Giáo án điện tử Ngữ văn 8 kết nối Bài 8 TH tiếng Việt: Thành phần biệt lập

VUI MỪNG CHÀO ĐÓN CÁC EM TỚI BUỔI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Theo em, các phần in đậm dưới đây có vai trò, tác dụng gì trong câu?

1. Ôi! Chiếc váy đó mới đẹp làm sao.
2. Hình như dạo này bạn tăng cân lên thì phải, trông đầy đặn hẳn lên.

Đáp án gợi ý

1. Ôi! Chiếc váy đó mới đẹp làm sao.

“Ôi” là từ nhằm thể hiện cảm xúc bất ngờ của người nói (người viết) khi nhìn thấy một chiếc váy đẹp.

1. Hình như dạo này bạn tăng cân lên thì phải, trông đầy đặn hẳn lên.

“Hình như” thể hiện ý của người nói chưa chắc về sự việc nhưng muốn tỏ ý quan tâm.

Những từ in đậm đều không có nhiệm vụ ngữ pháp trong câu, nhưng chúng lại góp phần thể hiện thái độ của người nói (nói viết).

Bài 8: Nhà văn và trang viết

Thực hành tiếng Việt

THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

NỘI DUNG BÀI HỌC

Thành phần tình thái

Thành phần cảm thán

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Theo em, thế nào là thành phần biệt lập?
• Em hãy cho biết dấu hiệu nhận biết và tác dụng của thành phần tình thái?
• Em hãy cho biết dấu hiệu nhận biết và tác dụng của thành phần cảm thán?

Thành phần biệt lập

• Là thành phần không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu (chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, định ngữ, bổ ngữ).
• Và cũng không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.

Thành phần biệt lập gồm:

• Thành phần tình thái.
• Thành phần cảm thán.
• Thành phần gọi – đáp.
• Thành phần chêm xen (phụ chú).

1. 1. Thành phần tình thái

Thành phần thể hiện thái độ, cách đánh giá của người nói (người viết) đối với sự việc được nói tới trong câu.

Ví dụ

Chắc chắn tất cả đám học sinh chúng tôi đứa nào cũng yêu mến thầy vì tấm lòng nhân từ, vì những ý nghĩ tốt lành, vì những ước mơ của thầy vì tương lai chúng tôi.

(Trin-gi-dơ Ai-tơ-ma-tốp, Người thầy đầu tiên)

Chắc chắn:

• Là thành phần tình thái.
• Thể hiện sự đánh giá về tính chính xác của thông tin được nói đến trong câu.

Ví dụ

Hoạ sĩ còn đang nheo mắt cố đọc tên các sách trên giá thì cô gái đã bước tới, dường như làm việc ấy hộ bố.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa

Dường như là thành phần tình thái thể hiện ý không chắc chắn.

2. 2. Thành phần cảm thán

Thành phần được dùng để bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc của người nói, người viết (vui, buồn, ngạc nhiên, tức giận…)

Ví dụ

Chao ôi, bắt gặp được một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành được sáng tác còn là một chặng đường dài.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Chao ôi là thành phần cảm thán bộc lộ sự xúc động.

Ví dụ

Ơ, cái bà này! Sao bà cứ cuống quýt lên vậy?

(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)

Ơ là thành phần cảm thán bộc lộ sự ngạc nhiên.