Giáo án Địa lí 9 Chân trời bài 13: Bắc Trung Bộ

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 13: BẮC TRUNG BỘ

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• Xác định được trên bản đồ vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ của vùng.

• Trình bày được đặc điểm phân hóa của tự nhiên và giải thích ảnh hưởng của tự nhiên đến sự hình thành cơ cấu kinh tế của Bắc Trung Bộ.

• Trình bày và giải thích được đặc điểm phân bố dân cư ở Bắc Trung Bộ.

• Phân tích được sự phát triển và phân bố kinh tế ở Bắc Trung Bộ.

• Phân tích được thế mạnh về du lịch, vấn đề phát triển kinh tế biển ở Bắc Trung Bộ.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.

• Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng: 

• Năng lực tìm hiểu địa lí: khai thác và sử dụng hình 13.1, 13.2, 13.3– SGK tr.177 - 180 để tìm hiểu về vị trí địa lý, đặc điểm phân hóa của tự nhiên, ảnh hưởng của tự nhiên đến sự hình thành cơ cấu kinh tế, đặc điểm phân bố dân cư; sự phát triển và phân bố kinh tế; thế mạnh về du lịch, vấn đề phát triển kinh tế biển của vùng.

• Năng lực nhận thức và tư duy địa lí: Xác định được vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ của vùng; trình bày đặc điểm phân hóa của tự nhiên, ảnh hưởng của tự nhiên đến sự hình thành cơ cấu kinh tế; trình bày được đặc điểm phân bố dân cư; phân tích sự phát triển và phân bố kinh tế; thế mạnh về du lịch, vấn đề phát triển kinh tế biển của vùng.

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức địa lí đã học để xác định và giải thích được bản đồ, bảng số liệu để xác định vị trí địa lý trên bản đồ, trình bày được đặc điểm phân hóa thiên nhiên; trình bày được đặc điểm dân cư; sưu tầm thông tin từ các nguồn khác nhau về tài nguyên du lịch ở Bắc Trung Bộ. 

3. Phẩm chất

• Có ý thức tìm hiểu và sẵn sàng tham gia các hoạt động học tập.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – Chân trời sáng tạo (phần Địa lí).

• Bảng số liệu, thông tin, tư liệu do GV sưu tầm về nội dung bài học Bắc Trung Bộ.

• Phiếu học tập.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – Chân trời sáng tạo (phần Địa lí).

• Sưu tầm trên sách, báo, internet thông tin, tư liệu về nội dung bài học Bắc Trung Bộ.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu:

- Cung cấp thông tin, tạo kết nối giữa kiến thức của HS với nội dung bài học.

- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của HS.

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Ô cửa bí mật. HS trả lời câu hỏi mở khóa bức ảnh bí ẩn.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về trò chơi và chuẩn kiến thức của GV. 

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Ô cửa bí mật.

- GV mời HS theo tinh thần xung phong tham gia trò chơi.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS trả lời lần lượt 4 câu hỏi liên quan đến Bắc Trung Bộ để mở khóa bức tranh bí ẩn được ẩn phía dưới.

+ HS trả lời nhanh nhất và đoán đúng hình ảnh sẽ được điểm cộng.

- GV trình chiếu lần lượt các câu hỏi:

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh và đoán tên địa danh.

- Các HS còn lại trong lớp cổ vũ bạn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời HS xung phong trả lời. 

- Nếu trả lời sai, GV tiếp tục mời HS còn lại đưa ra đáp án. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án:

Câu 1: A. Bắc Giang.

Câu 2: C. Lào.

Câu 3: Có giáp Biển Đông.

Câu 4: Vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung.

Bức ảnh bí ẩn: Động Phong Nha – Kẻ Bàng

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Bắc Trung Bộ là một bộ phận lãnh thổ của vùng kinh tế Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung. Bắc Trung Bộ có điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên khá đa dạng, giàu truyền thống lịch sử - văn hóa, người dân cần cù, sáng tạo, giàu nghị lực,.. Tuy nhiên, đây cũng là nơi chịu nhiều thiên tai, gây khó khăn cho sản xuất và đời sống. Điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên Bắc Trung Bộ có đặc điểm gì? Tình hình phát triển kinh tế Bắc Trung Bộ ra sao? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 13: Bắc Trung Bộ.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ

a. Mục tiêu: Xác định được trên bản đồ vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ của vùng.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS cả lớp làm việc theo cặp, dựa vào hình 13.1, mục 1 với kiến thức tìm hiểu và trả lời câu hỏi: Xác định vị trí và phạm vi lãnh thổ của Bắc Trung Bộ.

c. Sản phẩm: Nội dung tìm hiểu của HS 

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS làm việc theo cặp thực hiện nhiệm vụ: Dựa vào hình 11.1 và mục 1, hãy trình bày đặc điểm vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ của Bắc Trung Bộ. - GV cung cấp một tư liệu về vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ Bắc Trung Bộ: Tư liệu 1: Theo nghị quyết số 81/2023/QH15 ngày 09 – 01-2023 của Quốc hội về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kì 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, nước ta có 6 vùng kinh tế: Đồng bằng sông Hồng, Trung du và miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long. Như vậy, Bắc Trung Bộ là một bộ phận lãnh thổ của vùng kinh tế Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung.  Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm GV yêu cầu. - GV quan sát, hướng dẫn HS trong quá trình hoàn thành nội dung (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV gọi ngẫu nhiên HS lên bảng xác định trên bản đồ và trình bày thông tin. - GV yêu cầu HS khác nhận xét và bổ sung ý kiến (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá, kết luận về Vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ vùng Bắc Trung Bộ. - GV chuyển sang nội dung mới.

1. Vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ - Diện tích: 51,2 nghìn km2, chiếm 15,5 % diện tích cả nước (2021) - Vùng gồm 6 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị Và Thừa Thiên Huế. - Tiếp giáp với Trung du miền núi Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng và duyên hải Nam Trung Bộ; nước Lào. -  Vị trí kết nối khu vực phía bắc với nam nhờ tuyến đường quốc gia, tuyến đường ngang nối các thành phố, cảng biển phía đông với các cửa khẩu. - Vị trí gần đường hàng hải quốc tế thuận lợi giao lưu khu vực và thế giới.

Hoạt động 2: Đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, đặc điểm dân cư

a. Mục tiêu: Trình bày được đặc điểm phân hóa thiên nhiên đối với sự phát triển nông – lâm – thủy sản; vấn đề phát triển kinh tế biển.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm nhỏ (3 – 6HS/nhóm), khai thác Hình 13.1 – 13.2, thông tin mục 2, 3 SGK tr.177 – tr.179 và hoàn thành câu hỏi:

- Trình bày điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên Bắc Trung Bộ. 

- Trình bày và giải thích đặc điểm phân bố dân cư Bắc Trung Bộ

c. Sản phẩm: HS trả lời câu hỏi của GV

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS	DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV trình chiếu hình ảnh và dẫn dắt: + Bắc Trung Bộ có thiên nhiên phân hóa khá đa giàu truyền thống lịch sử - văn hóa, người dân cần cù, sáng tạo, giàu nghị lực. - GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu HS: Khai thác Hình 13.1 – 13.2 và thông tin mục 2 và 3 SGK tr.177 – tr.179 và trả lời câu hỏi: + Nhóm lẻ: Trình bày đặc điểm phân hóa tự nhiên của Bắc Trung Bộ. + Nhóm chắn: Trình bày và giải thích đặc điểm phân bố dân cư Bắc Trung Bộ. Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác thông tin trong mục kết hợp tư liệu do GV cung cấp, thảo luận và trả lời câu hỏi. - GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS trong quá trình thảo luận. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 1 – 2 nhóm trình bày nội dung tìm hiểu. - GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá, kết luận về Đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên và đặc điểm dân cư. - GV chuyển sang nhiệm vụ mới.	2. Đặc điểm điều kiện và tài nguyên thiên nhiên.  - Địa hình  + Lãnh thổ trài dài chiều bắc – nam, dạng địa hình từ tây sang đông với núi, đồi ở phía tây, đồng bằng ven biển và vùng biển đảo phía đông. " hình thành cơ cấu kinh tế đặc trưng lâm nghiệp, nông nghiệp và khai thác, nuôi trồng hải sản. - Đất  + Đất phù sa ở đồng bằng Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.. + Đất cát phân bố ven biển phía đông + Đất feralit ở đồi núi phía tây. " phát triển sản xuất lương thực, trồng cây công nghiệp hàng năm, cây công nghiệp lâu năm, chăn nuôi gia súc lớn và trồng rừng . - Khí hậu + Khí hậu nhiệt đới gió mùa có mùa đông lạnh: Đầu hạ thời tiết khô nóng Mưa lớn cuối mùa hạ. " ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất nhất là tính mùa vụ, tình hình phân bố và đa dạng hóa cây trồng. - Nước + Sông ngắn và dốc, thượng lưu sông chảy xiết nhiều thác ghềnh " có giá trị thủy điện + Hạ lưu sông " thuận lợi phát triển giao thông đường thủy, du lịch. - Rừng + Diện tích rừng khá lớn: 3,1 triệu ha đất lâm nghiệp có rừng cung cấp gỗ cho công nghiệp chế biến và xuất khẩu. + Rừng có tính sinh học cao với nhiều loài quý hiếm, có nhiều khu bảo tồn thiên nhiên và dự trữ sinh quyển đem lại giá trị về mặt môi trường. - Khoáng sản + Nguồn khoáng sản phong phú, một số loại trữ lượng lớn như crôm; sắt; thiệc; đá vôi xi măng " phát triển một số ngành công nghiệp. 3. Đặc điểm phân bố dân cư - Số dân: 11,2 triệu người - Mật độ dân số: 218 người/km2    - Khu vực đồng bằng phía đông tập trung đông dân, đồi núi phía tây mật độ dân số thấp. - Tỉ lệ dân thành thị: 25% - Địa bàn cư trú của nhiều dân tộc như: Thái. Mường, Tày,… với mật độ đông phía tây; phía đông người Kinh phân bố nhiều hơn.
Tư liệu 2: https://youtu.be/Up51plAcWgA?si=AAPoNSVnUBYmqn73  https://youtu.be/IRGupC5hEn4?si=stFExLLR12rT-WY7

Hoạt động 3: Sự phát triển và phân bố các ngành kinh tế

a. Mục tiêu: Trình bày sự phát triển và phân bố kinh tế; thế mạnh về du lịch, vấn đề phát triển kinh tế biển ở Bắc Trung Bộ.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc nhóm, khai thác Hình 13.3 – 13.4, Bảng 13.1 thông tin mục 4 SGK tr.174 – tr.183 và trả lời câu hỏi: Trình bày đặc điểm phát triển và phân bố kinh tế của Bắc Trung Bộ. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

--------------------------------

------------- Còn tiếp ------------