CHƯƠNG 3. ĐẠI CƯƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ

BÀI 14: ÔN TẬP CHƯƠNG 3

(17 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Xác định các chất không phải là chất hữu cơ trong dãy các chất sau:

1. a) C₂H₂, C₁₂H₂₂O₁₁, C₂H₄, NaCN
2. b) CH₃COOH, CH₃COONa, (NH₄)₂CO₃, C₆H₆
3. c) CH₃COOH, C₂H₅OH, C₆H₁₂O₆, CO

Trả lời:

1. a) NaCN
2. b) (NH₄)₂CO₃
3. c) CO

Câu 2: Xác định các chất hữu cơ trong dãy các chất sau

CaC₂, NaCN, CaCO₃, CO₂, HCOOH, C₂H₆O, CH₃COOH, CH₃Cl, NaCl, K₂CO₃, HCHO

Trả lời:

Các chất hữu cơ trong dãy các chất trên là HCOOH, C₂H₆O, CH₃COOH, CH₃Cl, HCHO

Câu 3: Một hydrocarbon A có M = 26. Phấn tích 1 gam A thu được  gam hydrogen. Hỏi trong X có bao nhiêu nguyên tử H?

Trả lời:

1 gam X chứa  gam H

 26 gam X chứa 2 gam H

 n_H = m_H : M_H = 2 : 1 = 2

 Số nguyên tử H trong 1 phân tử X là 2

Câu 4: Cho các chất sau: CH₃ – O – CH₃ (1), C₂H₅OH (2), CH₃CH₂CH₂OH (3), CH₃CH(OH)CH₃ (4), CH₃CH(OH)CH₂CH₃ (5), CH₃OH (6). Tìm những cặp chất là đồng phân của nhau.

Trả lời

(1) và (2) là đồng phân của nhau vì có cùng CTPT C₂H₆O

(3) và (4) là đồng phân của nhau vì có cùng CTPT C₃H₈O

Câu 5: Cho các chất hữu cơ mạch thẳng sau: C₃H₆, C₄H₈, C₃H₈, C₄H₁₀, C₅H₁₀, C₂H₂, C₂H₅Cl. Tìm những chất là là đồng đẳng của C₂H₄   

Trả lời:

 Các chất là đồng đẳng của C₂H₄ là C₃H₆, C₄H₈, C₅H₁₀.

2. THÔNG HIỂU (7 câu)

Câu 1: Cho các chất sau

(I)             (II)            (III)

CH₂=CH-CH₂-CH₃ (IV)             CH₃-CH=CH-CH₃ (V)

Trả lời:

I, II, III, IV, V là đồng phân của nhau vì có cùng CTPT là C₄H₈

Câu 2: Chọn phương pháp phù hợp để tách các chất dưới đây

1. a) Tách benzene (nhiệt độ sôi là 80⁰C) và acetic acid (nhiệt độ sôi là 118⁰C) ra khỏi nhau.
2. b) Tách riêng hỗn hợp các chất sau: pentane (sôi ở 36⁰C), heptane (sôi ở 98⁰C), octane (sôi ở 126⁰C), nonane (sôi ở 151⁰C).

Trả lời:

1. a) Chưng cất
2. b) Chưng cất ở áp suất thường

Câu 3: Đốt cháy hợp chất hữu cơ X chỉ chứa C và H. Sau đó dẫn toàn bộ sản phẩm cháy lần lượt qua bình (1) chứa H₂SO₄ đặc và bình (2) chứa KOH đặc thấy khối lượng bình (1) tăng m₁ gam và khối lượng bình (2) tăng m₂ gam. Xác định m₁ và m₂.  

Trả lời:

Đốt cháy hợp chất hữu cơ chứa C, H sẽ thu được CO₂ và H₂O

+ Bình (1) chứa H₂SO₄ đặc sẽ hấp thụ H₂O  m₁ =

+ Bình (2) chứa KOH đặc sẽ hấp thụ CO₂  m₂ =

Câu 4: Hợp chất X có %C = 52,17%, %H = 13,04%; còn lại là oxygen. Xác định công thức đơn giản nhất của X.

Trả lời:

Gọi CTĐGN của X là C_xH_yO_z

%O = 100% - 52,17% - 13,04% = 34,79%

x : y : z =

 CTĐGN =  C₂H₆O

Câu 5: Viết các đồng phân của C₄H₈O.

Trả lời:

CH₃-CH=CH-CH₂-OH

CH=CCH₃-CH₂-OH

CH₂=CH-CH₃-OH

CH₃-CH₂-CH₂-CHO

CH₃CHCHO-CH₃

Câu 6: Hợp chất X có công thức đơn giản nhất là CH₂O. Tỉ khối hơi của X so với hidrogen bằng 30. Tìm công thức phân tử của X.

Trả lời:

CTPT của X là (CHO)_n hay C_nH_2nO_n

M_X = 30.2 = 60  (12 + 2.1 + 16)_n = 60  n = 2  CTPT lf C₂H₄O₂

Câu 7: Một bạn vô tình đổ nhầm 1 lít xăng vào nước, bạn đó thấy xăng không tan trong nước và nổi lên trên nước, tạo thành 2 lớp chất lỏng không đồng nhất. Vậy bạn ấy có thể tách xăng ra bằng phương pháp nào?

