Giáo án powerpoint dạy thêm Ngữ văn 11 cánh diều Bài 2: Trao duyên

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG NGÀY HÔM NAY! 

KHỞI ĐỘNG 

Câu hỏi gợi mở: Hãy trình bày những hiểu biết của em về tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du. 

GỢI Ý THAM KHẢO 

ØTruyện Kiều tên trước kia là “Đoạn trường Tân Thanh” – tác phẩm tiêu biểu nhất của thể loại truyện Nôm trong văn học trung đại Việt Nam.  

ØTruyện Kiều có dựa trên truyện “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm tài nhân Trung Quốc nhưng phần sáng tạo của Nguyễn Du là rất lớn khi được viết bằng thể thơ lục bát gồm 3254 câu thơ và ba giai đoạn: Gặp gỡ và đính ước, Gia biến và lưu lạc, Đoàn tụ. 

ØLà một tuyệt tác với nội dung sâu sắc cùng nghệ thuật thành công. 

ØLà một bức tranh của một xã hội tàn bạo bất công, chà đạp lên những con người nghèo khó, đặc biệt là người phụ nữ. Qua đó lên án các thế lực xấu xa.  

ØĐồng thời đề cao vẻ đẹp ngoại hình, tài năng cùng nhân phẩm và khát vọng chân chính của con người về tự do hạnh phúc, chân lí. 

ÔN TẬP BÀI 2: THƠ VĂN NGUYỄN DU 

TIẾT: TRAO DUYÊN 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

01 HIỂU BIẾT CHUNG VỀ TÁC PHẨM 

LÀM VIỆC CÁ NHÂN 

Dựa vào kiến thức đã học về văn bản Trao duyên và trả lời câu hỏi: 

Đoạn trích “Trao duyên” nằm ở vị trí nào trong tác phẩm “Truyện Kiều”? 

Văn bản có thể chia làm mấy phần, đó là những phần nào? Nêu nội dung của từng phần 

Em hiểu như thế nào về nhan đề “Trao duyên”? 

1. Vị trí đoạn trích

Trao duyên sau khi bán mình → tình thế éo le → nỗi đau đớn, bất lực, vẻ đẹp phẩm chất của Kiều. 

Đoạn trích từ câu 723 đến câu 756, thuộc phần 2: Gia biến và lưu lạc trong “Truyện Kiều” 

Vị trí đặc biệt: khép lại những ngày tháng êm đềm, hạnh phúc, mở ra cuộc đời lưu lạc bất hạnh. 

1. Bố cục: chia làm 3 phần

Phần 1: 12 câu thơ đầu 

Sóng đối tượng cảm nhận của tình yêu. 

Phần 2: 12 câu tiếp 

Kiều trao kỉ vật và dặn dò Thúy vân. 

Phần 3: 8 câu cuối 

Kiều đối diện với thực tại và lời nhắn gứi đến Kim Trọng. 

1. Nhan đề “Trao duyên”

“Duyên”: Điều trời định sẵn, trao cho con người. 

“Trao”: Hành động dành tặng một cách trang trọng, biết ơn 

Nhan đề đã hé mở tâm trạng đau đớn tột cùng, là sóng gió đầu tiên của Thúy Kiều. Tâm trạng của nàng bắt đầu bị giằng xé dữ dội bởi chữ tình – chữ hiếu hay chữ tình – chữ duyên. 

02 NHẮC LẠI KIẾN THỨC BÀI HỌC 

1. Mười hai câu đầu: Kiều tìm cách thuyết phục, trao duyên cho Thúy Vân

Lời nhờ cậy 

vTừ ngữ: 

“Cậy”: Mang thanh trắc, âm sắc – âm điệu có sức nặng hơn à thể hiện thái độ tin cậy, tin tưởng nhất, gửi gắm. 

“Chịu”: Thanh trắc đối âm với “cậy” à tăng thêm sức nặng cho sự tin tưởng, mang nghĩa: bắt buộc, nài ép, chịu thua thiệt. 

vTâm thế của Kiều: 

Vai vế trong gia đình: Chị gái của Vân – người bề trên. 

Qua lời nhờ cậy: Kiều đang ở thế yếu, thế dưới so với Vân. 

Hành động: 

“lạy”, “thưa”. 

Không khí trao duyên  trở nên trang trọng, thiêng liêng bởi đó là một việc hệ trọng đối với Kiều ở thời điểm hiện tại sau khi Kiều đã trả hiếu cho cha, giờ đến lúc nàng trả nghĩa cho Kim Trọng. 

vThái độ: khẩn khoản, van nài và hoàn toàn quên đi vị thế của bản thân mình so với Vân. 

vKiều lúc này đang là người nhờ cậy, Vân đang là người được nhờ cậy à Kiều đã sử dụng những từ ngữ mang sắc thái ấy để đặt Vân vào thế khó có thể khước từ. 

Kiều là người nhạy cảm, tinh tế, khéo léo. 

Lời giãi bày và thuyết phục 

vLời giãi bày 

Cảnh ngộ: “đứt gánh tương tư” à gánh nặng tình duyên. 

Trách nhiệm của người con gái trong tình yêu “chắp mối tơ thừa mặc em” 

Vân nối duyên tình với chàng Kim thay chị, Kiều phó thác cho Vân trả nghĩa chàng Kim. 

Tình yêu 

Khi (3 lần) → nhấn mạnh thời gian liên tiếp, hành động trùng điệp → nhiều kỉ niệm 

Quạt ước, chén thề → sâu nặng, chân thành → đẹp, mới chớm nở → hạnh phúc 

Gia đình “sóng giớ bất kì”: 

Tai họa ập đến bất ngờ khiến cả Kiều và những người thân trong gia đình đều không lường trước được. 

ØChính điều ấy đã đẩy Kiều đến bi kịch: bị giằng xé giữa hai chữ Hiếu – Tình. 

ØMột bên là đức sinh thành của cha mẹ, một bên là tình yêu đầu dang dở, ngọt ngào.  

ØKhiến Kiều tiến thoái lưỡng nan, thật khó để vẹn toàn cả hai. 

vLời thuyết phục 

Về lí:  

“ngày xuân em còn dài” 

Xót xa, đau đớn cho Kiều. 

Về tình 

Xót tình máu mủ (thành ngữ) → ruột thịt, huyết thống → tình chị duyên em → đồng cảm từ Vân. 

Thịt nát xương mòn/ Ngậm cười chín suối (thành ngữ): cái chết của mình → gợi sự thương cảm ở Thúy Vân→ tri ân, khích lệ Vân. 

KẾT LUẬN 

Với tài năng trong kết hợp lối nói trang nhã trong sáng tác văn chương bác học (sử dụng điển tích, điển cố) và với cách nói giản dị, nôm na của văn chương bình dân (thành ngữ dân gian quen thuộc), Nguyễn Du đã thành công trong việc xây dựng vẻ đẹp của Thúy Kiều. 

1. Mười hai câu tiếp: Kiều trao kỉ vật và dặn dò Thúy vân

...