Giáo án và PPT Ngữ văn 9 chân trời bài 5: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (Nguyễn Đình Chiểu)

BÀI 5: KHÁT VỌNG CÔNG LÍ

VĂN BẢN 1: LỤC VÂN TIÊN CỨU KIỀU NGUYỆT NGA

A. KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share: Nhân vật anh hùng mà em yêu thích là ai? Vì sao em yêu thích nhân vật đó?

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu giới thiệu bài học 

Hoạt động 2: Khám phá tri thức ngữ văn 

Trình bày sơ lược về đặc điểm lịch sử văn học Việt Nam bằng sơ đồ tư duy. Điểm khác biệt giữa văn học chữ Hán, chữ Nôm với văn học chữ Quốc ngữ là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Điểm khác biệt giữa văn học chữ Hán, chữ Nôm với văn học chữ Quốc ngữ: 

+ Văn học chữ Hán, chữ Nôm coi trọng tính quy phạm, vẻ đẹp mực thước, cao nhã, ưa chuộng sử dụng các điển tích, điển cố,... 

+ Văn học chữ Quốc ngữ lại thường đề cao cái đẹp độc đáo, muôn màu muôn vẻ và tinh thần tự do trong sáng tạo của các nhà thơ, nhà văn.

Hoạt động 3: Trải nghiệm cùng văn bản

Trình bày những hiểu biết chung về tác giả Nguyễn Đình Chiểu, tác phẩm “Truyện Lục Vân Tiên” và xuất xứ đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga”.

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) quê gốc ở tỉnh Thừa Thiên (nay là Thừa Thiên Huế) nhưng được sinh ra ở quê mẹ là phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành phố Hồ Chí Minh). 

…

- Truyện Lục Vân Tiên là một tác phẩm truyện thơ Nôm của Nguyễn Đình Chiểu được sáng tác theo thể lục bát vào đầu những năm 50 của thế kỷ 19.

…

Hoạt động 4: Suy ngẫm và phản hồi

Tổng kết nội dung và nghệ thuật (nghệ thuật xây dựng nhân vật và nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ) của văn bản “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga”.

Sản phẩm dự kiến:

a. Nội dung

- Ca ngợi người anh hùng trí dũng song toàn, diệt bạo trừ gian, bảo vệ cuộc sống yên bình cho nhân dân.

- Ca ngợi lối sống trọng ân nghĩa.

- Thể hiện khát vọng công lí, ước mơ về mẫu anh hùng “cứu khốn, phò nguy".

b. Nghệ thuật

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: tập trung khắc hoạ con người ngoại hiện, quan tâm đến ngôn ngữ đối thoại của nhân vật.

- Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ: đậm chất Nam Bộ (đàng, xông vô, bức thơ, hay vây,...), mộc mạc, bình dị, gần gũi; sử dụng từ Hán Việt và điển tích, điển cố khá nhuần nhuyễn.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP, THỰC HÀNH

Câu 1: Trong những dòng thơ dưới đây, đâu là lời của người kể chuyện?

A. Ai than khóc ở trong xe nầy?

B. Xin theo cùng thiếp đền ân cho chàng.

C. Làm ơn há dễ trông người trả ơn.

D. Vân Tiên tả đột hữu xông.

Câu 2: Trong những dòng thơ dưới đây, đâu là lời của nhân vật?

A. Lâu la bốn phía vỡ tan.

B. Cha làm chi phủ ở miền Hà Khê.

C. Dẹp rồi lũ kiến chòm ong.

D. Vân Tiên nghe nói liền cười.

Câu 3: Vì sao Lục Vân Tiên quyết định ra tay để trừng trị bọn cướp?

A. Vì Lục Vân Tiên là người thấy việc bất bình, hại đến dân là ra tay nghĩa hiệp.

B. Vì Lục Vân Tiên muốn có nhiều công trạng để được làm quan.

C. Vì Lục Vân Tiên mến mộ Kiều Nguyệt Nga đã lâu, muốn lấy cớ làm quen.

D. Vì Lục Vân Tiên thích giao tranh để luyện võ.

Câu 4: Chi tiết như “bẻ cây làm gậy” và “nhắm làng xông vô” thể hiện điều gì?

A. Thể hiện sự vội vàng, hấp tấp.

B. Thể hiện sự hiếu thắng, nóng nảy.

C. Dứt khoát, nhanh nhẹn, thể hiện sự nóng lòng cứu người của chàng.

D. Sự nóng lòng cứu người nhưng hấp tấp, vội vàng.

Câu 5: Cảnh đánh cướp của Lục Vân Tiên được mô tả qua cặp câu lục bát nào dưới đây?

A. Vân Tiên mặt đỏ phừng phừng

B. Vân Tiên tả đột hữu xông

C. Lâm nguy chẳng gặp giải nguy

D. Nhớ câu kiến nghĩa bất vi

Sản phẩm dự kiến:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi: 

Tìm hiểu sự nghiệp, quá trình sáng tác thơ văn của tác giả Nguyễn Đình Chiểu và chỉ ra một số điểm tương đồng, khác biệt (nếu có) giữa:

a. Hoàn cảnh, mục đích sáng tác “Truyện Lục Vân Tiên” và các tác phẩm khác của ông như “Chạy giặc”, “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”,...

b. Tình cảm, cảm xúc của của tác giả khi kể lại hành động Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga trong “Truyện Lục Vân Tiên” và khi nhắc đến “trang dẹp loạn” trong bài thơ “Chạy giặc” (xem thêm Ngữ văn 8, tập hai, bộ sách Chân trời sáng tạo).