Giáo án và PPT Ngữ văn 9 chân trời bài 2: Tính đa nghĩa trong bài thơ "Bánh trôi nước" (Vũ Dương Quỹ)

BÀI 2: GIÁ TRỊ CỦA VĂN CHƯƠNG

ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI: TÍNH ĐA NGHĨA TRONG BÀI THƠ “BÁNH TRÔI NƯỚC”

A. KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi Think – Pair – Share, theo dõi video âm nhạc Bánh trôi nước – Hoàng Thùy Linh lấy cảm hứng từ bài thơ Bánh trôi nước của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, sau đó chia sẻ: Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm điều gì vào bài thơ “Bánh trôi nước”?

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Trải nghiệm cùng văn bản 

Trình bày một vài thông tin về tác giả Vũ Dương Quỹ và xuất xứ văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

a. Tác giả

- Vũ Dương Quỹ (1939 - 2021): nhà giáo ưu tú, tác giả của nhiều bài viết bình giảng tác phẩm văn học trong nhà trường.

b. Văn bản

- Văn bản Tính đa nghĩa trong bài thơ “Bánh trôi nước” in trong Những ấn tượng văn chương, NXB Giáo dục, 2003.

Hoạt động 2: Suy ngẫm và phản hồi   

Tổng kết nội dung và nghệ thuật văn bản “Tính đa nghĩa trong bài thơ “Bánh trôi nước””.

Sản phẩm dự kiến:

a. Nội dung

Qua việc phân tích hai luận điểm trên, bài viết Tính đa nghĩa trong bài thơ “Bánh trôi nước” không chỉ chứng minh được tính đa nghĩa của bài thơ Bánh trôi nước, rằng hình tượng chiếc bánh trôi và quá trình làm bánh chính là biểu tượng ẩn dụ cho cuộc đời, số phận người phụ nữ thời phong kiến mà còn giúp bạn đọc thấy được bút pháp miêu tả tài tình của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.

b. Nghệ thuật

- Luận điểm rõ ràng, luận chứng minh bạch, giàu sức thuyết phục.

- Cách nêu dẫn chứng đa dạng, lời văn giản dị, giàu hình ảnh và cảm xúc.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP, THỰC HÀNH

Câu 1: Bài thơ Bánh trôi nước đặc sắc ở điểm nào?

A. Tính đa nghĩa, giàu cảm xúc.

B. Tính hiện thực đậm nét.

C. Chất lãng mạn, bay bổng.

D. Hình dung, tưởng tượng độc đáo.

Câu 2: Theo văn bản, tính đa nghĩa của bài thơ Bánh trôi nước thể hiện ở điểm nào?

A. Nghĩa hiện thực và nghĩa lãng mạn.

B. Nghĩa thực và nghĩa chuyển.

C. Nghĩa thực và nghĩa ẩn dụ.

D. Nghĩa nổi và nghĩa ẩn tàng.

Câu 3: Nghĩa thực của văn bản đã thể hiện nội dung gì của bài thơ Bánh trôi nước?

A. Hình ảnh và quá trình sinh thành của chiếc bánh trôi.

B. Nguồn gốc của chiếc bánh trôi.

C. Quá trình cải tiến cách làm bánh trôi nhanh hơn và ngon hơn.

D. Giá trị về mặt văn hóa của chiếc bánh trôi.

Câu 4: Hình ảnh chiếc bánh trôi đã được Hồ Xuân Hương miêu tả như thế nào?

A. Hồ Xuân Hương miêu tả chiếc bánh trôi theo trí tưởng tượng và óc sáng tạo của bản thân.

B. Hồ Xuân Hương đã miêu tả chân thực hình ảnh chiếc bánh trôi, không tô vẽ, khiến người đọc có thể dễ dàng hình dung ra chiếc bánh.

C. Hồ Xuân Hương đã dựa vào trải nghiệm cá nhân để tạo nên hình tượng chiếc bánh trôi có hồn.

D. Hồ Xuân Hương đã thổi hồn vào hình tượng chiếc bánh trôi khiến nó hiện ra thật đáng yêu.

Câu 5: Nghĩa thứ hai của bài thơ nói về điều gì?

A. Quá trình sinh thành của chiếc bánh trôi.

B. Nhan sắc, thân phận và phẩm chất của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.

C. Phẩm chất và cuộc đời của những người phụ nữ.

D. Đặc điểm hình dáng của chiếc bánh trôi.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: C

Câu 3: A

Câu 4: D

Câu 5: B

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi: Từ những cách hiểu về bài thơ “Bánh trôi nước” được nêu trong văn bản, em có suy nghĩ gì về cách tiếp nhận một bài thơ?