Giáo án điện tử Ngữ văn 8 kết nối Bài 2 TH tiếng Việt: Biện pháp tu từ đảo ngữ

THÂN MẾN CHÀO CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Bằng hiểu biết của mình, em hãy tìm một câu văn hoặc câu thơ có sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ và nêu tác dụng của nó.

Ví dụ:

Tìm nơi thăm thẳm rừng sâu

Bập bùng hoa chuối, trắng màu hoa ban.

• “thăm thẳm” lên trước “rừng sâu”
• “bập bùng” lên trước “hoa chuối”
• “trắng” lên trước “hoa ban”

>>> 

• Không gian hoang vắng, nguyên sơ của rừng già.
• Hoa chuối đỏ rực như lửa và sắc trắng hoa ban ngập tràn khu rừng trở thành điểm nhấn ấn tượng.

Bài 2: Vẻ đẹp cổ điển

Thực hành tiếng Việt

BIỆN PHÁP TU TỪ ĐẢO NGỮ

NỘI DUNG BÀI HỌC

ÔN TẬP KIẾN THỨC

Đặc điểm của biện pháp tu từ đảo ngữ

 Tác dụng của biện pháp tu từ đảo ngữ

LUYỆN TẬP

Dựa vào kiến thức đã học và trả lời các câu hỏi sau:

• Biện pháp tu từ đảo ngữ có đặc điểm gì?
• Tác dụng của việc sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ là gì?

1. Đặc điểm của biện pháp tu từ đảo ngữ

Biện pháp tu từ đảo ngữ có hai hình thức cơ bản

• Đảo các thành tố trong cụm từ
• Đảo các thành phần trong câu

2. Tác dụng của biện pháp tu từ đảo ngữ

Tác dụng

Nhấn mạnh nội dung biểu đạt ở từ ngữ được đảo lên trước.

LUYỆN TẬP

Hoàn thành các bài tập trong SGK trang 45, 46.

Bài tập 1: SGK tr.45

Chỉ ra câu thơ, câu văn có sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ trong các trường hợp sau:

1. Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

(Trần Tế Xương, Thương vợ)

1. Xóm làng xanh mát bóng cây,

Sông xa trắng cánh buồm bay lưng trời.

(Trần Đăng Khoa, Quê em)

1. Chị Dậu về đến đầu nhà đã nghe tiếng khóc khàn khàn của hai đứa trẻ. Sấp ngửa, chị chạy vào cổng, quẳng cả rổ mẹt, mê nón xuống sân, rồi vội vàng chị vào trong nhà.

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Đáp án

1. Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Cả hai câu thơ đều sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ:

• “Lặn lội thân cò”
• “Eo sèo mặt nước”

1. b. Xóm làng xanh mát bóng cây,

Sông xa trắng cánh buồm bay lưng trời.

Cả hai câu thơ đều sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ:

• “Xanh mát bóng cây”
• “Trắng cánh buồm bay”

1. c. Chị Dậu về đến đầu nhà đã nghe tiếng khóc khàn khàn của hai đứa trẻ. Sấp ngửa, chị chạy vào cổng, quẳng cả rổ mẹt, mê nón xuống sân, rồi vội vàng chị vào trong nhà.

Câu văn thứ hai sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ:

• “sấp ngửa, chị chạy vào cổng”
• “vội vàng chị chạy vào trong nhà”

Bài tập 2: SGK tr.45

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu ở dưới:

Lom khom dưới núi, tiều vài chú

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

(Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)

1. Chỉ ra các câu thơ sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ trong đoạn thơ?
2. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đảo ngữ trong từng câu thơ.

Đáp án

1. Cả bốn câu thơ đều sử dụng biện pháp đảo ngữ
2. Tác dụng của biện pháp đảo ngữ

Hai câu thơ đầu

Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

Nhấn mạnh tư thế, hình dáng nhỏ bé của con người.

• Khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hiểm trở của Đèo Ngang

Số lượng ít ỏi và thưa thớt của những ngôi nhà.

• Không khí vắng vẻ hoang sơ của núi rừng

Hai câu thơ cuối

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

Thể hiện nỗi niềm hoài cổ của tác giả.

• Nhớ tiếc quá khứ vàng son đã trôi qua.

Tâm trạng hoài thương

• Nhớ gia đình, nhớ quê hương.

Bài tập 3: SGK tr.46

Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đảo ngữ trong các đoạn thơ sau:

1. Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy

Mất ổ bầy chim, dáo dác bay

(Nguyễn Đình Chiểu, Chạy giặc)

1. Con đê đỏ cỏ viền

Leng keng nhạc ngựa ngược lên chợ Gò.

(Hoàng Tố Nguyên, Gò Me)

1. Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ

Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.

(Tế Hanh, Quê hương)

Đáp án