Giáo án và PPT Ngữ văn 7 chân trời Bài 10: Đợi mẹ (Vũ Quần Phương)

VĂN BẢN 1: ĐỢI MẸ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Đợi chờ luôn mang lại cho con người những cảm xúc đặc biệt. Hãy chia sẻ với các bạn những cảm xúc của em khi đợi chờ một ai đó/ điều gì đó. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Đọc văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: 

+ Dựa vào những căn cứ nào mà em xác định được VB thuộc thể loại thơ?

+ Theo em, khi đọc thơ cần chú ý điều gì về vần điệu và cách ngắt nhịp của bài thơ?

+ Em hình dung thấy điều gì khi đọc đoạn thơ này? 

+ Mẹ đã bế ai vào nhà? Dựa vào đâu mà em cho là như vậy?

+ Văn bản được chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Dựa vào hình thức thơ: chia từng khổ, có vần nhịp điệu,...

- Cần chú ý gieo vần điệu (vần chân, vần lưng,...) và cách ngắt nhịp thơ linh hoạt tùy vào mỗi bài thơ...

- Em hình dung thấy hình ảnh một đêm trăng sáng với cánh đồng lúa, ngọn bếp lửa chưa ấm và căn nhà tranh trống trải.

- Mẹ đã bế em bé vào nhà, dựa vào câu thơ cuối mà em cho là vậy.

- Bố cục:

+ Phần 1: 4 câu thơ đầu: hình ảnh em bé đợi mẹ.

+ Phần 2: 7 câu tiếp theo: miêu tả cảnh vật về đêm.

+ Phần 3: còn lại: mẹ vẫn chưa về 

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Em hãy nêu một số thông tin cơ bản về tác giả, tác phẩm.

Sản phẩm dự kiến:

2. Tác giả

- Tên: Vũ Quần Phương

- Năm sinh: 1940

- Quê quán: xã Hải Trung, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định.

- Cuộc đời: Ông vốn là một bác sĩ nhưng đã chuyển sang hoạt động văn học và gắn bó gần như cả đời với văn chương.

- Thể loại sáng tác: Thơ ca, phê bình văn học,…

- Phong cách sáng tác: Thơ ông bình dị, có độ lắng của cảm xúc và suy tư. 

- Tác phẩm tiêu biểu Cỏ mùa xuân (1940), Hoa trong cây (1977), Những điều cùng đến (1983), Cát sáng (1985), Vầng trăng trong xe bò (1988), Vết thời gian (1996),…

3. Tác phẩm

- In trong tập Thơ về mẹ, nhiều tác giả, NXB Lao động 2012. 

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu cách gieo vần và ngắt nhịp của bài thơ

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy chỉ ra cách gieo vần và ngắt nhịp của bài thơ. Em có nhận xét gì về cách gieo vần và ngắt nhịp ấy?

Sản phẩm dự kiến:

1. Cách gieo vần, ngắt nhịp

- Cách gieo vần linh hoạt:

+ Mẹ lẫn trên cánh đồng. Đồng lúa lẫn vào đêm

+ Đom đóm bay ngoài ao. Đom đóm đã vào nhà

+ ... lung linh trắng vườn hoa mận trắng.

- Cách ngắt nhịp độc đáo: dòng 2, 8 và dòng 3, 11.

=> Làm cho âm hưởng bài thơ thay đổi, góp phần diễn tả tâm trạng chờ đợi mẹ của bé.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy tìm các từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ có tác dụng diễn tả tâm trạng đợi mẹ của em bé trong bài thơ, sau đó tổng hợp ý kiến và điền vào bảng sau:

GV đưa ra câu hỏi: Việc sử dụng các từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ ấy có tác dụng như thế nànào trong việc thể hiện tâm trạng đợi mẹ của em bé?

Sản phẩm dự kiến:

=> Thể hiện tâm trạng mong ngóng, trông chờ đợi mẹ của em bé. 

……………………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Bài thơ Đợi mẹ do ai sáng tác?

A. Nguyễn Đình Thi

B. Vũ Đình Liên

C. Vũ Quần Phương

D. Xuân Quỳnh

Câu 2: Bài thơ Đợi mẹ thuộc thể thơ gì?

A. Thơ tự do

B. Thơ bốn chữ

C. Thơ năm chữ

D. Thất ngôn bát cú

Câu 3: Bài thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của tác giả?

A. Nhớ nhung

B. Yêu thương

C. Thấp thỏm, chờ đợi ngóng trông mẹ về

D. Tất cả đáp án trên

Câu 4: Qua bài thơ, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì?

A. Hãy lắng nghe lời của cỏ cây loài vật để biết yêu thương, nâng đỡ sự sống ngay từ khi sự sống ấy mới là những mầm sống

B. Tình cảm con với mẹ, mẹ với con là một trong những tình cảm thiêng liêng, trân quý nhất của con người

C. Mỗi con người, sự vật, dù là nhỏ bé, đều góp phần tạo nên sự sống như hạt mầm góp màu xanh cho đất trời

D. Tất cả đáp án trên

Câu 5: Người con trong bài thơ về thăm mẹ trong hoàn cảnh nào?

A. Không nhớ đường về nhà

B. Mẹ vắng nhà

C. Mẹ đang nấu cơm

D. Mẹ đã không còn

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1. Văn bản “Đợi mẹ” muốn gửi gắm thông điệp gì đến người đọc?

Câu 2. Tình cảm của bé và mẹ dành cho nhau gợi cho em suy nghĩ gì về tình cảm giữa những người thân trong gia đình? Hãy viết một đoạn văn ngắn để bày tỏ suy nghĩ của em.