CHƯƠNG 3. ĐẠI CƯƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ

BÀI 10: HỢP CHẤT HỮU CƠ VÀ HÓA HỌC HỮU CƠ

(17 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Nêu khái niệm hợp chất hữu cơ, lấy ví dụ?

Trả lời:

Hợp chất của carbon là hợp chất hữu cơ (trừ một số các hợp chất như carbon monoxide, carbon dioxide, muối carbonate, cyanide, carbide,…)

Ví dụ: (C₆H₁₀O₅)_n, CH₃COOH, C₆H₆,…

Câu 2: Nêu đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ.

Trả lời:

Các hợp chất hữu cơ có đặc điểm chung:

- Thành phần phân tử nhất thiết phải chứa nguyên tố carbon, thường có hydrogen, oxygen, nitrogen, halogen, sulfur, phosphorus,…

- Liên kết hóa học chủ yếu là liên kết cộng hóa trị. Các nguyên tử carbon không những có khả năng liên kết với nguyên tử của các nguyên tố khác mà còn có thể liên kết với nhau tạo thành mạch carbon.

- Nhiệt độ nóng chảy thấp, nhiệt độ sôi thấp (dễ bay hơi) và thường không tan hoặc ít tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ.

- Dễ cháy, kém bền với nhiệt nên dễ bị nhiệt phân hủy.

- Phản ứng của các hợp chất hữu cơ thường xảy ra chậm, theo nhiều hướng và tạo ra hỗn hợp các sản phẩm. Để tăng tốc độ phản ứng thường cần đun nóng và có xúc tác.

Câu 3: Dựa vào thành phần nguyên tố, hợp chất hữu cơ có mấy loại? Nêu đặc điểm từng loại và lấy ví dụ minh họa.

Trả lời:

Dựa vào thành phần nguyên tố, hợp chất hữu cơ có thể phân thành hai loại: hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon.

- Hydrocarbon là những hợp chất được tạo thành chỉ từ hai nguyên tố carbon và hydrogen.

Ví dụ: CH₄, CH₂ = CH₂, CH  CH,…

- Dẫn xuất của hydrocarbon thu được khi một hay nhiều nguyên tử hydrogen trong phân tử hydrocarbon được thay thế bằng một hay nhiều nguyên tử hay nhóm nguyên tử khác (thường chứa oxygen, nitrogen, sulfur, halogen,…).

Ví dụ: CH₃COOH, CH₃Cl, CH₃OH,…

Câu 4: Nhóm chức trong phân tử hợp chất hữu cơ là gì? Nêu một số loại nhóm chức cơ bản và công thức câu tạo.

Trả lời

- Nhóm chức là nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử trong phân tử gây ra những tính chất hóa học đặc trưng của hợp chất hữu cơ.

- Một số nhóm chức cơ và và công thức cấu tạo:

Câu 5: Phương pháp phổ hồng ngoại là gì? Nêu số sóng hấp thụ đặc trưng trên phổ hồng ngoại của một số nhóm chức cơ bản.

Trả lời:

- Phương pháp phổ hồng ngoại (Infrared Spectroscopy, được viết tắt là IR) là phương pháp vật lí rất quan trọng và phổ biến để nghiên cứu cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ.

- Số sóng hấp thụ đặc trưng trên phổ hồng ngoại của một số nhóm chức cơ bản

2. THÔNG HIỂU (7 câu)

Câu 1: So sánh hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ về: thành phần nguyên tố, đặc điểm liên kết hóa học trong phân tử

Trả lời:

Câu 2: Chỉ ra số sóng hấp thụ đặc trưng của nhóm -OH và C=O trên phổ hồng ngoại:

Trả lời:

- Số sóng hấp thụ đặc trưng của liên kết O–H nằm trong khoảng 3 500 – 2 500 cm^-1

- Số sóng hấp thụ đặc trưng của liên kết C=O là 1 709 cm^-1

Câu 3: Quan sát phổ hồng ngoại của hexanoic acid và cho biết số sóng hấp thụ đặc trưng của liên kết O–H và C=O.

Trả lời:

- Số sóng hấp thụ đặc trưng của liên kết O–H là 2 971 cm^-1

- Số sóng hấp thụ đặc trưng của liên kết C=O là 1 721 cm^-1

Câu 4: Trong những chất sau, chất nào là chất hữu cơ?

NaHCO₃, C₂H₆, C₄H₁₀, Na₂CO₃, CaCO₃, C₂H₅OH

Trả lời:

Các chất hữu cơ là C₂H₆, C₄H₁₀, C₂H₅OH

Câu 5: Xác định chất hữu cơ trong những chất sau:

HCOOH, CH₄, (NH₄)₂CO₃, CO, C₆H₁₂O₆, NaCN, CH₃COONa

Trả lời:

Các chất hữu cơ là HCOOH, CH₄, C₆H₁₂O₆, CH₃COONa

Câu 6: Xác định hydrocarbon trong các chất dưới đây.

CH₄, CCl₄, C₂H₆, C₂H₆O, C₂H₄O₂, CaC₂, C₆H₆

Trả lời:

Hydrocarbon trong các chất trên là CH₄, C₂H₆, C₆H₆

Câu 7: Xác định dẫn xuất hydrocarbon trong các chất dưới đây

CH₂Cl, NaCN, HgCl₂, CH₂Br-CH₂Br, CH₃Br, CH₃CH₃, CH₂=CHCOOH, CH₃CH₂OH

Trả lời:

Dẫn xuất hydrocarbon trong các chất trên là CH₂Cl, CH₂Br-CH₂Br, CH₃Br,  CH₂=CHCOOH, CH₃CH₂OH

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Cho chất X có công thức phân tử là C₄H₈O và có phổ hồng ngoại như sau:

Hãy dự đoán nhóm chức có trong phân tử X.

Trả lời:

Dự đoán nhóm chức có trong phân tử X là aldehyde.

Câu 2: Nêu tên loại hợp chất và nhóm chức có trong từng chất dưới đây.

HOOC-COOH, C₆H₅NH₂, CH₂CHCHO, CH₃CH₂OH, CH₃COOC₆H₅

Trả lời:

Câu 3: Trong các hợp chất sau, hợp chất nào là hữu cơ, hợp chất nào là vô cơ ?

CH₄, CHCl₃, C₂H₇N, HCN, CH₃COONa, C₁₂H₂₂O₁₁, (C₂H₃Cl)_n, Al₄C₃

Trả lời:

Các chất hữu cơ là CH₄, CHCl₃, C₂H₇N, CH₃COONa, C₁₂H₂₂O₁₁

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Cho X gồm các nguyên tố C, H, O và có phổ hồng ngoại như sau:

Hãy dự đoán nhóm chức có trong phân tử X.

Trả lời:

Dự đoán nhóm chức trong phân tử X là ketone.

Câu 2: Cho Y gồm các nguyên tố C, H, O và có phổ hồng ngoại như sau:

Hãy dự đoán nhóm chức có trong phân tử Y.

Trả lời:

Dự đoán nhóm chức trong phân tử Y là aldehyde