Giáo án và PPT Ngữ văn 12 chân trời bài 1: Viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ

TIẾT    : VIẾT BÀI NGHỊ LUẬN SO SÁNH, ĐÁNH GIÁ HAI TÁC PHẨM THƠ

A. KHỞI ĐỘNG

GV chuyển giao câu hỏi để HS suy ngẫm trả lời. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Tri thức về kiểu bài 

Kiểu bài viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ là gì?

Sản phẩm dự kiến:

Bài văn nghị luận so sánh đánh giá hai tác phẩm thơ là kiểu bài nghị luận văn học dùng lí lẽ và bằng chứng để làm sang tỏ những điểm tương đồng/khác biệt về đặc điểm/giá trị nội dung và nghệ thuật của hai tác phẩm thơ.

Yêu cầu đối với kiểu bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ như thế nào? Sản phẩm dự kiến:

+ Chỉ ra một số điểm tương đồng, khác biệt giữa hai tác phẩm theo yêu cầu của đề bài.

+ Kết hợp so sánh với nhận xét, đánh giá về giá trị của hai tác phẩm; phân tích sự tương đồng/khác biệt giữa hai tác phẩm (như hoàn cảnh lịch sử, bối cảnh văn hóa xã hội, phong cách nghệ thuật của tác giả hay trường phái, thời đại mà tác giả đại diện…).

+ Sử dụng lí lẽ bằng chứng thuyết phục.

+ Sắp xếp luận điểm, lí lẽ, bằng chứng theo trình tự hợp lí, diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.

Bố cục bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ ra sao? 

Sản phẩm dự kiến:

• Bố cục bài viết gồm có 3 phần:

+ Mở bài: Giới thiệu hai tác phẩm thơ và nêu nội dung, vấn đề cần so sánh, đánh giá.

+ Thân bài: Phân tích, so sánh hai tác phẩm để làm rõ điểm tương đồng, khác biệt về đặc điểm, giá trị nội dung và nghệ thuật của hai tác phẩm thơ. Có thể lần lượt chỉ ra những điểm tương đồng/ khác biệt về nội dung/hình thức hoặc điểm tương đồng/khác biệt trên từng khía cạnh của nội dung, vấn đề.

+ Kết bài: Khẳng định lại đặc điểm thể loại của tác phẩm, những giá trị chung và nét độc đáo ở mỗi tác phẩm nêu cảm nghĩ về phong cách sáng tác của mỗi tác giả.

 II. Phân tích ngữ liệu tham khảo 

1. Nhận xét về cách sắp xếp các luận điểm ở phần thân bài.

2. Trong từng luận điểm, sự kết hợp giữa lí lẽ và bằng chứng được thể hiện như thế nào?

3. Từ ngữ liệu trên, bạn rút ra được những lưu ý gì khi viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ?

 Sản phẩm dự kiến:

1. Các luận điểm ở phần thân bài được sắp xếp theo trật tự: nêu điểm tương đồng trước, điểm khác biệt sau; nhằm làm rõ sự khác biệt về phong cách sáng tác của hai tác phẩm.

+ Luận điểm 1: Điểm tương đồng giữa hai tác phẩm trên các phương diện: đề tài, thi liệu và thủ pháp, thể thơ.

+ Luận điểm 2: Điểm khác biệt giữa hai tác phẩm trên phương diện: chủ thể trữ tình và cách sử dụng nhãn tự.

2. Trong từng luận điểm, lí lẽ và bằng chứng có sự kết hợp chặt chẽ, các bằng chứng được lựa chọn, phân tích để củng cố, làm rõ cho lí lẽ. Ví dụ, khi so sánh để làm rõ sự khác biệt về cách sử dụng “nhãn tự” của hai tác phẩm, người viết đã phân tích chữ “hàn” (giang tuyết) và từ “hồng” (mộ) để làm rõ, củng cố cho lí lẽ.

3. Khi viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ cần lưu ý: 

+ Nắm được những sự so sánh và khác biệt với 2 tác phẩm thơ (hoàn cảnh sáng tác, bối cảnh văn hóa xã hội….)

+ Sử dụng luận điểm, lẽ, bằng chứng thuyết phục.

+ Đảm bảo bố cục của bài viết văn nghị luận so sánh đánh giá hai tác phẩm thơ.

III. Quy trình viết bài 

Tóm tắt quy trình viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ?

Sản phẩm dự kiến:

Bước 1: Chuẩn bị viết

Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

Bước 3: Viết bài

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Sau khi HS đã hoàn thành, GV yêu cầu HS trình bày ngắn gọn trình tự của bài văn đã viết. 

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV nêu yêu cầu: Viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá về hình ảnh người lính trong hai tác phẩm thơ Đồng chí của Chính Hữu và Tây Tiến của Quang Dũng