Giáo án và PPT Ngữ văn 12 chân trời bài 3: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ)

         TIẾT    : VĂN BẢN CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN 

A. KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi cho HS 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

Trình bày hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Dữ và văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên?

Sản phẩm dự kiến:

Tên: Nguyễn Dữ. Năm sinh – năm mất: Chưa rõ. Quê quán: Hải Dương. Ông sống vào nửa đầu thế kỉ XVI từng là học trò của Tuyết Giang Phu Tử Nguyễn Bỉnh Khiêm. Thời kì này chế độ nhà Hậu Lê đã lâm vào khủng hoảng các tập đoàn phong kiến tranh giành quyền lực, loạn lạc triền miên.

Truyền kì mạn lục là tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Dữ viết bằng chữ Hán được đánh giá là “Thiên cổ kì bút”. Truyện Kì mạn lục ra đời nửa đầu thế kỉ XVI bao gồm có 20 câu chuyện. Là tiếng nói phê phán hiện thực. Cảm thông bênh vực những con người nhỏ bé với số phận bi thảm, đặc biệt là người phụ nữ với khát vọng hạnh phúc lứa đôi....

 2. Tác phẩm

Xác định bố cục của văn bản? Xác định chủ đề của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên? 

Sản phẩm dự kiến: 

- Bố cục: Gồm có 4 phần:

Phần 1: Từ đầu đến không cần gì cả: Giới thiệu hành động nhân vật Ngô Tử Văn và hành động dũng cảm đốt đền.

Phần 2: Tiếp theo đến khó lòng thoát nạn: Cuộc “gặp” giữa Tử Văn và tên tướng giặc họ Thôi và Thổ Công.

Phần 3: Tiếp theo đến sai lính đưa Tử Văn về: Hành động cứng cỏi, kiên quyết đấu tranh vạch mặt gian tà của Tử Văn đã chiến thắng cái xấu, cái ác.

Phần 4: Còn lại: Ngô Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên và lời bình của tác giả.

- Chủ đề tác phẩm: Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân qua hình tượng Ngô Tử Văn. Một trí thức yêu chính nghĩa, dũng cảm, cương trực. Truyện thể hiện khát vọng công lí, niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.

I. Tìm hiểu chi tiết

1. Cốt truyện và điểm nhìn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

a, Cốt truyện

Cốt truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên tiếp diễn theo trình tự nào?

Sản phẩm dự kiến:

Cốt truyện theo diễn biến thời gian, sự việc và nhân quả.

b, Điểm nhìn và chức năng của người kể chuyện trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

Điểm nhìn của truyện là ai? Em có nhận xét gì về chức năng của người kể chuyện trong phần chính văn và người bình luận ở cuối truyện? 

Sản phẩm dự kiến:

+ Điểm nhìn của người thứ 3 tức là hoàn toàn khách quan. 

+ Lời bình cuối truyện: Mang tính khách quan thể hiện suy nghĩ cũng như quan điểm của người viết trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm.

+ Lời bình cuối bài góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm. Thông qua hình tượng Ngô Tử Văn - một trí thức yêu chính nghĩa, dũng cảm, cương trực. Tác giả thể hiện khát vọng công lí, niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.

2. Tìm hiểu nhân vật Ngô Tử Văn và mối quan hệ tương quan với các nhân vật. 

Qua lời giới thiệu về Tử Văn và nguyên nhân đốt đền của chàng, em hiểu gì về tính cách của Ngô Tử Văn?

Sản phẩm dự kiến:

Ngô Tử Văn hiện lên là người cương trực, dũng cảm vì dân mà trừ bạo. Đồng thời cũng ngời lên tinh thần dân tộc cũng như bảo vệ thổ thần nước Việt. 

Em hãy phân tích mối quan hệ tương quan giữa nhân vật Tử Văn với các nhân vật khác? Qua tương quan này em thấy Tử Văn hiện lên với phẩm chất gì?

Sản phẩm dự kiến:

+ Tên tướng giặc: 

Tử Văn: Mặc kệ, ngồi ngất ngưởng tự nhiên -> Điềm nhiên không sợ hãi nao núng trước lời đe dọa của hung thần.

+ Thổ công

Ngô Tử Văn: Kinh ngạc. Căn vặn Thổ Công xem “Hắn có thực sự là tên hung thần, có thể gieo vạ cho tôi không?” -> Thể hiện rõ sự tàn ác ngông cuồng của tên tướng giặc. Đồng thời thể hiện rõ phong độ của kẻ sĩ chỉ sẵn lòng “hạ” cái tôi trước người thiện không biết cúi đầu trước kẻ ác.