Trả lời:

Bạn ấy có thể tách xăng ra bằng phương pháp chiết.

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Phân tích một hợp chất hữu cơ X thấy phần trăm khối lượng của các nguyên tố C, H, O, N lần lượt là 34,4%; 7,17%; 22,94%; 10,03% còn lại là Cl. Biết CTĐGN trùng với CTPT của chất. Tìm CTPT của chất X.

Trả lời:

Gọi CTDDGN của X là C_xH_yQ_zN_tCl_v

%Cl = 100% - 34,4% - 7,17% - 22,94% - 10,03% = 25,46%

x : y : z : t : v =   = 2,87 : 7,17 : 1,434 : 0,716 : 0,717 = 4 : 10 : 2 : 1 : 1

 CTĐGN = C₁₂H₁₃O₂N  CTPT: C₁₂H₁₃O₂N

Câu 2: Cho các chất sau: methane (CH₄), benzene (C₆H₆), ethanol (C₂H₆O), acetic acid (C₂H₄O₂). Viết công thức tổng quát dãy đồng đẳng của mỗi chất. Nêu cách viết qua một số thí dụ minh họa.

Trả lời:

* CH₄:

+ Bước 1: Viết công thức phân tử của một vài chất kế tiếp đã cho bằng cách thêm một hoặc nhiều nhóm CH₂, thí dụ CH₄ hay H₂CH₂, CH₄CH₂ hay C₂H₆, CH₄CH₂CH₂ hay C₃H₈, CH₄CH₂CH₂CH₂ hay C₄H₁₀,...

+ Bước 2: Tìm quy luật biến đổi số nguyên tử C hay H trong dãy chất: ở đây là H₂(CH₂)_n. Vậy dãy đồng đẳng của methane có dạng C_nH_2n+2

* Tương tự, tìm quy luật biến thiên có số nguyên tử C, H trong dãy đồng đẳng của ancol etylic

C₂H₆O, C₂H₆CH₂O hay C₃H₈O; C₂H₆CH₂CH₂O hay C₄H₈O; C₂H₆CH₂CH₂CH₂O hay C₅H₁₂O;... Ta thấy phân tử C, H có quy luật giống trong dãy đồng đẳng của methane, vậy dãy đồng đẳng của ancol etylic có dạng C_nH_2n+2O; dãy đồng đẳng của benzene C_nH_2n-6; của acetic acid C_nH_2nO₂

Câu 3: Chất hữu cơ X chứa 3 nguyên tố C, H, O trong phân tử. Đốt cháy hoàn toàn Y trong oxygen dư, sau phản ứng thu được hỗn hợp sản phẩm cháy Z. Hấp thụ Z vào bình chứa dung dịch Ca(OH)₂ dư, thấy khối lượng bình tăng lên m gam. Xác định m

Trả lời:

Ta có: m_{bình tăng} = m_{vào bình} – m_{ra khỏi bình}

Chất đi vào bình là CO₂ và H₂O

Không có chất đi ra khỏi bình

 m_{bình tăng} =

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Có bốn hợp chất X, Y, Z và T. Người ta cho mẫu thử của mỗi chất này lần lượt qua CuO đốt nóng, CuSO₄ khan và bình chứ dung dịch Ca(OH)₂. Sau khi thí nghiệm thấy mẫu X chỉ làm CuSO₄ đổi màu qua màu xanh; mẫu Y chỉ tạo kết tủa trắng ở bình chứa nước vôi; mẫu Z tạo hiện tượng ở cả hai bình này, còn mẫu T không tạo hiện tượng gì. Hỏi X, Y, Z và T có chứa C, H không?

Trả lời:

+ X chỉ làm đổi màu CuSO₄ khan thành màu xanh chứng tỏ đốt X chỉ thu được H₂O  X chứa H, không chứa C.

+ Y chỉ tạo kết tủa trắng ở bình Ca(OH)₂  Y chứa C, không chứa H.

+ Z tạo hiện tượng ở cả hai bình  Z chứa cả C, H

+ T không tạo hiện tượng gì  T không chứa C, H

Câu 2: Oxi hóa hoàn toàn 4,92g một hợp chất A chứa C, H, O, N và O rồi cho sản phẩm lần lượt qua bình chứa H₂SO₄ đậm đặc, bình chứa KOH thì thấy khối lượng bình chứa H₂SO₄ đặc tăng thêm 1,81mg, bình chứa KOH tăng thêm 10,56f. Ở thí nghiệm khác, khi nung 6,15g hợp chất A với CuO thì thu được 0,55l (đktc) khí N₂. Hàm lượng phần trăm của oxygen trong A bao nhiêu?

Trả lời:

m_{bình 1 tăng} =  = 1,81g  m_H = 0,2g

m_{bình 2 tăng} =  = 10,56g  m_C = 2,88g

Nung 6,15g A  0,55l N₂

 Nung 4,92g A   .0,55 = 0,44l N₂    m_N = 0,55g

 m_O = m_A – m_C – m_H - m_N = 1,29g

 %m_O = .100% = 26,215%