Giáo án và PPT Ngữ văn 10 kết nối Bài 7: Dưới bóng hoàng lan (Thạch Lam)

VĂN BẢN 2: DƯỚI BÓNG HOÀNG LAN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em đã đọc tác phẩm nào của nhà văn Thạch Lam chưa? Có thể kể tên cho các bạn nghe được không?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

- Đọc và nêu tóm tắt về tác giả, quan điểm sáng tác phong cách nghệ thuật.

- Một số hiểu biết về tác phẩm và tóm tắt nội dung chính?

- Bố cục của văn bản được chia thành mấy phần? Nội dung chính mỗi phần?

Sản phẩm dự kiến:

a. Tác giả

- Tên: Thạch Lam ( 1910 – 1942)

- Quê: Cẩm Giàng – Hải Dương

- Sau khi đỗ tú tài ông thôi học về làm báo với anh và gia nhập Tự lực văn đoàn

- Ông là người thông minh, trầm tĩnh, đôn hậu và rất tinh tế.

- Về quan điểm sáng tác Thạch Lam quan điểm văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực nó có tác động sâu sắc đến tư tưởng tình cảm của con người. Ông quan niệm: “Đối với tôi văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên, trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn"

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông là: Gió đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc (1942), Ngày mới (1939), Theo dòng (1941), Hà Nội băm sáu phố phường (1943), ...

- Phong cách nghệ thuật:

+ Sáng tác thường hướng vào cuộc sống cơ cực của những người dân thành thị nghèo và vẻ đẹp nên thơ của cuộc sống thường nhật.

+ Cốt truyện đơn giản thuộc hoặc không có cốt truyện.

+ Thạch Lam đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật.

- Có sự hòa quyện tuyệt vời giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, tự sự và trữ tình.

b. Tác phẩm

Dưới bóng hoàng lan là tác phẩm truyện ngắn in trong tập Tuyển tập Thạch Lam.

Văn bản xoay quanh một lần trở về quê thăm bà của nhân vật Thanh - mồ côi cha mẹ, sống cùng bà. Trong cảnh bình yên và thong thả của chốn xưa, những hình ảnh quen thuộc hiện lên, và bên cạnh mái tóc của bà, mùi hương hoàng lan nơi vườn và bên tóc mai của Nga khiến chàng trai trẻ xốn xang. Nhưng câu chuyện vẫn khép lại trong cảnh Thanh trở về tỉnh

a. Bố cục văn bản

Dưới bóng hoàng lan được chia thành 3 phần cụ thể như sau:

+ Phần 1: Từ đầu đến Nghe quen quá mà Thanh không nhớ được: Thanh trở về nhà thăm bà thăm nhà trong tâm trạng hạnh phúc nghẹn ngào.

+ Phần 2: Tiếp theo cho đến “ngồi ở bên đèn” Biểu hiện tình cảm của Thanh và Nga

+ Phần 3: Còn lại: Thanh tạm biệt mọi người trở lại tỉnh làm việc.

Hoạt động 2: Tìm hiểu chi tiết

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu ý nghĩa nhan đề tác phẩm

GV đưa ra câu hỏi: Trình bày ý nghĩa nhan đề của tác phẩm “Dưới bóng Hoàng lan”?

Sản phẩm dự kiến:

- Nhan đề “Dưới bóng hoàng lan” có ý nghĩa bao trùm gợi nhớ về những kỉ niệm của nhân vật Thanh. Bóng hoàng lan là sự kết nối từ quá khứ đến với hiện tại. Nó gắn liền với tuổi thơ của nhân vật Thanh và cũng là một sợi dây kết nối tình cảm trong sáng của cả Thanh và Nga. 

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu nhân vật Thanh

GV đưa ra câu hỏi:

+ Trong lần trở về quê thăm bà này Thanh có tâm trạng ra sao?

+ Cuộc gặp gỡ của nhân vật Thanh và Nga có gì thú vị?

Sản phẩm dự kiến:

- Sau 2 năm trở về thăm quê, trở về với không gian thân thuộc, ngôi nhà của bà Thanh cảm thấy thật bình yên và thong thả. Bởi căn nhà đối với Thanh là một nơi mát mẻ hiền lành, có người bà lúc nào cũng chờ đợi để yêu thương Thanh.

- Nhận ra cây hoàng lan, Thanh nhớ đến câu chuyện tuổi thơ, Thanh hay nhặt hoa dưới gốc cây. Ngày ấy cha mẹ Thanh hãy còn, Thanh nhận ra thời gian trôi quá nhanh

=> Thể hiện sự hoài niệm của nhân vật Thanh 

- Thanh gặp lại Nga (cô hàng xóm cạnh nhà). Thanh và Nga ôn lại những kỉ niệm hồi nhỏ, cả 2 nhặt hoa dưới gốc hoàng lan.

- Đối với Thanh, Nga như một người bạn, một người em gái, một người thân mà chàng sẽ gặp mỗi lúc đi xa về.

- Những câu chuyện vụn vặt, giản dị nhưng chứa đựng nhiều thú vị => bước tiến triển tình cảm.

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Tác giả của văn bản là ai?

A. Nguyễn Ngọc Tư.

B. Thạch Lam.

C. Nguyễn Minh Châu.

D. Nguyễn Quang Sáng.

Câu 2: Tác phẩm được kể theo ngôi thứ mấy?

A. Ngôi thứ hai.

B. Ngôi kể thay đổi linh hoạt.

C. Ngôi thứ ba.

D. Đáp án khác.

Câu 3: Nhân vật Thanh có cảm xúc gì khi trở về không gian thân thuộc?

A. Vui sướng, hạnh phúc.

B. Xúc động.

C. Lưu luyến.

D. Bồi hồi.

Câu 4: Ý nào dưới đây KHÔNG PHẢI là chi tiết miêu tả về cây hoàng lan?

A. Lá cây rung động trong gió, thân cây vút cao lên trời.

B. Mùi hương thơm của hoa thoang thoảng bay vào.

C. Những vòm ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhảy múa theo chiều gió.

D. Kỉ niệm hồi bé, Thanh thường nhặt hoa dưới gốc cây mà nay cây đã lớn rồi.

Câu 5: Hình ảnh thiên nhiên, con người, cảnh sinh hoạt,... hiện ra qua đôi mắt của nhân vật nào?

A. Nhân vật Thanh.

B. Nhân vật Nga.

C. Nhân vật người kể chuyện.

D. Nhân vật bà của Thanh.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Trong Dưới bóng hoàng lan nghệ thuật viết truyện của Thạch Lam biểu hiện rõ nhất qua cốt truyện, nhân vật hay lời kể? Phân tích 1 trong 3 yếu tố trên?

Câu 2. Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh ở đoạn văn cuối truyện.