Câu hỏi tự luận Ngữ văn 12 chân trời Bài 3: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc

BÀI 3: SÔNG NÚI LINH THIÊNG

VĂN BẢN 2: VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC

(14 câu)

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Trình bày hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Đình Chiểu.

Trả lời:

Nguyễn Đình Chiểu (1822 – 1888). Quê quán: sinh tại làng Tân Thời, huyện Bình Dương, phủ Tân Bình tỉnh Gia Định. Tác phẩm của ông bao gồm có: truyện thơ Lục Vân Tiên, Dương Từ - Hà Mậu, Ngư Tiều y thuật vấn đáp, thơ và văn tế: Chạy giặc, Thơ điếu Trương Định, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc,…Nguyễn Đình Chiểu xứng đáng là vị trí hàng đầu trong văn học yêu nước Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX và trong văn học chống thực dân của các dân tộc Á – Phi.

Câu 2: Em hãy nêu xuất xứ của văn bản “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”.

Trả lời: 

+ Tháng 12 năm 1861, một đội nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc đã anh dũng tấn công đồn giặc Pháp ở chợ huyện, tiêu diệt được một số sĩ quan và quân lính giặc. Nhưng vì trang bị quá thô sơ, hơn hai mươi nghĩa sĩ đã hi sinh. Tinh thần cả thân cứu nước của họ đã tạo nên niềm xúc động mạnh mẽ. Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã viết bài văn tế này để đọc tại lễ truy điệu của những người nghĩa sĩ. Bài văn tế gây xúc động sâu sắc trong nhân dân và được lưu truyền khắp cả nước.

Câu 3: Em hãy xác định bố cục và cảm hứng chủ đạo của văn bản “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”.

Trả lời:

Câu 4: Em hãy tóm tắt văn bản “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”.

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Em hãy nêu những đặc điểm nổi bật của hình tượng người nghĩa sĩ (hoàn cảnh xuất thân, điều kiện chiến đấu, hành động chiến đấu)

Trả lời:

+ Hoàn cảnh xuất thân: Những người nông dân vô danh vốn xa lạ với trận mạc, binh đao dân ấp dân lân.

+ Điều kiện chiến đấu: Trang bị thô sơ, thiếu thốn (một manh ảo vải, một ngọn tầm vông, rơm con cúi), hoàn toàn không cân sức với kẻ thù; xa lạ với việc binh đao (chỉ biết….; mắt chưa từng ngó….; chẳng đợi tập rèn, không chờ bày bổ….)

+ Động lực, động cơ chiến đấu: đánh giặc bởi sự thôi thúc của tình cảm yêu nước giản dị, chân thành.

+ Hành động xung trận: Chiến đấu dũng mãnh, quên mình; đạp rào lướt tới, xô cửa xông vào, đâm ngang, chém ngược, hè trước, ó sau…

Câu 2: Em hãy phân tích một số câu trong bài thể hiện một cách sâu sắc, thấm thía tình cảm của nhân dân và của tác giả đối với sự hi sinh của người nghĩa sĩ Cần Giuộc.

Trả lời:

+ Điểm đặc biệt của bài văn tế đó là thường được viết bằng thể phú độc một vần. Có những lời lẽ biểu cảm trực tiếp của người đứng tế như: “hỡi ôi”! “ôi”, “ôi thôi thôi!”, “đau đớn thay”…

+ Với ông cũng như nhân dân thì những nghĩa sĩ Cần Giuộc không chết. Thân xác họ đã nằm xuống nhưng “tấm lòng son” của họ sẽ sống mãi với trăng sao.

+ Bài văn tế cũng thể hiện niềm thương cảm sâu xa với những nạn nhân của chiến tranh xâm lược. Câu văn cho thấy nhân dân và trước hết là những người “mẹ già” mất con, “vợ yếu” mất chồng là nạn nhân đầu tiên của chiến tranh.

+ Các câu trong phần Ai vãn/ kết trong tương quan với các câu phần Thích tực và trong chỉnh thể bài Tế có thể thấy được tính bi tráng của hfnh tượng và cảm xúc. Khi gắn liền hay tiếp nối những hình ảnh cao đẹp, hào hùng của gười nghĩa sĩ (ở phần Thích thực) thì niềm thương tiếc trong bài văn càng thêm mãnh liệt, bi thiết, đồng thời tính chất bi không còn là bi thương mà trở thành bi tráng.

Câu 3: Phân tích tác dụng của ngôn ngữ, giọng điệu trong việc thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trước hành động chiến đấu và hi sinh của người nghĩa sĩ Cần Giuộc.

Trả lời:

Câu 4: Trong "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc," tác giả sử dụng những yếu tố văn hóa dân gian nào để thể hiện lòng biết ơn đối với các nghĩa sĩ?

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc.

Trả lời:

Nội dung: Bài văn tế là tiếng khóc bi tráng cho một thời kì lịch sử đau thương nhưng vĩ đại của dân tộc. Tác giả đã xây dựng nên bức tượng đài bất tử về người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc. Lần đầu tiên trong văn học Việt Nam người nông dân có mặt ở vị trí trung tâm với tất cả vẻ đẹp bi tráng của tấm lòng dũng cảm hi sinh vì Tổ quốc.

Nghệ thuật: Kết hợp nhuần nhuyễn chất trữ tình và tính hiện thực. Ngôn ngữ vừa trang trọng vừa dân dã, bình dị, mang đậm sắc thái Nam Bộ. 

Câu 2: Bài "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" có ý nghĩa gì trong bối cảnh lịch sử Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp?

Trả lời:

Đây là một tác phẩm mang đậm tính sử thi, khắc họa hình ảnh những người chiến sĩ Cần Giuộc anh dũng hy sinh vì độc lập tự do của dân tộc. Nguyễn Đình Chiểu viết bài tế này như một sự tri ân và tưởng niệm những người anh hùng đã cống hiến mạng sống, đồng thời khơi dậy tinh thần yêu nước, lòng kiên cường trong việc bảo vệ Tổ quốc.

Câu 3: Bài "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" có điểm gì đặc sắc trong việc thể hiện tư tưởng yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu?

Trả lời:

Câu 4: "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" phản ánh những cảm xúc gì của tác giả đối với những người chiến sĩ đã hy sinh?

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Qua bài "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc," Nguyễn Đình Chiểu muốn nhắn nhủ gì đối với thế hệ mai sau?

Trả lời:

Qua "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc," Nguyễn Đình Chiểu muốn nhắn nhủ thế hệ mai sau hãy luôn ghi nhớ công lao của những người đã hy sinh vì Tổ quốc, đồng thời nêu cao lòng yêu nước và tinh thần bất khuất trước mọi gian nan thử thách. Bài văn còn có tác dụng động viên, khích lệ các thế hệ tiếp theo tiếp tục đấu tranh vì lý tưởng tự do, độc lập và bảo vệ nền độc lập của dân tộc, cũng như tôn vinh những giá trị cao quý như nhân nghĩa, khí tiết, và tinh thần đoàn kết.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------