Giáo án ôn tập Ngữ văn 8 bài: Liên kết các đoạn văn trong văn bản

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

NV1: 2 HS đọc 2 VD (50)

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

? Hai đoạn văn ở VB1 có mối liên hệ gì không? Tại sao?

? Xét VB2 và cho biết cụm từ”trước đó mấy hôm”viết thêm vào đầu đoạn văn 2 có tác dụng gì?

? Hai đoạn văn liên kết với nhau như thế nào?

? Cụm từ này là phương tiện liên kết của 2 đoạn văn. Vậy tác dụng của nó trong văn bản ntn ?

? Khi văn bản có nhiều đoạn văn, để tạo tính mạch lạc cho văn bản, chúng ta phải làm gì?

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Học sinh suy nghĩ tìm ra câu trả lời

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

+ HS trình bày miệng, HS khác nhận xét đánh giá.

*- Đ1: Tả cảnh sân trường Mĩ Lý trong ngày tựu trường.

- Đ2: Cảm giác của”tôi”1 lần ghé thăm trường trước đây.

 => Cùng nói về ngôi trường nhưng việc tả Đ1 (hiện tại) và cảm nhận Đ2 (Quá khứ) không cùng thời điểm (Theo lô gíc thông thường phải có sự móc nối về thời gian để tạo sự gắn bó) -> Liên kết giữa 2 đoạn lỏng lẻo, mạch văn gãy => người đọc hụt hẫng.

*- Tạo sự liên kết về ý (ND): Từ hiện tại nhớ về quá khứ -> Sự liên tưởng này tạo nên sự gắn kết chặt chẽ giữa 2 đoạn văn với  nhau -> liền ý, liền mạch.

- Tạo sự liên kết về hình thức: Nối ý 2 đoạn.

 *Dùng để chuyển đoạn trong vbản, tạo sự liên kết giữa các đoạn văn trong văn bản.

Bổ sung: Khi chuyển từ đoạn văn này sang đoạn văn khác, người ta thường sử dụng các từ ngữ thể hiện qhệ ý nghĩa giữa các đoạn văn -> các từ đó được coi là những phương tiện liên kết.

Đọc ghi nhớ (SGK- T52)

- Bước 4: Kết luận, nhận định

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn đáp án.

I. Tác dụng của việc liên kết các đoạn văn trong văn bản:

1. Phân tích ngữ liệu: 2 đoạn văn (T50)

- VB1:

+ Đ1: tả cảnh sân trường Mĩ Lý ngày tựu trường Tả ngôi trường thời hiện tại.

+ Đ2: cảm giác của”tôi”1 lần ghé thăm trường  cảm giác

về ngôi trường trong quá khứ.

 Liên kết giữa 2 đoạn lỏng lẻo, mạch văn gãy  không có sự liên kết.

- VB2:

Cụm từ”trước đó mấy hôm”làm cho 2 đoạn văn liền ý, liền mạch.

- Cụm từ”trước đó mấy hôm”

 Dùng để nối 2 đoạn văn, nhờ đó 2 đoạn trở nên liền mạch, làm cho 2 đoạn văn gắn bó với nhau, tạo tính hoàn chỉnh cho văn bản.

 là phương tiện liên kết

2. Ghi nhớ 1 (SGK trang 53)

Khi chuyển từ đoạn văn này sang đoạn văn khác, cần sử dụng các phương tiện liên kết để thể hiện quan hệ ý nghĩa của chúng.

NV2: Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản.

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

? Hai khâu của quá trình lĩnh hội và cảm thụ tác phẩm văn học, đó là khâu nào? Tìm từ ngữ (phương tiện liên kết) trong 2 đoạn văn trên?

? Đó là những từ ngữ có tác dụng liệt kê. Hãy kể một số phương tiện liên kết có tác dụng liệt kê khác?

Đọc VD b

? Tìm quan hệ ý nghĩa giữa 2 đoạn văn trên?

? Tìm từ có chức năng liên kết ý đối lập ở 2 đoạn?

? Tìm những từ ngữ (phương tiện liên kết) có quan hệ đối lập?

HS: Đọc VD c

? Từ”đó”thuộc từ loại nào?”Trước đó”chỉ thời gian nào?

? Tìm những chỉ từ khác có tính liên kết (Làm phương tiện liên kết)

HS đọc thầm VD d

? Tìm từ ngữ liên kết hai đoạn văn ?

