì từ băm sẽ bắt vần với từ phăm ở câu trên. Đây là cách gieo vần lưng.

Ở vị trí (2), ta điền sương vì từ sương sẽ bắt vần với từ đường ở câu trên. Đây là cách gieo vần chân.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Khi làm thơ bốn chữ, năm chữ, cần chú ý điều gì về cách gieo vần?

A. Gieo vần liền

B. Gieo vần lưng

C. Gieo vần chân

D. Tất cả các đáp án trên

Câu 2. Đề tài nào sau đây phù hợp để làm thơ bốn chữ hoặc năm chữ?

A. Gia đình

B. Quê hương

C. Bạn bè

D. Tất cả các đáp án trên

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ thường có đặc điểm gì về cấu trúc?

Câu 2: Khi làm thơ bốn chữ hoặc năm chữ, cảm xúc nào sau đây thường được lựa chọn?