Giáo án ôn tập Ngữ văn 8 bài: Trợ từ, thán từ

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao NV

- GV yêu cầu HS nhắc lại kiến thức về trợ từ, thán từ và lấy ví dụ.

Bước 2: Thực hiện NV

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Nhắc lại kiến thức

1. Trợ từ

Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.

Ví dụ: những, có, chính, đích, ngay,…

2. Thán từ

- Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp. Thán từ thường đứng ở đầu câu, có khi nó được tách ra thành một câu đặc biệt.

- Thán từ gồm hai loại chính:

+ Thán từ bộc lộ tình cảm, cảm xúc: a, ái, ơ, ôi, ô hay, than ôi, trời ơi,…

+ Thán từ gọi đáp: này, ơi, vâng, dạ, ừ,…

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Câu 1. Trợ từ là gì?

A. Là những từ dùng làm dấu hiệu biểu lộ cảm xúc, tình cảm, thái độ của người nói hoặc dùng để gọi đáp.

B. Là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu, dùng để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.

C. Là những từ đọc giống nhau nhưng có ý nghĩa khác nhau.

D. Là những từ đi sau động từ hoặc tính từ để bổ nghĩa cho động từ hoặc tính từ.

Câu 2. Trong những từ in đậm ở các câu sau, từ nào không phải là trợ từ?

A. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

B. Chính lúc này toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp.

C. Xe kia rồi! Lại cả ông Toàn quyền đây rồi!

D. Những người nghèo nhiều tự ái vẫn thường như thế.

Câu 3. Trong các từ in đậm trong những câu sau, từ nào không phải là trợ từ?

A. Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi…

B. Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác đâu?

C. Nó vợ con chưa có.

D. Vì chung quanh là những cậu bé vụng về lúng túng như tôi cả.

Câu 4. Cho câu sau:

Tôi chỉ ốm có một trận đấy thôi. Một trận đúng hai tháng mười tám ngày, ông giáo ạ!

(Nam Cao)

Câu trên có mấy trợ từ?

A. Hai

B. Ba

C. Bốn

D. Năm

Câu 5.

Đột nhiên lão bảo tôi:

- Này! Thằng cháu nhà tôi, đến một năm nay, chẳng có giấy má gì đấy, ông giáo ạ!

(Nam Cao)

Ví dụ trên không có chứa trợ từ.

A. Đúng

B. Sai

Câu 6. Thán từ là gì?

A. Là những từ dùng để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến trong câu.

B. Là những từ làm dấu hiệu biểu lộ cảm xúc, tình cảm, thái độ của người nói hoặc dùng để gọi đáp.

C. Là những từ đọc giống nhau nhưng có ý nghĩa khác nhau.

D. Là những từ dùng để nối các vế câu trong một câu ghép.

Câu 7. Khi sử dụng thán từ gọi đáp, cần chú ý đến những điểm gì?

A. Đối tượng giao tiếp

B. Ngữ điệu

C. Cả A và B đều đúng

D. Cả A và B đều sai

Câu 8. Trong những từ ngữ in đậm ở các câu sau, từ nào là thán từ?

A. Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?

B. Không, ông giáo ạ!

C. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.

D. Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường.

Câu 9. Đọc đoạn văn sau:

Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:

- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!... Ngày mai con chơi với ai? Con ngủ với ai?

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Câu nào trong đoạn văn trên có chứa thán từ?

A. Trời ơi!

B. Ngày mai con chơi với ai?

C. Khốn nạn thân con thế này?

D. Con ngủ với ai?

Câu 10. Từ chao ôi trong đoạn văn dưới đây bộc lộ cảm xúc gì của nhà văn?

Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi,… toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương…”

(Nam Cao, Lão Hạc)

A. Than thở vì xúc động mạnh

B. Than thở vì bất lực

C. Than thở vì đau đớn

D. Cả A, B, C đều sai

Câu 11. Cho câu văn:

Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm!...”

(Nam Cao, Lão Hạc)

Từ Này trong phần trích “Này! Ông giáo ạ!” thuộc từ loại nào dưới đây?

A. Thán từ

B. Phó từ

C. Tình thái từ

D. Trợ từ

Câu 12. Cho các câu sau đây:

a. Chỉ nghe tiếng chim hót líu lo mà không thấy bóng chim đâu.

(Nguyễn Thái Vận)

b. Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra sự gì, hắn cứ lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không dám nói.

(Ngô Tất Tố)

c. Tôi quên cả mẹ tôi đứng sau tôi. Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình lúng túng.

(Thanh Tịnh)

d. Có lẽ tôi bán con chó đấy, ông giáo ạ!

(Nam Cao)

Những câu nào trong các câu trên có chứa trợ từ?

A. a, c, d

B. a, b, d

C. b, c, d

D. a, b, c

Câu 13. Cho đoạn văn:

Ốm dậy tôi về quê, hành lí vẻn vẹn chỉ có một cái vali đựng toàn những sách. Ôi những quyển sách rất nâng niu! Tôi đã nguyện giữ chúng suốt đời, để lưu lại những kỉ niệm một thời chăm chỉ, hăng hái và tin tưởng, đầy những say mê và khát vọng.

Đoạn văn trên có bao nhiêu thán từ?

A. Một

B. Hai

C. Ba

D. Bốn

Câu 14. Đọc đoạn văn sau:

Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:

- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!... Ngày mai con chơi với ai? Con ngủ với ai?

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Thán từ trong đoạn văn trên dùng để bộc lộ cảm xúc gì của cái Tí?

A. Biểu lộ sự than thở vì bất lực

B. Biểu lộ sự ngạc nhiên

C. Biểu lộ sự nghi ngờ

D. Biểu lộ sự chua chát

Câu 15. Có mấy loại thán từ?

A. Hai

B. Ba

C. Bốn

D. Năm

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Câu 1. Xác định trợ từ, thán từ, tình thái từ trong các câu sau:

a. Tính ra cậu Vàng cậu ấy ăn khỏe hơn cả tôi ông Giáo ạ!

(Lão Hạc, Nam Cao)

b. Vâng, ông Giáo dạy phải đối với chúng mình thế là sung sướng.

(Lão Hạc, Nam Cao)

c. Con chó của cháu nó mua đấy chứ!

(Lão Hạc, Nam Cao)

Câu 2. Trợ từ là gì?

Câu 3. Thán từ là gì? Có mấy loại thán từ?

Câu 4. Tìm và xác định ý nghĩa của trợ từ trong các câu sau:

a. Mặc dù non một năm ròng, mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà.

b. Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải 100 đồng bạc, lại còn cau, còn rượu thì mất đến 200 bạc.

c. Tính ra cậu Vàng cậu ấy ăn khỏe hơn cả tôi ông giáo ạ.

d. Rồi cứ mỗi năm Rằm tháng 8.

Tựa nhau trông xuống thế gian cười.

e. Nó hát những mấy ngày liền.

f. Nó ăn mỗi bữa chỉ lưng bát cơm.

Câu 5. Tìm trợ từ, thán từ trong đoạn trích sau:

“Ốm dậy tôi về quê, hành lí vẻn vẹn chỉ có một cái vali đựng toàn những sách. Ôi những quyển sách rất nâng niu! Tôi đã nguyện giữ chúng suốt đời, để lưu lại những kỉ niệm một thời chăm chỉ, hăng hái và tin tưởng, đầy những say mê và khát vọng.”

Câu 6. Đặt câu với những thán từ sau đây: à, úi chà, chết thật, eo ôi, ơi, trời ơi, vâng, bớ người ta.