? Tìm các từ mang ý khái quát, tổng kết ý trình bày trước?

HS đọc VD 2 (53)

? Xác định câu nối dùng để liên kết 2 đoạn văn? Vì sao nói câu đó có tác dụng liên kết ?

? Qua phân tích các VD, em thấy các đoạn văn trong văn bản có cần liên kết không? Có mấy cách liên kết?

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Học sinh suy nghĩ tìm ra câu trả lời

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

+ HS trình bày miệng, HS khác nhận xét đánh giá.

*a) Bắt đầu... Liệt kê ý trình bày...

    Sau khâu tìm hiểu

*Trước hết, đầu tiên, sau nữa, cuối cùng, một là, hai là.

*Cùng nói về ngôi trường Mỹ lý ở 2 thời điểm khác nhau, cảm nhận khác nhau.

 *Trái lại, tuy vậy, ngược lại...

  Theo dõi 2 đoạn văn BT2(T50-51)

*- Từ”đó”là chỉ từ -> Chỉ thời gian hiện tại khi”sân trường Mỹ Lý dày đặc cả người”.

- Từ Trước đó là thời gian xảy ra trước khi”sân trường Mỹ Lý dày đặc cả người”(Thời gian quá khứ)  có tác dụng liên kết 2 đoạn văn.

* Này, kia, ấy, nọ

*Đ1: ý cụ thể.

Đ2: Tổng kết ý trình bày ở trước.

 Từ ‘Nói tóm lại”có tính Lkết 2 đoạn bằng cách chuyển ý.

*     Nhìn chung, tổng kết lại, nói một cách khái quát...

*-> nối tiếp, phát triển ý ở cụm từ”bố đóng sách cho mà đi học”ở đoạn văn trên.

 *2 HS phát biểu.

- Bước 4: Kết luận, nhận định

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn đáp án.

Trong văn bản, cần sử dụng từ ngữ có tác dụng liên kết hoặc dùng câu nối (câu liên kết) để tạo tính hoàn chỉnh, liền mạch cho văn bản. Người ta gọi chung là những phương tiện liên kết  1 HS đọc ghi nhớ.

II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản

1. Dùng từ ngữ để liên kết các đoạn văn

- Phân tích ngữ liệu:

a) Bắt đầu

   Sau khâu tìm hiểu  Liệt kê.

b)

Đ1: Cảm nhận thời hiện tại.

Đ2: cảm nhận thời quá khứ.

Nhưng: gợi sự đối lập cảm nhận.                     

c) Từ”đó”là chỉ từ chỉ thời gian hiện tại

    Từ Trước đó”  chỉ thời gian quá khứ.

 có tác dụng liên kết 2 đoạn văn.

d) Từ”Nói tóm lại”

Lkết 2 đoạn bằng cách chuyển ý.

2. Dùng câu nối để liên kết đoạn văn

- Phân tích ngữ liệu: SGK T53

Câu nối  ái dà, lại còn chuyện đi học nữa cơ đấy?

 nối tiếp, phân tích ý đoạn văn trước.

3. Ghi nhớ: SGK (53)

Có thể sử dụng các phương tiện liên kết chủ yếu sau đây để thể hiện quan hệ giữa các đoạn văn:

- Dùng từ ngữ có tác dụng liên kết: quan hệ từ, đại từ, chỉ từ, các cụm từ thể hiện ý liệt kê, so sánh, đối lập, tổng kết, khái quát,...

- Dùng câu nối.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Câu 1. Cho đoạn văn sau:

“Cắm bơi một mình trong đêm. Đêm tối bưng không nhìn rõ mặt đường. Trên con đường ấy, chiếc xe lăn bánh rất êm. Khung xe phía cô gái ngồi lồng đầy bóng trăng. Trăng bồng bềnh nổi lên qua dãy Pú Hồng. Dãy núi này có tính chất quyết định đến gió mùa đông bắc ở nước ta. Nước ta bây giờ là của ta rồi, cuộc đời đã bắt đầu hửng sáng.”

(Dẫn theo Trần Ngọc Thêm)

Hãy chỉ ra sự thiếu liên kết nội dung trong đoạn văn trên.

Câu 2. Trong một báo cáo về tình hình học tập của lớp, có đoạn viết:

Văn bản 1:

Văn bản 2: