Giáo án và PPT Tiếng Việt 4 chân trời Bài 7: Luyện tập về nhân hoá

TIẾT 3: LUYỆN TỪ VÀ CÂU

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Nhận diện biện pháp nhân hóa bằng cách sử dụng từ gọi người để gọi vật

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Đọc các đoạn thơ, đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Chị tre chải tóc bên ao

Nàng mây áo trắng ghé vào soi gương

Bác nồi đồng hát bùng boong

Bà chổi loẹt quẹt lom khom trong nhà.

Trần Đăng Khoa

Chẳng đâu bằng chính nhà em

Có đàn chim sẻ bên thềm líu lo

Có nàng gà mái hoa mơ

Cục ta, cục tác khi vừa đẻ xong

Có bà chuối mật lưng ong

Có ông ngô bắp râu hồng như tơ.

Đoàn Thị Lam Luyến

Vườn cây đầy tiếng chim và bóng chim bay nhảy. Những thím chích chòe nhanh nhảu. Những chú khướu lắm điều. Những anh chào mào đỏm dáng. Những bác cu gáy trầm ngâm.

Theo Nguyễn Kiên

a. Mỗi sự vật in đậm được gọi bằng gì?

b. Cách gọi ấy có tác dụng gì?

Sản phẩm dự kiến:

a. tre – chị, mây – nàng, nồi đồng – bác, chổi – bà, gà mái – nàng, chuối mật – bà, ngô bắp – ông, chích chòe – thím, khướu – chú, chào mào – anh, cu gáy – bác.

b. Cách gọi ấy khiến các sự vật trở nên thân thiết, dần gũi, sinh động,…

Hoạt động 2: Tạo nhân hóa bằng cách sử dụng từ gọi người để gọi vật

HS thảo luận trả lời câu hỏi: HS xác định yêu cầu của BT2 và đọc đoạn văn:

Hè đến, muôn loài hoa đua nhau nở. Những bông đồng tiền khoe váy áo rực rỡ. Mấy bông hồng nhung ngào ngạt tỏa hương. Vài bông tóc tiên rụt rè mở mắt.

Cẩm Thơ

a. Thay mỗi từ in đậm trong đoạn văn bằng một từ ngữ dùng để gọi người.

b. Nêu cảm nhận của em khi đọc đoạn văn đã thay thế từ ngữ.

Sản phẩm dự kiến:

a. chị/ cô đồng tiền, chị/ cô/ nàng hồng nhung, bạn/ bé tóc tiên.

b. Sau khi thay tế từ ngữ, đoạn văn trở nên sinh động, giàu cảm xúc hơn, các sự vật trở nên gần gũi, thú vị hơn.

Hoạt động 3: Viết câu có biện pháp nhân hóa bằng cách sử dụng từ gọi người để gọi vật

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Viết 3 – 4 câu giới thiệu về đồ dùng học tập có sử dụng từ gọi người để gọi đồ dùng học tập.

Sản phẩm dự kiến:

Em có rất nhiều đò dùng học tập, nào là bạn bút, chị bảng đen, cô hộp màu, anh thước kẻ,... nhưng em thích nhất là chị cặp sách. Chị cặp sách này là món quà của ông nội tặng em nhân dịp năm học mới. Chị hình chữ nhật, màu xanh dương rất đẹp. 

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy ghép các biện pháp tu từ (bên trái) với khái niệm tương ứng (bên phải).

Biện pháp tu từ Khái niệm

1. Nhân hóa       a. là biện pháp tu từ gán thuộc tính của người cho những sự vật không phải là người nhằm tăng tính hình tượng, tính biểu cảm của sự diễn đạt.

2. So sánh           b. là biện pháp tu từ lặp lại một từ ngữ (đôi khi cả một câu) để làm nổi bật ý muốn nhấn mạnh.

3. Điệp ngữ         c. là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

• A. 1 – a, 2 – c, 3 – b
• A. 1 – b, 2 – a, 3 – c
• C. 1 – c, 2 – b, 3 – a

Câu 2: Trong Chuyện cổ tích loài người, ai là người được sinh ra đầu tiên?

• A. Thầy giáo
• B. Trẻ con
• C. Cha
• D. Mẹ

Câu 3:  Em hãy cho biết nghĩa của từ “nhô” trong câu thơ:

Mặt trời mới nhô cao

Cho trẻ con nhìn rõ

• A. Động từ, đưa phần đầu cho vượt hẳn lên phía trên hoặc phía trước, so với những cái xung quanh (mặt trời chuyển động lên cao trên bầu trời so với núi non, cây cối).
• B. Tính từ, chỉ việc một vật vượt lên trên, cao hơn các vật khác.
• C. Tính từ, chỉ đặc điểm cao hơn, mạnh hơn của một sự vật (mặt trời).
• D. Động từ, chỉ việc vươn lên, vượt trội hơn của sự vật (mặt trời).

Câu 4: Bài thơ Chuyện cổ tích về loài người có phương thức biểu đạt là…

• A. Biểu cảm
• B. Tự sự
• C. Miêu tả
• D. Cả A, B, C

Câu 5: Dòng nào sau đây chứa toàn các tính từ?

• A. Cao, thơ ngây, trong
• B. Làn gió, hoa, cỏ, chim, tiếng hót
• C. Đi, nghe, sinh ra, truyền
• D. Cái cúc, làn gió, sinh ra, thơ ngây

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: B

Câu 3: A

Câu 4:D

Câu 5:A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sự vật nào được nhân hóa trong câu sau?

Chị hồng nhung tươi cười với gió.

Câu 2: Từ nào trong câu dưới đây vốn là những từ được dùng để chỉ hoạt động, tính chất của con người nhưng được sử dụng cho sự vật?

Các chú bọ ngựa vung gươm tập múa võ trên những chiếc lá to.