Giáo án KHTN 9 Chân trời bài 14: Năng lượng của Trái Đất. Năng lượng hóa thạch

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu các nhóm tìm hiểu thông tin, quan sát Hình 14.1, 14.2 trong SGK và hoàn thành câu Thảo luận 1, 2, 3 

Thảo luận 1 (SGK -tr.62)

Kể tên các nguồn năng lượng mà em biết. Nêu rõ vai trò của Mặt Trời đối với mỗi nguồn năng lượng đó.

Thảo luận 2 (SGK -tr.62)

Mô tả sự chuyển hoá năng lượng trong chu trình nước (Hình 14.1). Nêu rõ vai trò của Mặt Trời trong chu trình này.

Thảo luận 3 (SGK -tr.63)

Mô tả sự chuyển hoá năng lượng trong chu trình carbon (Hình 14.2). Nêu rõ vai trò của Mặt Trời trong chu trình này.

- GV cho HS kết luận về vòng năng lượng trên Trái đất.

- GV cho HS tìm hiểu về một số nguồn năng lượng khác.

- HS tìm hiểu thêm phần Mở rộng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

- GV theo dõi và động viên, hỗ trợ các nhóm gặp khó khăn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân về các nội dung:

*Trả lời Thảo luận 1 (SGK – tr62)

- HS kể tên các nguồn năng lượng theo ý kiến cá nhân.

GV sắp xếp các nguồn năng lượng đó theo hai loại: các nguồn năng lượng trên Trái Đất có nguồn gốc từ Mặt Trời và các nguồn năng lượng trên Trái Đất không liên quan trực tiếp đến Mặt Trời.

Một số nguồn năng lượng trên Trái Đất có nguồn gốc từ Mặt Trời: năng lượng ánh sáng mặt trời, năng lượng từ gió, năng lượng từ các dòng chảy, năng lượng từ sóng biển, năng lượng sinh khối, năng lượng hoá thạch, ...

Một số nguồn năng lượng trên Trái Đất không liên quan trực tiếp đến Mặt Trời: năng lượng địa nhiệt, năng lượng thuỷ triều, năng lượng hạt nhân.

*Trả lời Thảo luận 2 (SGK – tr62)

Chu trình nước là một vòng tuần hoàn năng lượng khép kín. Có thể bắt đầu mô tả sự chuyển hoá năng lượng trong chu trình nước từ nước ở các đại dương. Năng lượng nhiệt từ Mặt Trời truyền đến làm nóng nước ở các đại dương, làm nước bay hơi. Các dòng hơi nước bốc lên cao, gặp nhiệt độ thấp và ngưng tụ thành các đám mây. Các đám mây trữ một lượng nhiệt lớn được hấp thụ từ ánh sáng mặt trời. Gió đưa các đám mây di chuyển khắp nơi trên Trái Đất, khi gặp điều kiện thích hợp, mây tạo thành mưa và tuyết rơi xuống. Phần lớn mưa rơi trên các đại dương hoặc rơi trên đất liền tạo thành các dòng chảy trên mặt đất hoặc thấm xuống đất tạo thành các dòng nước ngầm chảy ra đại dương. Một phần nước ngầm đổ ra các dòng chảy bề mặt, một phần được cây xanh hấp thụ rồi thoát hơi ra không khí qua lá cây. Tuyết rơi được tích tụ dưới dạng núi tuyết hoặc băng hà, khi khí hậu chuyển sang ấm áp thì tuyết và băng tan thành nước và hoà vào các dòng chảy bề mặt.

Như vậy, Mặt Trời có vai trò thiết yếu trong sự chuyển hoá năng lượng của chu trình nước.

Thảo luận 3 (SGK -tr.63)

Chu trình carbon là một vòng tuần hoàn năng lượng khép kín. Có thể bắt đầu mô tả sự chuyển hoá năng lượng trong chu trình carbon từ CO₂ có trong khí quyển (chiếm khoảng 0,035%). Thực vật trên đất liền và các đại dương hấp thụ CO2 và ánh sáng mặt trời để tổng hợp các chất hữu cơ, cung cấp thức ăn cho một số động vật. Khi xác động vật và thực vật phân huỷ, các hợp chất carbon chôn vùi vào lòng đất và hoà tan vào các đại dương. Trong những điều kiện nhất định, xác sinh vật tạo thành hoá thạch và nhiên liệu hoá thạch. Con người đốt nhiên liệu hoá thạch để thu lấy năng lượng nhiệt và làm giải phóng CO₂ vào khí quyển. CO₂ trong khí quyền cũng liên tục được bổ sung bởi quá trình hô hấp của động vật, thực vật và bởi quá trình khuếch tán CO₂ từ các đại dương. Những vụ cháy rừng trên Trái Đất cũng giải phóng một lượng lớn CO2.

Như vậy, Mặt Trời là tác nhân quan trọng gây ra sự chuyển hoá năng lượng trong chu trình carbon trên Trái Đất. Nếu Trái Đất không nhận được năng lượng từ Mặt Trời truyền đến thì chu trình carbon không thể hoàn thiện.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết.

I. NĂNG LƯỢNG CỦA TRÁI ĐẤT

- Vòng năng lượng trên Trái Đất là những sự chuyển hoá năng lượng và vận động xảy ra khi năng lượng mặt trời truyền đến Trái Đất.

- Năng lượng của Trái Đất chủ yếu đến từ Mặt Trời.

- Ngoài năng lượng từ Mặt Trời truyển đến, trên Trái Đất còn có các nguồn năng lượng khác như:

• Năng lượng địa nhiệt: Năng lượng đến từ lõi Trái Đất, là nguyên nhân gây ra chuyển động của các mảng kiến tạo của Trái Đất, dẫn đến hoạt động của núi lửa và động đất.

• Năng lượng thuỷ triều: Thuỷ triều là kết quả của lực hút hấp dẫn của Mặt Trăng lên Trái Đất. Thuỷ triều góp phần điều hoà các dòng chảy trên Trái Đất và làm chậm dần chuyển động tự quay của Trái Đất.

• Năng lượng hạt nhân: Năng lượng được dự trữ bên trong hạt nhân nguyên tử. Tuy nhiên, các nguồn năng lượng trên chiếm một tỉ lệ rất nhỏ trong tổng năng lượng của Trái Đất. Vì thế, năng lượng của Trái Đất chủ yếu đến từ Mặt Trời.