Giáo án và PPT Ngữ văn 10 kết nối Bài 4: Sử dụng trích dẫn, cước chú và cách đánh dấu phần bị tỉnh lược trong văn bản

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

SỬ DỤNG TRÍCH DẪN, CƯỚC CHÚ VÀ CÁCH ĐÁNH DẤU PHẦN BỊ TỈNH LƯỢC TRONG VĂN BẢN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Trích dẫn có mấy loại?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. LÝ THUYẾT

Hoạt động 1. Trích dẫn

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:  Trích dẫn là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Trích dẫn là trích dẫn nguyên văn một phần câu, một đoạn văn, hình ảnh, sơ đồ, quy trình… của bản gốc vào bài viết. 

- Cước chú là là một đoạn chú thích đặt ở cuối trang trong một quyển sách hoặc văn bản. Cước chú thường được ghi một con số nằm phía trên sau đoạn văn bản mà nó muốn chú thích.

- Phân loại:

+ Trích dẫn trực tiếp lả đưa nguyên văn một phần câu, một câu, một đoạn văn,... của bản gốc vào bài viết và toàn bộ phần trích dẫn này phải được đặt trong ngoặc kép.

+ Trích dẫn gián tiếp là sử dụng ý tưởng của người khác và diễn đạt lại theo cách viết của minh nhưng phải đảm bảo trung thành với ý tưởng được trích dẫn. Phần trích dẫn gián tiếp không phải đặt trong dấu ngoặc kép.

- Lưu ý:

+ Khi tạo lập văn bản, cần tránh lạm dụng trích dẫn vì điều đó dẫn đến tình trạng ỳ kiến riêng của người viết bị lu mờ hoặc chỉ còn mang tính chất phụ hoạ.

+ Để việc trích dẫn đảm bảo tính chính xác, khoa học, khách quan, các phần trích dẫn cần được ghi rõ nguồn gốc, bao gồm thông tin về tác giả, tên và bản gốc, nơi công bố, thời gian công bố văn bản, vị trí của phần trích dẫn trong văn bản gốc.

Hoạt động 2. Phần bị tỉnh lược trong văn bản

GV đưa ra câu hỏi: Phần bị tỉnh lược trong văn bản là?

   Sản phẩm dự kiến:

+ Là phần thông tin ít quan trọng của văn bản gốc (theo cách nhìn và định hướng sử dụng văn bản của người tổ chức bản thảo) đã được lược bò, giúp cho nội dung văn bản trích dẫn trở nên tập trung và cô đọng hơn.

+ Phần bị tình lược thường được đánh dấu bằng dấu ngoặc vuông và dấu ba chấm [...].

……………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Lỗi lặp từ là gì? 

• A. Là những từ ngữ dùng không đúng với ngữ cảnh giao tiếp. 
• B. Là khi người viết không hiểu nghĩa của từ ngữ mình dùng dẫn đến dùng sai từ ngữ. 
• C. Là các cụm từ/ câu sắp xếp chưa hợp lí khiến văn bản sai nghĩa. 
• D. Trường hợp một từ, một cụm từ được dùng nhiều lần trong một câu, một đoạn khiến câu hay đoạn đó trở nên nặng nề. 

Câu 2: Câu nào dưới đây mắc lỗi lặp từ? 

• A. Nhà thơ Cô-ba-y-a-si Ít-sa là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của thơ hai - cư Nhật Bản. 
• B. Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế/ Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi? 
• C. Văn chương gây ra cho ta những tình cảm ta không có, tạo những tình cảm ta sẵn có. 
• D. Văn học sẽ không là gì cả nếu không vì cuộc đời mà có. 

Câu 3: Lỗi dùng từ không đúng nghĩa xuất phát từ nguyên nhân nào? 

• A. Tiếng Việt quá giàu và đẹp
• B. Người viết lạm dụng các từ ngữ. 
• C. Người viết không hiểu đúng nghĩa của từ ngữ mình dùng. 
• D. Người viết chưa ý thức được ngữ cảnh giao tiếp. 

Câu 4: Đó là khắc khoải đáng ghi nhớ nhất trong cuộc đời học sinh của tôi. 

Câu văn trên mắc lỗi dùng từ nào? 

• A. Lỗi dùng từ " ghi nhớ" chưa phù hợp. 
• B. Lỗi dùng từ " học sinh" không đúng ngữ cảnh. 
• C. Lỗi dùng từ " khắc khoải" không đúng nghĩa. 
• D. Lỗi sắp xếp trật tự từ.

Câu 5: Chọn câu văn không mắc lỗi về dùng từ. 

• A. " Thu hứng" là một trong những bài văn nổi tiếng của Đỗ Phủ. 
• B. " Thu hứng" là một trong những bài thơ nổi tiếng của Đỗ Phủ. 
• C. Đỗ Phủ là một trong những bài thơ nổi tiếng của " Thu hứng". 
• D. " Thu hứng" là một trong những bài thơ hơi bị hay của Đỗ Phủ. 

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

​​Câu 1: Để khắc phục lỗi dùng từ không đúng phong cách, người viết cần phải làm gì? 

Câu 2: Phần bị tình lược thường được đánh dấu bằng?