Giáo án và PPT Ngữ văn 12 chân trời bài 4: Cái giá trị làm người (Vũ Trọng Phụng)

TIẾT   : ĐỌC MỞ RỘNG THỂ LOẠI : CÁI GIÁ TRỊ LÀM NGƯỜI

A. KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi cho HS: Hãy kể tên các tác phẩm văn học của nhà văn Vũ Trọng Phụng mà em được biết hoặc được học? 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

Tìm hiểu về cuộc đời cũng như sự nghiệp của tác giả Vũ Trọng Phụng: Thân thế, sự nghiệp

Kết luận:

Vũ Trọng Phụng: (1912 – 1939). Quê quán: quê ở tỉnh Hưng Yên nhưng sinh ra và sống chủ yếu ở Hà Nội.Ông bước vào làng báo, làng văn rất sớm, dùng ngòi bút để kiếm sống và chống chọi một cách khó khăn với tình cảnh nghèo túng, bệnh tật. Ông để lại một khối lượng sáng tác lớn thuộc nhiều thể loại. Trong đó nổi bật nhất là phóng sự và tiểu thuyết: Cạm bẫy người (phóng sự - 1933), Kĩ nghệ lấy Tây (phóng sự - 1934), Cơm thầy cơm cô (phóng sự - 1936),…

2. Tác phẩm

Đôi nét về văn bản Cái giá trị làm người?

Kết luận:

Cái giá trị làm người trích từ phóng sự Cơm thầy cơm cô. Phóng sự Cơm thầy cơm cô được xuất bản lần đầu 1936, gồm phần đầu và chín chương nội dung. Phần văn bản này được trích từ Chương 3 với nhan đề Cái giá trị làm người ghi lại hành trình của nhân vật “tôi” vào vai người đi xin việc, thâm nhập vào thế giới bán người.

II. Phân tích văn bản Cái giá trị làm người 

+ Văn bản trên thể hiện những đặc điểm nào của thể loại phóng sự?

+ Liệt kê một số chi tiết có tính xác thực và nêu tác dụng của các chi tiết đó trong văn bản?

+ Bạn có nhận xét gì về mật độ sử dụng và tác dụng của lời thoại trong văn bản?

+ Tìm một số ví dụ về sự kết hợp giữa trần thuật với miêu tả hoặc kết hợp giữa trần thuật với bình luận và cho biết tác dụng của sự kết hợp ấy.

+ Đoạn trích giúp bạn hiểu như thế nào về con người, xã hội Việt Nam thời kì trước năm 1945?

+ Nhận xét về nghệ thuật viết phóng sự của tác giả Vũ Trọng Phụng?

+ Theo bạn cách phản ánh sự thật đời sống của phóng sự và nhật kí có gì giống và khác nhau?

Kết luận:

(1) Phản ánh xác thực hiện tượng của cuộc sống. Kết hợp chi tiết hiện thực với thái độ, đánh giá của người viết. Sử dụng biện pháp nghiệp vụ báo chí: điều tra

(2) Các chi tiết có tính xác thực:

+ Nhân vật “tôi” thâm nhập vào thế giới mua bán người.

+ Thông qua “mụ già môi giới” biết được giá của mỗi loại người.

+ Cách mối lái, làm giá của bọn mua bán người.

+ Cảnh lay lắt của những người không được mua, được thuê.

Tác dụng: Vẽ nên bức tranh chân thực về cuộc sống khốn khổ của những người làm thuê, cái giá trị của họ không bằng loài vật.

(3)  Trong văn bản này lời thoại được sử dụng dày đặc. 

=> tác dụng: Giống như thực hiện một cuộc phỏng vấn, theo đó thông tin sẽ phong phú hơn và thể hiện trực tiếp, rõ ràng hơn thái độ của người trong cuộc. Tính chất phi hư cấu của văn bản càng trở nên rõ nét.

(4) Ví dụ về sự kết hợp giữa trần thuật và bình luận: “Một buổi sáng qua như thế cho mãi đến chiều. Mụ già chỉ “tiêu thụ” được có một chị vú em thôi, nhưng mụ đã được đồng bạc. Còn 15 người nữa đói thì mụ cần gì, vì chính mụ, mục có phải đói hộ người khác đâu. Bọn kia cứ việc, bầy hàng đầy rẫy ở đầu hè, duỗi dài chân ra, hoặc là xoạc cẳng ra, quần vén lên đùi để mà “khảo cứu” về lông chân loài người hoặc là để ngủ gật”.

Tác dụng: kết hợp trần thuật và bình luận vừa tiếp nối được mạch kể sự kiện của VB vừa thể hiện được thái độ bất bình của tác giả.

(5) Nhận xét về con người và xã hội Việt Nam trước 1945: Cuộc sống của người nghèo khốn khổ, là miếng mồi ngon cho bọn mua bán người, không có tương lai, xã hội: bất lương, chỉ có lừa lọc và mánh khóe.

(6) Nghệ thuật viết phóng sự của Vũ Trọng Phụng trong đoạn trích:

+ Sử dụng ngôi kể thứ nhất từ nhân vật “tôi”, thái độ, tình cảm được thể hiện trực tiếp, rõ ràng.

+ Điểm nhìn trần thuật từ nhân vật “tôi” giúp sự kiện được kể vừa tăng tính xác thực, vừa dễ dàng kết hợp với trải nghiệm.

+ Chủ yếu sử dụng đối thoại, phù hợp với kĩ thuật điều tra phỏng vấn khi thực hiện phóng sự.

+ Kết hợp giữa miêu tả và trần thuật, bình luận.

+ Lối viết trào phúng, châm biếm sắc sảo đã làm rõ bộ mặt của xã hội đương thời đẩy người dân vào tình cảnh cùng quẫn, xót xa.

Các biện pháp nghệ thuật nêu trên đã góp phần thể hiện rõ nét chủ đề (phê phán tệ nạn buôn người, xót thương cho thân phận của những người lao động nghèo bị biến thành món hàng cho bọn buôn người) và tư tưởng của văn bản (nhận thức, cách lí giải của tác giả về số phận những người lao động nghèo trước CMT8).

(7)

III. Tổng kết

Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Cái giá trị làm người? 

Kết luận:

Nội dung: Giúp con người hiểu được bộ mặt xã hội, gia đình đương thời, nơi mà giá trị của con người bị coi là rẻ rúng. 

Nghệ thuật: Cách viết theo phong cách hiện thực tạo nên sức hút cho toàn bộ câu chuyện. 

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG