Giáo án Lịch sử 11 cánh diều Bài 2: Sự xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản

Know?

What?

Learn?

How?

Em đã biế gì về sự xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản?

Em có mong muốn và đề xuất gì khi học về sự xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản?

Em đã học thêm được những gì sau khi học xong bài này?

Em có thể vận dụng những kiến thức nào của bài vào thực tiễn?

…………………….

…………………….

……………………

………………….

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc thông tin trong mục 1 và mục Góc mở rộng SGK tr.13, 14 và trả lời câu hỏi: Trình bày sự xác lập của chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ.

- GV yêu cầu HS tìm ra những từ khóa liên quan đến sự xác lập của chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ: cách mạng tư sản diễn ra dưới nhiều hình thức, một số cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu, thắng lợi.

- GV hướng dẫn HS khai thác mục Góc mở rộng: giai đoạn 1861 – 1865 có khoảng 4 triệu nô lệ của Mỹ được giải phóng. Sự kiện này chấm dứt chế độ nô lệ ở Mỹ, mở ra con đường phát triển tư bản chủ nghĩa ở Mỹ.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, đọc mục Góc mở rộng, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày sự xác lập của chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Sự xác lập của chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ

- Những năm 50 – 70 của thế kỉ XIX: các cuộc cách mạng tư sản tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau:

+ Đấu tranh thống nhất đất ở I-ta-li-a (1859 – 1870).

+ Cải cách nông nô ở Nga (1861).

+ ….

→ Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ.

- Nửa sau thế kỉ XIX: giai cấp tư sản giành được thắng lợi, lên cầm quyền ở nhiều nước.

→ Chủ nghĩa tư bản chính thức được xác lập ở châu Âu và Bắc Mỹ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về chủ nghĩa đế quốc và quá trình mở rộng xâm lược thuộc địa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, khai thác Hình 2, 3, Bảng 1, Bảng 2, mục Góc mở rộng, thông tin trong mục 2a SGK tr.14, 15 và trả lời câu hỏi: Trình bày quá trình các nước đế quốc phương Tây mở rộng xâm lược thuộc địa. Thuộc địa có vai trò như thế nào đối với các nước đế quốc?

- GV hướng dẫn HS khai thác tư liệu:

+ Hình 2: Dựa vào màu sắc, chỉ ra trên lược đồ các thuộc địa của các đế quốc khác nhau, những nước nào đã tiến hành xâm lược các nước châu Á, châu Phi, khu vực Mỹ La-tinh.

+ Bảng 2: So sánh thuộc địa của các nước đế quốc.

+ Hình 3, mục Góc mở rộng: tham vọng của nước Anh trong cuộc xâm chiếm thuộc địa.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, thông tin trong mục, thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày về quá các nước đế quốc phương Tây mở rộng xâm lược thuộc địa, vai trò của thuộc địa đối với các nước đế quốc.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

+ Cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, các nước tư bản Âu – Mỹ bước sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, mở rộng quyền lực, tầm ảnh hưởng bằng câm lược thuộc địa.

+ Thuộc địa có tầm quan trọng đặc biệt: là nơi cung cấp nguyên liệu và nhân công; thị trường đầu tư, tiêu thụ hàng hóa, đem lại lợi nhuận khổng lồ; cơ sở vững chắc cho các nước đế quốc).

+ Từ đầu thế kỉ XVI đến cuối thế kỉ XIX, thực dân phương Tây không ngừng đẩy mạnh các hoạt động xâm chiếm và đặt ách cai trị ở hầu hết các nước châu Á, châu Phi, khu vực Mỹ La-tinh.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

2. Tìm hiểu sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

a. Chủ nghĩa đế quốc và quá trình mở rộng xâm lược thuộc địa

- Ở châu Á: cuối thế kỉ XIX, các nước phương Tây cơ bản hoàn thành việc xâm lược và đặt ách thống trị ở châu Á.

+ Ấn Độ: bị thực dân Anh xâm lược.

→ Nước thuộc địa.

+ Trung Quốc: bị các nước đế quốc xâu xé.

→ Nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến.

+ Đông Nam Á: phần lớn các nước đều trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây.

- Ở châu Phi:

+ Nửa đầu thế kỉ XIX: các nước tư bản phương Tây đặt thương điếm ở ven biển.

+ Nửa sau thế kỉ XIX: thực dân phương Tây xâu xé châu Phi.

+ Đầu thế kỉ XX: các nước đế quốc cơ bản hoàn thành việc phân chia thuộc địa ở châu Phi.

- Khu vực Mỹ La-tinh:

+ Thế kỉ XVI, XVII: thực dân Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha xâm lược các nước ở khu vực Mỹ La-tinh.

+ Đầu thế kỉ XIX: các nước Mỹ La-tinh giành được độc lập.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Tư liệu, đọc thông tin mục 2b SGK tr.16 và trả lời câu hỏi: Trình bày sự phát triển của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.

- GV trình chiếu thêm cho HS quan sát hình ảnh có liên quan đến sự phát triển của chủ nghĩa tư bản:

Một con phố ở Nhật Bản cuối thế kỉ XIX

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả, hoạt động thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày sự phát triển của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV mở rộng: Sau khi cách mạng tư sản thành công ở nhiều nước châu Âu, châu Á, châu Mỹ với những hình thức khác nhau, chủ nghĩa tư bản được xác lập trên phạm vi toàn thế giới. Cách mạng công nghiệp diễn ra ở Anh, lan rộng ra nhiều nước khác, tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển, những tiến bộ về khoa học kĩ thuật ở các nước khác nhau dẫn tới sự phát triển không đồng đều giữa các nước tư bản.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

b. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

- Cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX:

+ Các nước khu vực Mỹ La-tinh: đi theo con đường tư bản chủ nghĩa.

+ Châu Á, Nhật Bản, Xiêm: đưa đất nước theo con đường tư bản chủ nghĩa.

- Chủ nghĩa tư bản mở rộng, phát triển trên phạm vi toàn cầu, trở thành hệ thống thế giới.

→ Hình thành các tổ chức lũng đoạn, xuất khẩu tư bản ra nước ngoài.