Giáo án điện tử Ngữ văn 8 kết nối Bài 8 TH tiếng Việt: Thành phần biệt lập

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Hãy kể tên các loại thành phần biệt lập mà em đã được học ở bài học trước.
• Lấy ví dụ minh hoạ và phân tích.

Ví dụ:

Chao ôi, thời tiết hôm nay mới mát mẻ làm sao.

• Thể hiện sự thoải mái, vui sướng của người nói (người viết) trước bầu không khí mát mẻ.

Bài 8: Nhà văn và trang viết

Thực hành tiếng Việt

THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

NỘI DUNG BÀI HỌC

Thành phần gọi đáp

Thành phần chêm xen (phụ chú)

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Em hãy cho biết dấu hiệu nhận biết và tác dụng của thành phần gọi - đáp?
• Em hãy cho biết dấu hiệu nhận biết và tác dụng của thành phần chêm xen (phụ chú)?

1. 1. Thành phần gọi – đáp

Thành phần được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp, được đánh dấu bằng những từ ngữ gọi – đáp như: ơi, thưa, dạ, vâng,…

Ví dụ

Anh Mên ơi, anh Mên!

(Nguyễn Quang Thiều, Bầy chim chìa vôi)

Ơi là thành phần gọi – đáp mà Mon dùng để gọi Mên.

Ví dụ

ÔNG GIUỐC-ĐANH: - Lại còn phải bảo cái đó à?

PHÓ MAY: - Vâng, phải bảo chứ. Vì tất cả những người quý phái đều mặc như thế này cả.

(Mô-li-e, Trưởng giả học làm sang)

Vâng là thành phần gọi – đáp mà phó may dùng để đáp lại lời ông Giuốc-đanh.

2. 2. Thành phần chêm xen (phụ chú)

Thành phần được dùng để bổ sung, làm rõ thêm một đối tượng nào đó trong câu.

Thành phần này được đặt:

• Trong dấu ngoặc đơn.
• Giữa hai dấu gạch ngang.
• Hai dấu phẩy.
• Giữa dấu gạch ngang và dấu phẩy.
• Cũng có khi, được đặt sau dấu hai chấm.

Ví dụ

Dòng suối trong trẻo của thầy - thầy âu yếm nhìn tôi - em thông minh lắm!

(Trin-gi-dơ Ai-tơ-ma-tốp, Người thầy đầu tiên)

• Thầy âu yếm nhìn tôi là thành phần chêm xen.
• Tác dụng làm rõ thái độ, tình cảm của nhân vật

LUYỆN TẬP

Hoàn thành các bài tập trong SGK tr.69, 70

Bài tập 1 SGK tr.69

Tìm thành phần gọi – đáp trong các câu sau và cho biết chức năng của chúng.

1. – Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa?

– Thưa anh, thế thì,… hừ hừ… em xin sợ. Mời anh cứ đùa một mình thôi.

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

1. Ê, đồ quỷ! – Nét Len vừa quát vừa nện chân xuống vỏ tàu.

(Giuyn Véc-nơ, Cuộc chạm trán trên đại dương)

1. Cậu bé ơi, ở đây ngày nào người ta chẳng bán đến hàng nghìn con lạc đà!

(Đa-ni-en Pen-nắc, Mắt sói)

Đáp án

1. – Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa?

– Thưa anh, thế thì,… hừ hừ… em xin sợ. Mời anh cứ đùa một mình thôi.

• Thành phần gọi – đáp: Thưa anh.
• Tác dụng:

• Để thưa hỏi, góp phần làm rõ về mối quan hệ giữa các nhân vật.
• Là cách mà Dế Choắt dùng để gọi Dế Mèn và cách này thể hiện sự tôn kính của kẻ dưới với người trên.