Giáo án và PPT Tiếng Việt 4 chân trời Bài 2: Nghe - kể câu chuyện về lòng nhân ái

TIẾT 2: NGHE - KỂ CHUYỆN VỀ LÒNG NHÂN ÁI

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Nghe GV kể chuyện “Sự tích hồ Ba Bể”

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Nghe kể chuyện “Sự tích hồ Ba Bể”.

Sản phẩm dự kiến:

HS sắp xếp kể theo cách hiểu của mình có thể kết hợp sáng tạo giúp cho câu chuyện thêm lôi cuốn, mới mẻ

Ví dụ:

Chuyện kể rằng, ngày xưa tại một ngôi làng nọ thuộc xã Năm Mẫu, tỉnh Bắc Kạn hằng năm thường tổ chức lễ cúng Phật cầu an lành và giúp đỡ những người khổ cực. Họ luôn nói về chuyện làm phúc, hành thiện trong cuộc sống.

Mọi người ai nấy chuẩn bị đầy đủ, quần áo tươm tất, gọn gàng để đi lễ. Bỗng đâu xuất hiện một bà cụ áo quần rách rưới, người toả ra một mùi hôi khó chịu. Đi đến đâu, cụ cũng đưa cái bát nhỏ ra rồi thều thào: "Làm ơn, làm phúc cứu tôi với, làm ơn thương tôi với". Nhưng không một ai giúp đỡ, họ xa lánh, xua đuổi cụ khiến cụ buồn rất nhiều. Trời sắp xế chiều mà cụ vẫn một mình lủi thủi dọc đường. May mắn thay, có hai mẹ con bà goá đi lễ về thương tình mà giúp cụ, mời cụ về nhà qua đêm kẻo trời cũng sắp tối, đi giữa đường lại nguy hiểm. Mẹ con bà goá nhường chiếc giường nhỏ của mình cho cụ ngủ, cụ cảm động lắm, nhìn mẹ con bà goá bằng ánh mắt hiền từ rồi ân cần bảo: "Hai mẹ con tuy nghèo nhưng rất tốt bụng. Trời sẽ phù hộ cho hai người", rồi nằm xuống ngủ.

Trong đêm, mẹ con bà goá thấy chỗ bà cụ nằm là một con giao long to, sáng rực, dù sợ hãi nhưng không dám la lớn, đành phó mặc cho số phận. Sáng hôm sau, mọi chuyện vẫn yên bình, bà lão dặn dò mẹ con bà goá: "Vùng này sắp có lụt lớn đấy, con cầm gói tro này rồi rắc xung quanh nhà để được an toàn". Nói rồi cụ đưa thêm hai miếng vỏ trấu mà rằng khi nước dâng lên thì thả vỏ trấu xuống mà tìm cách cứu giúp mọi người. Rồi bà cụ biến mất trong phút chốc. Hai mẹ con bà goá ngỡ ngàng. Đem chuyện kể lại cho mọi người nhưng không ai tin. Đêm ấy, mọi người đang làm lễ thì giông tố nổi cuồn cuộn, đất đá sạt lở, cuốn trôi bảo nhà cửa của mọi người. Duy chỉ có nhà mẹ con bà goá vẫn ăn toàn vì nước không tràn vào được nhờ làm theo lời bà cụ rắc tro quanh nhà. Hai mẹ con thả vỏ trấu xuống, dùng thuyền chèo cứu mọi người thoát chết. Họ ân hận vô cùng về hành động sai trái của mình, và luôn biết ơn hai mẹ con bà goá.

Từ đó, nơi bị thần Giao Long làm sụt đất ấy biến thành một hố sâu mà mọi người gọi là Hồ Ba Bể. Nhà mẹ con bà goá nổi cao giữa biển nước mênh mông gọi là gò Bà Goá. Về sau, khi nhắc lại chuyện xưa người ta thường đem câu chuyện này gắn với tích Hồ Ba Bể.

