Giáo án powerpoint dạy thêm Ngữ văn 11 cánh diều Bài 2: Đọc Tiểu Thanh kí

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY! 

KHỞI ĐỘNG 

Câu hỏi gợi mở: Em hãy kể tên một số nhân vật có thể gặp trong văn chương hoặc ngoài đời tài hoa nhưng bạc mệnh. 

Một số nhân vật có thể gặp trong văn chương hoặc ngoài đời tài hoa nhưng bạc mệnh: 

Thúy Kiều 

Đạm Tiên 

ÔN TẬP BÀI 2: THƠ VĂN NGUYỄN DU 

TIẾT: ĐỌC TIỂU THANH KÍ 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

01 

HIỂU BIẾT CHUNG VỀ TÁC PHẨM, THỂ LOẠI 

LÀM VIỆC CÁ NHÂN 

Các em hãy dựa vào kiến thức đã học về văn bản Đọc tiểu thanh kí và trả lời những câu hỏi sau: 

oTrình bày những hiểu biết sơ lược của em về tác phẩm (xuất xứ, chủ đề, nhân vật chính, bố cục) 

oTrình bày những đặc điểm của thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật (niêm, luật, đối,...) 

vXuất xứ: Trích từ tập thơ “Thanh Hiên thi tập”. 

vChủ đề: Thể hiện tâm sự xót thương, day dứt của Nguyễn Du đối với những kiếp tài hoa và nỗi ngậm ngùi cho chính mình. 

vThể thơ: Bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú đường luật. 

vNhân vật Tiểu Thanh 

• Là người Quảng Lăng, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc và là người rất thông minh và có nhiều tài năng về nghệ thuật.
• Năm 16 tuổi làm vợ lẽ một người giàu có. Vợ cả ghen, bắt ra ở riêng trên núi Cô Sơn, cạnh vườn hoa Tây Hồ (Hàng Châu – Trung Quốc).
• Vì đau buồn, nàng lâm bệnh rồi chết khi mới 18 tuổi.
• Tiểu Thanh làm nhiều thơ, từ để gửi gắm nỗi đau khổ, uất ức của mình.
• Tập thơ, từ mà nàng để lại bị người vợ cả đem đốt, một số bài may mắn còn sót lại. Người ta cho khắc in số bài còn lại đó, đặt tên là Phần du (Bị đốt còn sót lại).

vVề bố cục 

Gồm có bốn cặp câu thơ tương ứng 4 vế: đề – thực – luận – kết 

Hai câu đề: triển khai ý ẩn chứa trong nhan đề. 

Hai câu thực: giải thích rõ các khía cạnh chính của đối tượng được miêu tả bàn luận 

Hai câu luận: luận giải phát triển, mở rộng suy nghĩ về đối tượng. 

Hai câu kết: thâu tóm tinh thần của toàn bài và có thể mở ra những ý tưởng, liên tưởng mới. 

vVề niêm và luật bằng trắc: Sắp xếp thanh bằng trắc trong từng câu và cả bài theo quy định chặt chẽ để tạo sự phong phú cho điệu thơ 

Về niêm 

Hai cặp câu liền nhau được dính theo nguyên tắc chữ thứ 2 của câu 2 và câu 3, câu 4, câu 5, câu 6 và câu 7, câu 1 và câu 8 phải cùng thanh. 

Về vần nhịp 

Bài thơ thất ngôn bát cú chỉ gieo một vần và gieo vần bằng. 

Về đối 

Bài thơ thất ngôn bát cú chủ yếu đối ở hai câu thực và hai câu luận, cũng có bài chỉ đối ở một liên hoặc ở ba, bốn liên. 

Bố cục bài thơ 

Hai câu đề: 

Thương cảm cho số phận nàng Tiểu Thanh 

Hai câu thực: 

Số phận bi thương, uất hận của Tiểu Thanh 

Hai câu luận: 

Niềm suy tư và mối đồng cảm của tác giả với Tiểu Thanh 

Hai câu kết: 

Từ cảm thương cho người đến xót thương cho mình. 

02 

NHẮC LẠI KIẾN THỨC BÀI HỌC 

HOẠT ĐỘNG THEO NHÓM 

Cả lớp chia thành 4 nhóm, mỗi nhóm đọc văn bản Đọc tiểu thanh kí và trả lời các câu hỏi sau: 

oTrong hai câu đề, Nguyễn Du đã thể hiện tình cảm gì đối với nàng Tiểu Thanh? 

oTác giả đã thể hiện những điều gì thông qua hai câu thực? 

oTại sao tác giả lại nói “nỗi hờn kim cổ” ở hai câu luận? 

oTác giả đã gửi gắm suy nghĩ gì qua hai câu cuối? 

1. Thương cảm cho số phận nàng Tiểu Thanh

Vẻ đẹp của cảnh Tây Hồ 

Ngày xưa nơi đây vốn có là một thắng cảnh nhưng nay chỉ còn là bãi gò hoang. 

Nó trở nên tiêu điều hoang xơ như thế vì nó vắng đi bóng người chăm sóc 

Cây cối, hoa tươi mĩ lệ là của ngày xưa, còn khi nàng chết đi rồi thì tất cả trở thành gò hoang. 

Sự tàn phá của thời gian, người mất cảnh còn cũng chẳng có nghĩa lí gì à Dường như màu của cảnh vật cũng nhuốm một màu bi thương. 

Tác giả thể hiện tình cảm xót thương đồng cảm sâu sắc với nàng Tiểu Thanh chỉ thông qua mảnh giấy tàn. 

Hai câu thơ thể hiện sự xót thương của nhà thơ dành cho Tiểu Thanh – người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng có cuộc đời vô cùng bạc bẽo. 

1. Số phận bi thương uất hận của nàng Tiểu Thanh

Nàng Tiểu Thanh ra đi những thứ còn lại mang bóng dáng của nàng chỉ là son phấn và văn chương hiểu theo nghĩa thuần túy. 

Hình ảnh “chi phấn”: tượng trưng cho nhan sắc của nàng. 

“Văn chương”: là tài năng của năng à có thể bị vùi lấp, bị đốt đi xong không thể nào xóa nhòa đi những nỗi oan khuất cũng nỗi đau mà người con gái phải gánh chịu. 

ØNguyễn Du chỉ bằng vài ba câu đã gợi lên số phận và cuộc đời hết sức bi thương của người con gái này. 

ØĐồng thời thể hiện sự ca ngợi, cũng như khâm phục tài năng của nàng. 

ØThể hiện một cái nhìn nhân đạo mới mẻ của nhà thơ trung đại. 

1. Niềm suy tư và mối đồng cảm của tác giả với Tiểu Thanh

...