Giáo án điện tử ngữ văn 10 kết nối tiết: Văn bản 1, 2, 3 - Chùm thơ hai-cư (haiku) nhật bản

XIN CHÀO CÁC EM! CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Bài thơ ngắn nhất mà em từng đọc là bài nào? Điều gì khiến nó được em nhớ tới?

TIẾT …: VĂN BẢN 1, 2, 3.

CHÙM THƠ HAI-CƯ (HAIKU) NHẬT BẢN

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. TÌM HIỂU CHUNG
2. Giới thiệu về thơ Hai-cư
3. Giải thích từ khó
4. Khái quát về các tác giả
5. TÌM HIỂU CHI TIẾT
6. Bài thơ số 1
7. Bài thơ số 2
8. Bài thơ số 3

III. TỔNG KẾT

1. Tìm hiểu chung

Thơ Hai-cư có đặc điểm gì về thể thơ, hình thức, nghệ thuật và nội dung thể hiện?

1. Thơ Hai-cư

• Hai cư là một thể thơ truyền thống độc đáo của Nhật Bản (thi quốc).
• Được hình thành từ thế kỷ thứ XVI đến thế kỷ XVII có những thành tựu nổi bật.
• Là thể thơ ngắn nhất thế giới. Nguyên bản tiếng Nhật chỉ gồm có một câu thơ.
• Hình thức
• Dòng 1: Giới thiệu
• Dòng 2: Tiếp tục ý
• Dòng 3: Kết lại
• Ba dòng thơ kết thúc mở ra những suy ngẫm, cảm xúc cho người đọc ngân nga, lan tỏa.

Nội dung:

• Phản ánh tâm hồn người Nhật tâm hồn ưa thích hòa nhập với thiên nhiên.
• Nội dung thường hướng đên một phong cảnh, một vài sự vật cụ thể, một tứ thơ, một cảm xúc, một suy tư… của người viết.
• Tứ thơ: là cảm xúc thơ hoặc ý nghĩa hình ảnh thơ.
• Khơi gợi xúc cảm, suy tư trong một khoảnh khắc hiện tại (quy tắc sử dụng "quý ngữ)
• Chàng ở đầu sông Tương
• Thiếp ở cuối sông Tương
• Nhớ nhau không thấy nhau
• Cùng uống nước sông Tương
• Sông Tương một dải nâng sờ
• Người trông đầu nọ, kẻ chờ cuối kia
• Cả 2 đoạn thơ đều diễn tả nỗi lòng thương nhớ nhau.

Nghệ thuật:

- Thủ pháp tượng trưng:

+ Thể hiện một khoảnh khắc của cảnh vật và đỉnh điểm của cảm xúc, hàm súc nghệ thuật khơi gợi chứ không phải là hàm xúc của châm ngôn, triết lý, thiên nhiên.

+ Thấm đẫm tinh thần Thiền tông (Phật giáo) và tinh thần văn hóa phương Đông.

- Ngôn ngữ: thiên về gợi, đa nghĩa.

2. Giải thích từ khó

• Triêu nhan: loài hoa rất phổ biến ở Nhật Bản, được người Nhật gọi bằng nhiều cái tên gợi cảm như “kim tuyến của ban mai”, “trăng lúc chiều tà”, “cô gái đậu tía”,… là hình ảnh xuất hiện nhiều trong thơ Chi-y-ô.
• Phu-gi: ngọn núi cao nhất Nhật Bản, ở Việt Nam ta gọi là núi Phú Sĩ. Từ lâu, ngọn núi này là cảm hứng sáng tác cảu nhiều nghệ sĩ.

Làm việc nhóm

Đọc thông tin trong sách giáo khoa và tóm tắt ngắn gọn về 3 tác giả của các bài thơ

3. Khái quát về các tác giả
4. Mát-chư-ô Ba-sô (1644 - 1694)

Là nhà thơ nổi tiếng của văn học Nhật

Ông là người có công lớn trong việc hoàn thiện thơ hai-cư, đưa nó trở thành thể thơ độc đáo nhất của Nhật Bản.

1. Chi-ô (1703 - 1775)

• Là người đánh dấu sự hiện diện của các tác giả nữ trong truyền thống thơ hai-cư.
• Trước bà, thơ hai-cư của tác giả nữ thường bị coi thường và quên lãng
• Bà đã trở thành một tiếng nói thơ ca độc đáo, được nhiều người yêu thích

1. Cô-ba-y-a-si Ít-sa (1763 - 1828)

• Là nhà thơ kiêm tu sĩ Phật giáo.
• Ông còn là họa sĩ tài ba, nổi tiếng với những bức tranh có đề các bài thơ hai-cư do chính ông sáng tác.