Giáo án điện tử ngữ văn 10 kết nối bài: Bảo kính cảnh giới

Bảo kính cảnh giới

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC MỚI

KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi gợi mở: Dựa vào nhan đề Bảo kính cảnh giới, bạn thử suy đoán xem tác phẩm viết về nội dung gì?

GV gợi ý: Bảo kính cảnh giới hay còn được gọi là “Gương báu răn mình” được xem là một trong những bài thơ hay nhất nói về tình yêu thiên nhiên nhưng cũng xen vào đó là cảm hứng thế sự tự răn mình của tác giả.

TÊN BÀI HỌC, NỘI DUNG BÀI HỌC

BẢO KÍNH CẢNH GIỚI

Nội dung bài học:

1. Đọc văn bản
2. Tìm hiểu văn bản
3. Tìm hiểu bức tranh thiên nhiên ngày hè
4. Niềm tha thiết lớn với đời

• Tổng kết

1. Nội dung
2. Nghệ thuật

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Đọc văn bản

Câu hỏi:

+ Tác phẩm Bảo kính cảnh giới thuộc tập thơ nào?

+ Bố cục gồm có mấy phần? Nội dung chính của mỗi phần là gì?

+ Bảo kính cảnh giới thuộc thể loại thơ  nào?

TRả lời:

• Bảo kính cảnh giới là chùm thơ được rút ra từ tập Quốc âm thi tập bao gồm có 61 bài thơ trong tổng số 254 bài.
• Bố cục bài thơ này gồm có 2 phần chính:

+ Phần 1: 6 câu đầu: nói về vẻ đẹp bức tranh ngày hè

+ Phần 2: 2 câu cuối: niềm tha thiết lớn của nhà thơ với đời

• Bảo kính cảnh giới được viết theo thể loại thơ Nôm Đường luật. Tức là viết bằng chữ Nôm và thể Đường luật. Đây được xem là một lối thơ riêng  do tác giả trung đại Việt Nam sáng tác dựa trên thể loại thơ Đường luật.

1. Tìm hiểu văn bản
2. Tìm hiểu bức tranh thiên nhiên ngày hè

Câu hỏi:

+ Những dòng thơ đầu cho biết cuộc sống và cảm xúc gì của nhân vật trữ tình?

+ Bức tranh ngày hè được tác giả miêu tả như thế nào? Gồm có những màu sắc và âm thanh nào?

TRả lời:

• Những dòng thơ đầu thể hiện phong thái ung dung tự tại của chủ thể trữ tình.

“Rồi hóng mát thưở ngày trường”

• “Rồi” tức là rảnh rỗi
• “ngày trường” là ngày dài

Nhịp thơ bất thường1/2/3 giọng điệu chậm rãi thong thả kết hợp với từ “rồi” nhấn mạnh thời gian rảnh rỗi, cùng tâm hồn thư thái của tác gia.

• Bức tranh ngày hè được tác gia miêu tả:

+ Bức tranh cuối hè được diễn tả một cách đầy sinh động, tràn trề nhựa sống.

• Màu sắc: màu xanh của hòe, màu đỏ của lựu, màu hồng của sen, màu vàng của nắng...
• Bức tranh ngày hè tươi tắn đầy màu sắc
• Trạng thái sự vật: đùn đùn, giương, phun, tiễn... Tác gia dùng các động từ mạnh để diên tả sự căng tràn của cảnh vật. Có một thứ gì đang thôi thúc từ bên trong khiến cho nó không kìm lại được phải đùn ra hết lớp này đến lớp khác
• Cảnh vật cuối hè được miêu tả với những hình ảnh: sen đã tàn, đã hết mùi hương. Ngắt nhịp ¾ gây ấn tượng cùng sự chú ý cho người đọc làm nổi bật cảnh vật buổi chiều hè.
• Âm thanh: âm thanh vô cùng sôi động và quen thuộc tiếng chợ cá “lao xao” cùng với tiếng ve inh ỏi tạo thành bản hòa ca mùa hạ náo nhiệt tưng bừng.
• Bức tranh ngày hè vô cùng rực rỡ, sinh động, tràn trề sức sống, hài hòa về màu sắc, âm thanh cũng như đường nét. Có sự gắn kết giữa con người và cảnh vật.

Kết luận:

• Tác giả đã huy động mọi giác quan để cảm nhận về sự thay đổi của thiên nhiên từ thị giác, thính giác đến khứu giác.
• Thể hiện sự giao cảm mạnh mẽ và tinh tế của nhà thơ với cảnh vật. Tình yêu thiên nhiên và yêu cuộc sống tha thiết của tác gia.

2. Niềm tha thiết lớn với đời

Câu hỏi:

+ Nhà thơ có ước nguyện như thế nào với cuộc đời? Niềm mong ước đó được thể hiện như thế nào?

+ Ước nguyện đó cho thây tác gia là người thế nào?

Trả lời:

• 2 câu thơ cuối tác gia sử dụng điển cố “ Ngu cầm” ( cây đàn của Vua Ngu Thuấn) để gảy 1 khúc Nam Phong
• Thể hiện khát khao mang đến cuộc sống ấm no hạnh phúc cho nhân dân khắp mọi nơi
• Khát vọng cao đẹp thể hiện tấm lòng vì dân vì nước của tác gia
  “Dân giàu đủ khắp đòi phương”.
• Các ngắt nhịp 3/3 thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài đó thể hiện niềm khát vọng mong mỏi da diết cuộc sống thanh bình hạnh phúc.
• Hai câu lục ngôn xuất hiện ở phần đề và kết bài góp phần nhấn mạnh nội dung cần biêu đạt đồng thời góp phần tạo nhịp điệu cho bài thơ.
• Tổng kết

1. Nội dung

• Bài thơ là bức tranh thiên nhiên cảnh vật ngày hè đầy màu sắc và âm thanh sống động.
• THể hiện tình yêu thiên nhiên và yêu nước song cũng chất chứa rất nhiều nỗi niềm day dứt khắc khoải.
• THể hiện nỗi niềm khát vọng của nhà thơ mong ước nhân dân khắp nơi được ấm no hạnh phúc.

2. Nghệ thuật

• Thể thơ thất ngôn xen lục ngôn
• Sử dụng ngôn từ giản dị, sử dụng từ Hán kết hợp điển cố
• Sử dụng từ láy độc đáo

LUYỆN TẬP

Viết đoạn văn ngắn khoảng 150 chữ phân tích một yêu tố phá cách trong Bảo kính cảnh giới

Gợi ý:

• GV hướng dẫn HS dựa vào đặc điểm của thể loại và giá trị cơ bản của tác phẩm Bảo kính cảnh giới để triển khai nội dung đoạn văn.
• HS cần nêu được các yếu tố cơ bản làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm: chỉ ra đặc sắc nghệ thuật thất ngôn xen lục ngôn, từ láy, sử dụng từ Hán xen lẫn....
• GV có thể nêu hướng phân tích một yếu tố làm mẫu cho HS

VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức đã học để phân tích được nội dung văn bản Bảo kính cảnh giới.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

+ Ôn tập nội dung, nghệ thuật văn bản Bảo kính cảnh giới.

+ Soạn bài : Dục Thúy Sơn