[Chân trời sáng tạo] Giáo án sinh học 6 bài 25: Vi khuẩn

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV giới thiệu hình 25.1, 25.2 trong SGK, có thể chuẩn bị bộ ảnh về các loại vi khuẩn khác nhau và cấu tạo vi khuẩn; sử dụng phương pháp trực quan kết hợp kí thuật hỏi - đáp để hướng dẫn HS hoạt động cá nhân hoặc theo cặp đôi; gợi ý và định hướng cho HS thảo luận các câu hỏi thảo luận trong SGK.

1. Quan sát hình 25.1, em có nhận xét gì về hình dạng của các loại vi khuẩn. Lấy ví dụ.

2. Tìm hiểu thông tin về sự phân bố của vi khuẩn trong tự nhiên. Em có nhận xét gì về môi trường sống của vi khuẩn? Lấy ví dụ.

3. Quan sát hình 25.2, em hãy xác định các thành phần cấu tạo vi khuẩn bằng cách chú thích các phần được đánh dấu từ (1)- (4).

Sau đó GV đưa ra câu hỏi củng cố:

Đặc điểm cấu tạo của virus và vi khuẩn khác nhau như thế nào?

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

 + HS Hoạt động theo nhóm đôi, quan sát hình vẽ

+ GV: quan sát và trợ giúp các cặp.  

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

 GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV gợi ý HS rút ra kết luận như SGK.

1. Đặc điểm của vi khuẩn

a. Tìm hiểu đặc điểm hình dạng và cấu tạo của vi khuẩn

+ Vi khuẩn có nhiều hình dạng khác nhau: hình que (trực khuẩn lị, trực khuẩn đường ruột), hình cầu (tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn) và hình xoản (xoắn khuẩn); một số vi khuẩn có hình dấu phẩy (phẩy khuẩn tả).

+ Vi khuẩn có mặt ở khắp mọi nơi như: trong thức ăn ôi thiu, quần áo bẩn, vật dụng trong gia đình, trên cơ thể người, ...

+ Vi khuẩn trong tự nhiên phân bố ở các môi trường khác nhau như: đất, nước, không khí, trên cơ thể sinh vật, trong lòng đất, ...

* Hình 25.2: Các thành phần cấu tạo vi khuẩn:

(1) Màng tế bào

(2) Chất tế bào

(3) Vùng nhân

(4) Thành tế bào

Virus chưa có cấu tạo tế bào, vi khuẩn có cấu tạo tế bào nhân sơ

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV sử dụng phương pháp dạy học giải quyết vấn để thông qua tình huống đặt ra: Điều gì sẽ xảy ra với xác động vật, thực vật trong đất? HS hoạt động theo nhóm kết hợp kĩ thuật khăn trải bàn để thực hiện các bước đưa giả thuyết và phương án giải quyết vấn đề. Sau đó, GV gợi ý và định hướng cho HS thảo luận các nội dung câu hỏi trong SGK.

4. Quan sát hình 25.3, em hãy nêu vai trò của vi khuẩn trong tự nhiên.

5. Nêu vai trò của vi khuẩn trong quá trình chế biến các sản phẩm ở hình 25.4. Kể tên một vài ứng dụng của vi khuẩn trong thực tiễn.

Sau đó GV đưa ra câu hỏi củng cố:

Hãy để xuất một số phương pháp bảo quản thực phẩm trong gia đình.

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

 + HS Hoạt động theo nhóm, quan sát  và trả lời của GV

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

 + Một số HS xung phong phát biểu trước lớp, các học sinh còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá về thái độ, quá trình làm việc, kết quả hoạt động và bổ sung thêm kiến thức:

Trong gia đình, để bảo quản tốt thức än, chúng ta có thể sử dụng một số phương pháp như: lên men (phương pháp muối chua), sấy khô (đặc biệt với các loại hoa quả), bảo quản trong tủ lạnh (thức ăn nên để trong hộp có nắp kín hoặc đóng gói kín, khi bảo quản phải lưu ý thời gian bảo quản tối đa cho mỗi loại thực phẩm. Rau, củ, quả hạn chế bảo quản trong ngăn đá vì sẽ làm phá vỡ màng tế bào, khi đưa ra ngoài dễ bị dập).

2. Vai trò của khuẩn

a. Tìm hiểu lợi ích của vi khuẩn trong tự nhiên và đời sống con người.

- Trong tự nhiên, vi khuẩn tham gia vào quá trình phân huỷ xác sinh vật chết, là một mắt xích trong chu trình tuần hoàn vật chất của tự nhiên.

- Vai trò của vi khuẩn trong quá trình chế biến các sản phẩm:

+ Vi khuẩn lên men một số thực phẩm như: rau, củ, quả, thịt, cá, ...

+ Ứng dụng vi khuẩn trong thực tiễn: chế biến thức ăn, làm sửa chua, ...

- Trong gia đình, để bảo quản tốt thức än, chúng ta có thể sử dụng một số phương pháp như: lên men, sấy khô, bảo quản trong tủ lạnh,…

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV sử dụng phương pháp dạy trực quan kết hợp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ, yêu cầu HS tìm hiểu về bệnh do vi khuẩn gây ra. Qua đó, thảo luận và trả lời các câu hỏi trong SGK

6. Quan sát hình 25.5 và 25.6 và hoàn thành bảng theo mẫu

7. Theo em bệnh do vi khuẩn gây ra có thể lây bệnh truyền theo con đường nào? Hãy nêu một  số biện pháp phòng chống bệnh do vi khuẩn gây ra

Sau đó GV đưa ra câu hỏi củng cố:

Từ các con đường lây truyền bệnh, em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh tiêu chảy.

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc thông tin và tìm kiếm thông tin trả lời cho câu hỏi 6,7 và câu hỏi củng cố.

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV gợi ý HS rút ra kết luận như SGK.

b. Tìm hiểu một số bệnh do vi khuẩn và các biện pháp phòng chống

- Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống là chủ yếu. Chúng có thể lây nhiễm thông qua việc sử dụng thức ăn, nước uống không đảm bảo vệ sinh; qua tiếp xúc trực tiếp với nguồn gây bệnh; qua đường không khí (hô hấp);....

- Một số biện pháp phòng chống bệnh do vi khuẩn gây ra:

+        Vệ sinh môi trường sạch sẽ, ăn uống hợp vệ sinh, ăn chín uống sôi

+        Chú ý đeo khẩu trang nơi công cộng hoặc khi đi vào nơi có cảnh báo vùng dịch, tránh tiếp xúc gần với người khác

+        Tăng cường bồi bổ cơ thể để tăng sức để kháng;

+        Sử dụng thuốc kháng sinh đúng bệnh, đúng cách để đạt hiệu quả

+         Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

VD: Một số biện pháp phòng chống bệnh tiêu chảy:

+ Vệ sinh môi trường sạch sẽ, ăn uống hợp vệ sinh, ăn chín uống sôi;

+ Sử dụng thuốc kháng sinh đúng bệnh, đúng cách để đạt hiệu quả;

+ Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.