Giáo án điện tử Ngữ văn 8 kết nối Bài 4 Viết: Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học (thơ trào phúng)

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐẾN VỚI BUỔI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Hãy liệt kê những tác phẩm thơ trào phúng mà em được biết hoặc đã được học.
• Hãy trình bày cảm nhận, ấn tượng chung của em về các tác phẩm đó.

Ví dụ

Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu

Bài 4: Tiếng cười trào phúng trong thơ

Viết

VIẾT BÀI VĂN PHÂN TÍCH MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC (THƠ TRÀO PHÚNG)

NỘI DUNG BÀI HỌC

Yêu cầu đối với viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học (thơ trào phúng)

Đọc và phân tích bài viết tham khảo

Thực hành viết theo các bước

Viết bài

1 YÊU CẦU ĐỐI VỚI VIẾT BÀI VĂN PHÂN TÍCH MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Các nhóm hãy trả lời câu hỏi sau:

Theo em, một bài văn phân tích một tác phẩm văn học (thơ trào phúng) cần đảm bảo các yêu cầu gì?

Yêu cầu

• Giới thiệu tác giả và bài thơ.
• Nêu ý kiến chung của người viết về bài thơ.
• Phân tích được nội dung trào phúng của bài thơ để làm rõ chủ đề.
• Chỉ ra được tác dụng của một số nét đặc sắc về nghệ thuật trào phúng được thể hiện trong bài thơ.
• Khẳng định được giá trị, ý nghĩa của bài thơ.

2 ĐỌC VÀ PHÂN TÍCH BÀI VIẾT THAM KHẢO

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy đọc bài viết tham khảo: Phân tích bài thơ Đề đền Sầm Nghi Đống và trả lời các câu hỏi dưới đây:

• Người viết đã giới thiệu được khái quát tác giả và bài thơ chưa?
• Việc phân tích nội dung trào phúng của bài thơ để thể hiện rõ chủ đề được trình bày như thế nào?
• Người viết đã nêu tác dụng về một số nét đặc sắc của nghệ thuật trào phúng như thế nào?
• Người viết đã thể hiện cảm xúc và khẳng định điều gì thông qua bài thơ Đề đền Sầm Nghi Đống?

Người viết đã giới thiệu được khái quát tác giả và bài thơ

Nữ sĩ Hồ Xuân Hương vốn nổi tiếng với một hồn thơ phóng khoáng.

Bài thơ Đề đền Sầm Nghi Đống ra đời từ sự bức xúc khi bà nhìn thấy cảnh trái tai gai mắt: một tên tướng giặc bại trận phải tự vẫn mà vẫn được lập đền thờ bà đã không ngại ngần cất tiếng cười giễu cợt.

Phân tích nội dung trào phúng của bài thơ để làm rõ chủ đề của văn bản

Hai câu đầu

• Tả ngôi đền thờ Sầm Nghi Đống.
• Cách nhìn của nữ sĩ Hồ Xuân Hương đối với ngôi đền.

“Ghé mắt trông ngang” là một cái nhìn bằng nửa con mắt, khinh rẻ.

Ngôi đền được tả bằng hai nét:

• Mặt tiền là cái “bảng treo”
• Thế đứng của ngôi đền rất “cheo leo”.

Hai tiếng “Thái thú” là lời kết tội đanh thép đối với lũ giặc muốn cướp nước ta.

Đặc sắc của nghệ thuật trào phúng thông qua Đề đền Sầm Nghi Đống

Từ “kìa”

• Hàm ý chỉ trỏ, chẳng giấu giếm sự bất kính đối với ngôi đền.
• Nữ sĩ tuy ngắm cảnh nhưng cũng chẳng thèm lại gần.

Từ “cheo leo”

• Gợi ra vị trí xây dựng của ngôi đền (trên gò).
• Gợi cảm giác không vững vàng.

> Sự tôn nghiêm, thiêng liêng của ngôi đền đã biến mất sạch sẽ trong mắt nữ thi sĩ.

Giá trị, ý nghĩa của bài thơ

Là tiếng cười trào phúng vừa sâu cay, vừa mạnh mẽ của Hồ Xuân Hương dành cho một kẻ xâm lược.

Góp phần củng cố thêm lòng yêu nước trong mỗi người Việt Nam.

Thấy được tài năng nghệ thuật của Hồ Xuân Hương – một nhà thơ hoàn toàn xứng đáng với danh hiệu “Bà Chúa Thơ Nôm”.

3 THỰC HÀNH VIẾT THEO CÁC BƯỚC

1. Lựa chọn đề tài

• Liệt kê các bài thơ trào phúng mà em đã học hoặc đã đọc.
• Chọn trong số đó một bài thơ em cảm nhận rõ nhất tiếng cười trào phúng để phân tích.

Ông phỗng đá – Nguyễn Khuyến

Năm mới chúc nhau –Trần Tế Xương

1. Tìm ý và lập dàn ý
2. Tìm ý

Xác định bố cục của bài thơ và nội dung chính của từng phần.

Xác định đối tượng của tiếng cười trào phúng trong tác phẩm.

Tìm hiểu các phương tiện nhà thơ sử dụng để gây cười: từ ngữ (từ tượng hình, từ tượng thanh, thành ngữ…); biện pháp tu từ (so sánh, ẩn dụ, nói quá…).

Tìm hiểu thông tin về tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm và những thông tin khác có liên quan để liên hệ, mở rộng khi phân tích.

1. Dàn ý

Mở bài

Giới thiệu tác giả, tên bài thơ và hoàn cảnh ra đời (nếu có)…

Thân bài

Lựa chọn 1 trong 2 phương án sau:

Phương án 1: Phân tích theo bố cục bài thơ

Phương án 2: Phân tích theo hai phương diện nội dung và nghệ thuật

Phương án 1: Phân tích theo bố cục bài thơ

Ý 1: Câu thơ thứ … (nêu đối tượng của tiếng cười trào phúng, phân tích biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu thơ để tạo ra tiếng cười trào phúng).

Ý 2: Câu thơ thứ … (nêu đối tượng của tiếng cười trào phúng, phân tích biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu thơ để tạo ra tiếng cười trào phúng).

Ý ...: …

Phương án 2: Phân tích theo hai phương diện nội dung và nghệ thuật

Ý 1: Phân tích nội dung bài thơ (chỉ rõ đối tượng trào phúng của bài thơ, phân tích rõ lí do khiến đối tượng đó bị phê phán…)

Ý 2: Phân tích nét đặc sắc về nghệ thuật (hình ảnh, biện pháp tu từ… đã được sử dụng để tạo ra tiếng cười)

Kết bài

Khái quát ý nghĩa của tiếng cười trào phúng và giá trị nghệ thuật của tác phẩm.

4 VIẾT BÀI