Giáo án và PPT Ngữ văn 12 chân trời bài 4: Trên những chặng đường hành quân... (Nguyễn Văn Thạc)

TIẾT   : TRÊN NHỮNG CHẶNG ĐƯỜNG HÀNH QUÂN

A. KHỞI ĐỘNG

GV cho HS xem video và trả lời câu hỏi: Nêu suy nghĩ của em về những tấm gương anh hùng hi sinh vì độc lập dân tộc?

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

Tìm hiểu về cuộc đời cũng như sự nghiệp của tác giả, liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc: Thân thế, sự nghiệp; Đôi nét về nhật kí Mãi mãi tuổi hai mươi

Kết luận:

Nguyễn Văn Thạc: 1952 – 1972. Quê quán: Làng Bưởi, Tây Hồ, Hà Nội. Anh nhập ngũ năm 1971, khi đang là sinh viên Khoa Toán – Cơ, trường đại học Tổng hợp Hà Nội, hi sinh tại chiến trường Quảng Trị năm 1972.

2. Tác phẩm

Đôi nét về nhật kí Mãi mãi tuổi hai mươi

Kết luận:

- Mãi mãi tuổi hai mươi là tập nhật kí được Nguyễn Văn Thạc viết để miêu tả lại cuộc sống, chiến đấu trên chiến trường của các chiến sĩ.

- Tác giả ghi chép chân thực về cuộc sống hàng ngày của bản thân và đồng đội ở nơi tuyến đầu chống đến quốc Mỹ, về nỗi đau của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh.

II. Khám phá văn bản.

1. Tìm hiểu một số yếu tố của nhật kí: tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết 

Các biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản 

Kết luận:

So sánh:

+ “Buổi gác đầu tiên” được ví như: “đêm trăng”; “bài thơ”; “trang nhật kí”=> Hình ảnh buổi gác đầu tiên trở nên độc đáo, trữ tình. 

+ “Những mái nhà nghiêng” được tác giả ví “như mí mắt” => Tăng tính tạo hình, đầy trìu mến, tân thương. Câu văn, đoạn văn chan chứa tình cảm, dễ đi vào lòng người. 

Nhân hóa: “Ơi xóm làng yêu quý…” => Hình ảnh vô tri có hồn, sinh động 

Điệp ngữ: “Ngủ yên, ngủ yên” => Như một lời vỗ về, nhằm nhấn mạnh niềm mong mỏi làng quê yên bình.

Điệp ngữ kết hợp liệt kê: “Bưởi đã cuối mùa, ổi đã cuối mùa” => Tăng tính biểu cảm cho câu văn. 

2. Tìm hiểu cảm hứng chủ đạo của văn bản và cái tôi của tác giả

 Xác định cảm hứng chủ đạo của văn bản? Bạn có nhận xét gì về cái “tôi” của tác giả nhật kí qua văn bản?

Kết luận:

- Cảm hứng chủ đạo của văn bản: Ngợi ca những tình cảm trong sáng, cao đẹp, ý chí vượt qua mọi gian khổ, thử thách và niềm hăm hở ra trận chiến đấu vì Tổ quốc, vì nhân dân của thế hệ trẻ Việt Nam đương thời.

- Nhân vật xưng “tôi” trong tác phẩm là nhân vật hư cấu; “cái tôi” của tác là con người cá nhân, là dấu ấn cá tính của nhà văn toát lên từ VB, thông qua các yếu tố: ngôn ngữ, giọng điệu, tình cảm, điểm nhìn….

3. Khái quát đặc điểm của thể loại nhật kí.

Nêu đặc điểm của thể loại nhật kí.

Kết luận:

Tự thuật; Ghi chép ngày, tháng, năm; Phi hư cấuQua các chi tiết hiện thực, thể hiện suy ngẫm, cảm xúc của người viết

III. Tổng kết

Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Con gà thờ? 

Kết luận:

Nội dung: Sự thật cuộc sống chiến đấu của những con người trên tuyến đầu chống Mỹ; Thể hiện tinh thần yêu nước cao đẹp đáng tự hào của những thế hệ trẻ tri thức, sẵn sàng bỏ qua những lí tưởng cá nhân vì mục tiêu chung giải phóng dân tộc.

Nghệ thuật: Tính phi hư cấu thể hiện rõ nét thông qua các chi tiết như (thời gian, không gian, sự kiện, nhân vật….); Sự kết hợp của các biện pháp nghệ thuật như: so sánh, nhân hóa, liệt kê, điệp ngữ…. 

 C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp 

Đáp án gợi ý:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Theo em văn bản trên có ý nghĩa như thế nào đối với thế hệ trẻ ngày nay? Viết đoạn văn ngắn 200 chữ.