Hoạt động 2: Ghi chép tóm tắt nội dung câu chuyện

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

HS xác định yêu cầu của BT2 và các gợi ý trong sơ đồ: Ghi chép lại các sự việc chính của câu chuyện:

Sản phẩm dự kiến:

a. Mở đầu:

- Người dân Bắc Kạn mở hội cũng phật.

- Xuất hiện bà lão ăn xin đói rách, gầy còm, lở loét.

b. Diễn biến:

- Mọi người xua đuổi bà lão chỉ có hai mẹ con bà góa đưa cụ về và cho ăn.

- Đêm đến hai mẹ con thấy chỗ bà lão nằm xuất hiện con giao long khiến họ kinh sợ.

- Hôm sau, trước khi đi bà cụ đưa cho 2 mẹ con bà góa gói tro và 2 mảnh vỏ trấu rồi dặn dò dùng chúng để tránh nạn chết chìm. Rồi bà bão ra đi.

- Đêm đó trong vùng bị lũ lụt, 2 mẹ con thoát chết nhờ có những vật bà lão để lại. Họ chèo thuyền đi cứu dân dàng.

c. Kết thúc:

- Vùng đất bị sụt lở ấy hiện nay biến thành một cái hồ rộng lớn gọi là hồ Ba Bể. Còn cái nền nhà của hai mẹ con nổi lên như một cái gò giữa hồ, dân làng gọi là gò Bà Góa.

Hoạt động 3: Kể lại câu chuyện

HS thảo luận trả lời câu hỏi:kể lại câu chuyện dựa vào nội dung đã ghi chép.

Sản phẩm dự kiến:

Ý 1: Ngày xưa ở Nam Mẫu thuộc tỉnh Bắc Kạn, người ta mở hội cúng Phật. Ai cũng lo làm việc tốt để cầu phúc. Bỗng nhiên hôm ấy xuất hiện một bà lão ăn xin, người gầy còm lở loét, trông thật gớm ghiếc. Bà đi đến đâu cũng phều phào mấy tiếng : "Đói lắm các ông các bà ơi"

Ý 2: Bà đi đến đâu cũng bị mọi người xua đuổi. Khi đến ngã ba, bà gặp được hai mẹ con bà góa đi chợ về. Người mẹ thấy bà lão tội nghiệp quá bèn đưa bà cụ về, cho bà cụ ăn rồi mời bà nghỉ lại. Tối hôm ấy hai mẹ con bỗng thấy chỗ bà cụ nằm sáng rực lên và xuất hiện con giao long to lớn đang cuộn mình ở đấy. Me con bà vô cùng kinh sợ đành nhắm mắt phó mặc cho số phận.

Ý 3: Sáng hôm sau tỉnh dậy, hai mẹ con chẳng thấy con giao long đâu cả. Chỗ ấy vẫn là bà cụ gầy yếu. Bà sửa soạn ra đi. Trước lúc từ biệt, bà lão nói với hai mẹ con: "Vùng này sắp có lụt lớn. Ta cho mẹ con chị gói tro này, nhớ rắc xung quanh nhà mới tránh được nạn chết chìm. Bà lão liền nhặt một hạt thóc cắn vỡ ra, đưa cho mẹ con bà góa hai mảnh vỏ trấu, nói: "Hai mảnh vỏ trấu này giúp mẹ con nhà chị làm việc thiện". Nói rồi, bà lão biến mất. Hai mẹ con vội vàng làm theo những điều bà lão dặn

Ý 4:  Tối hôm đó, khi mọi người đang lễ bái thì bỗng có một cột nước từ dưới đấy phun lên kèm theo tiếng nổ dữ dội, nhà cửa, người vật đều chìm nghỉm trong biển nước. Duy chỉ có ngôi nhà của hai mẹ con bà góa vẫn còn. Nước dâng lên bao nhiêu thì nền nhà ấy cao lên bấy nhiêu. Thấy dân làng bị chìm trong lũ lụt, nhớ lời bà lão dặn, hai mẹ con liền lấy hai mảnh vỏ trấu thả xuống nước. Lạ thay, hai mảnh vỏ trấu biến thành hai chiếc thuyền lớn. Thế rồi hai mẹ con vội chèo thuyền đi khắp nơi cứu dân làng. Vùng đất bị sụt lở ấy hiện nay biến thành một cái hồ rộng lớn gọi là hồ Ba Bể. Còn cái nền nhà của hai mẹ con nổi lên như một cái gò giữa hồ, dân làng gọi là gò Bà Góa.

Hoạt động 4:Trao đổi về nội dung, ý nghĩa câu chuyện

HS thảo luận trả lời câu hỏi:xác định yêu cầu của BT4 và đọc các câu hỏi gợi ý: Trao đổi với bạn:

a. Hai mẹ con đã làm những việc gì khi gặp bà lão? Những việc làm đó nói lên điều gì?

b. Những việc làm của hai mẹ con với dân làng khi trận lụt xảy ra có ý nghĩa như thế nào?

c. Theo em, câu chuyện nói lên điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

a. Hai mẹ con đưa bà lão về nhà, cho bà ăn và mời nghỉ lại qua đêm. Những việc làm đó cho thấy hai mẹ con có tấm lòng nhân hậu, thương người như thể thương thân, luôn sẵn lòng giúp đỡ người khác lúc khó khăn.

b.  Việc làm của hai mẹ con với dân làng khi xảy ra lụt đã cứu sống được người dân, họ không chỉ nghĩ đến bản thân mình mà còn luôn nghĩ tới tất cả mọi người. Điều này một lần nữa cho thấy tấm lòng nhân ái của hai mẹ con.

c.

Câu chuyện giải thích về sự hình thành của hồ Ba Bể và gò Bà Góa.

"Sự tích hồ Ba Bể" là một câu chuyện mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, ca ngợi những người có lòng nhân ái; luôn mở lòng giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.

Câu chuyện khuyên chúng ta phải có lòng tốt trong cuộc sống, giúp đỡ và bao dung với người khác, những người tốt nhất định sẽ được đền đáp xứng đáng.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Khái niệm lòng nhân ái:

A.Là tình yêu thương giữa con người với con người

B. Là tấm lòng tri ân, luôn ghi nhớ công ơn nuôi dạy, giúp đỡ của người khác với mình

C. Là một đức tính tôn trọng cha mẹ và tổ tiên của mình

D. Tất cả đáp án trên

Câu 2: Biểu hiện của lòng nhân ái là gì?

A. Khí thế mạnh mẽ, dám đương đầu với khó khăn, thử thách mà không hề run sợ, luôn

đấu tranh cho lẽ phải.

B.Thái độ, hành động thể hiện tình thương, sự đồng cảm, sẻ chia, đùm bọc, cưu mang của

con người.

C. Biết cung kính ông bà cha mẹ, biết vâng lời và làm cho cha mẹ vui lòng

D. Cả A, B, C

Câu 3: Câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách” nói vè lòng nhân ái, đúng hay sai?

A.Đúng

B. Sai

Câu 4: Điền từ thích vào chỗ trống trong câu ca dao nói về lòng nhân ái sau:

Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải .... cùng.

A. yêu nhau

B.thương nhau

C. hận nhau

D. ghét nhau

Câu 5: Hành động nào sau đây được coi là biểu hiện của lòng nhân ái?

A. Ủng hộ lũ lụt cho người dân miền Trung

B. Quyên góp tiền cho các bạn có hoàn cảnh khó khăn

C. Tham gia các hoạt động thiện nguyện giúp đỡ người nghèo

D.Tất cả đáp án trên

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: C

Câu 4:A

Câu 5:B