Việc Ngô Tử Văn trở thành Phán sự đền Tản Viên nhằm thể hiện điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

Việc Tử Văn thắng kiện và trở thành phán sự đền Tản Viên chứng tỏ một điều đó chính là chính nghĩa bao giờ cũng sẽ thắng gian tà như một quy luật hiển nhiên của cuộc sống. Tên tướng giặc họ Thôi bị trừng trị, Thổ Công được trả lại đền, muôn dân bình an đây cũng là mong ước của con người luôn hướng đến sự tốt đẹp, người tốt sẽ được hưởng nhiều kết quả viên mãn. 

3. Ý nghĩa nghệ thuật yếu tố kì ảo trong truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

Ý nghĩa của các yếu tố kì ảo trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng của truyện?

Sản phẩm dự kiến:

Sự xuất hiện của các yếu tố kì ảo trong tác phẩm giúp cho câu chuyện trở nên li kì và hấp dẫn. Đồng thời cũng góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm đó là niềm tin vào công lý, chính nghĩa sẽ thắng gian tà. 

4. Mối quan hệ giữa phần chính văn và lời bình cuối truyện.

Nêu nhận xét của em về mối quan hệ giữa phần chính văn và lời bình ở cuối truyện? Sản phẩm dự kiến:

- Lời bình cuối truyện như một cách tổng kết lại ý nghĩa của toàn văn bản ở phần chính văn. Đồng thời thể hiện quan điểm cũng như cách nhìn nhận khách quan nhất của người viết về nhân vật cũng như cuộc đời.

+ Là lời vạch trần bản chất xảo quyệt hung ác của hồn ma tướng giặc họ Thôi, phơi bày hiện thực đầy rẫy bất công thối nát của xã hội đương thời. 

+ Là kẻ sĩ biết đấu tranh đến cùng để chống lại cái xấu cũng như cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới mang đến phần thắng cho chính nghĩa.

 III. Tổng kết

Nhận xét những đặc sắc nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

Sản phẩm dự kiến:

Nội dung: Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. Niềm tin vào công lí, vào chính nghĩa cũng vì thế mà vẫn được thắp lên trong tâm hồn của mỗi con người. 

Nghệ thuật: Sử dụng nhiều chi tiết truyền kì. Xây dựng cốt truyện đầy kịch tính, kết cấu chặt chẽ. Dẫn dắt khéo léo nhiều chi tiết giàu kịch tính. Cách kể chuyện và miêu tả sinh động hấp dẫn.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ bao gồm bao nhiêu truyện?

A. 16.

B. 18.

C. 20.

D. 22.
 

Câu 2: Tên tác phẩm Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ có nghĩa là gì?

A. Tập sách ghi chép những chuyện kì lạ và được lưu truyền.

B. Tập sách ghi chép những điều hoang đường.

C. Tập sách ghi chép tản mạn những điều kì lạ và được lưu truyền.

D. Tập sách ghi chép những điều kì lạ.

Câu 3: Trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ, Ngô Tử Văn đốt đền vì lí do gì?

A. Vì muốn diệt trừ kẻ giả danh là thần mà lại tác yêu tác quái trong dân gian.

B. Vì không tin vào điều mê tín, dị đoan. 

C. Vì muốn thể hiện thái độ cao ngạo của mình.

D. Vì muốn giúp đỡ viên Thổ công.

Câu 4: Định nghĩa nào đúng với chức Phán sự trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ?

A. Quan đứng đầu một tổng.

B. Quan xem xét cho vụ kiện tụng, giúp việc cho người xử án.

C. Quan xét xử các vụ tranh, chấp kiện tụng thời xưa.

D. Quan cai quản một địa phương.

Câu 5: Trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ, chi tiết nào đóng vai trò làm nền cho việc triển khai hàng loạt các chi tiết hoang đường kì ảo?

A.  Chi tiết Bách hộ đòi Tử Văn dựng trả ngôi đền.

B. Chi tiết Tử Văn thấy khó chịu, rồi nổi lên một cơn sốt nóng, sốt rét sau khi đốt đền.

C. Chi tiết lũ quỷ Dạ Xoa đến dẫn Tử Văn xuống âm phủ.

D. Chi tiết viên Thổ công đến nói với Tử Văn sự thực.

 Đáp án gợi ý:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Viết đoạn văn ngắn khoảng 200 chữ phát biểu cảm nhận của em về nhân vật Tử Văn? Và liên hệ nhân vật Tử Văn có cần trong cuộc sống ngày nay không?A