Giáo án và PPT Ngữ văn 9 chân trời bài 5: Thực hành tiếng Việt

BÀI 5: KHÁT VỌNG CÔNG LÍ

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: CHỮ NÔM VÀ CHỮ QUỐC NGỮ; ĐIỂN TÍCH, ĐIỂN CỐ

A. KHỞI ĐỘNG

- GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share, thực hiện nhiệm vụ: 

+ Nhiệm vụ 1: Theo em, tiếng Việt có nguồn gốc từ đâu?

+ Nhiệm vụ 2: Nối cụm từ ở cột bên trái với ý nghĩa phù hợp ở cột bên phải.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

- Bước 1: GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair - Share, dựa vào phần Tri thức Ngữ văn trong SGK để trả lời những câu hỏi sau:

+ Trình bày một số hiểu biết sơ giản về chữ viết tiếng Việt: chữ Nôm và chữ Quốc ngữ.

+ Hoàn thành Phiếu học tập số 1 về đặc điểm và tác dụng của điển tích, điển cố.

- Bước 2: HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- Bước 3: GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả.

- Bước 4: GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP, THỰC HÀNH

Câu 1: Câu thơ nào dưới đây chứa điển tích, điển cố?

A. Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.

B. Mai cốt cách, tuyết tinh thần. 

C. Trăm năm trong cõi người ta.

D. Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.

Câu 2: Giải thích điển cố được in đậm trong câu thơ dưới đây:

Non Yên dầu chẳng tới miền

Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời.

(Chinh phụ ngâm – Đặng Trần Côn)

A. Là một ngọn núi ở phía Bắc Việt Nam.

B. Là tứ núi Yên Nhiên ở vùng ngoại Mông, gắn với việc Đậu Hiến thời Hậu Hán đuổi giặc Thiều Vu lên núi Yên Nhiên liền khắc đá ghi công ở đó rồi trở về.

C. Là một danh lam thắng cảnh nổi tiếng ở Trung Quốc gắn với công cuộc mở mang bờ cõi của Đại Thanh.

D. Là ngọn núi nơi Khổng Tử thường đến ngắm cảnh.

Câu 3: Tìm điển tích, điển cố trong đoạn thơ sau:

Trộm nhớ thuở gây hình tạo hoá,

Vẻ phù dung một đoá hoa tươi.

Nụ hoa chưa mỉm miệng cười,

Gấm nàng Ban đã nhạt mùi thu dung.

(Chinh phụ ngâm – Đặng Trần Côn)

A. Gấm nàng Ban.

B. Gây hình tạo hóa.

C. Nụ hoa chưa mỉm miệng cười.

D. Nhạt mùi thu dung

Câu 4: Giải thích điển cố được in đậm trong câu thơ dưới đây:

Trải qua một cuộc bể dâu

Những điều trông thấy mà đau đớn lòng

(Chinh phụ ngâm – Đặng Trần Côn)

A. Bể dâu là một biến thể của điển cố nguyên gốc “thương hải tang điền”, chỉ sự thay đổi của cuộc đời. Điển này được mượn từ sách Liệt tiên truyện. 

B. Bể dâu là một hồ nước, xung quanh trồng rất nhiều cây dâu, chỉ sự trôi nổi, lênh đênh.

C. Bể dâu là một biến thể của điển cố nguyên gốc “thương hải tang điền”, chỉ sự mới mẻ, thay đổi của thiên nhiên, đất trời.

D. Bể dâu chỉ sự lận đận, vất vả khi phải thay đổi môi trường sống của con người.

Câu 5: Điển cố nào dưới đây nói về địa thế núi non hiểm trở?

A. Bách nhị sơn hải.

B. Bách nhị sơn hà.

C. Bát nhị sơn hà.

D. Bách nhị hoặc bách nhị sơn hà.

Sản phẩm dự kiến:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: 

Câu 1: Kể tên một tác phẩm văn học viết bằng chữ Nôm mà em biết. Chỉ ra ít nhất một từ ngữ hoặc hình ảnh mà em thích trong tác phẩm ấy và giải thích lí do em lựa chọn từ ngữ/ hình ảnh như vậy.

Câu 2: Sưu tầm một số điển tích, điển cố xuất phát từ văn học châu Âu và giải thích ý nghĩa.