Giáo án ôn tập Ngữ văn 8 bài: Văn bản "Cô bé bán diêm"

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1:

Bước 1: Chuyển giao NV

- GV yêu cầu HS tìm hiểu lại kiến thức, nêu hiểu biết về tác giả, tác phẩm.

Bước 2: Thực hiện NV

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV2:

Bước 1: Chuyển giao NV

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu thảo luận:

+ Nhóm 1: Hoàn cảnh của cô bé bán diêm.

+ Nhóm 2: Cuộc sống  thực tế  và mộng tưởng của cô bé bán diêm qua các lần quẹt diêm.

+ Nhóm 3: Cái chết của cô bé bán diêm.

Bước 2: Thực hiện NV

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV3:

Bước 1: Chuyển giao NV

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, tổng kết về nội dung và nghệ thuật.

Bước 2: Thực hiện NV

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

- Hans Christian Andersen (1805 – 1875), Đan Mạch.

- Nhà nghèo, mồ côi.

+ 12 tuổi: mơ ước làm nhà văn.

+ 18 tuổi: xuất bản được tác phẩm.

- Chuyên viết truyện cổ tích cho thiếu nhi.

- Truyện của Andersen giàu chất nhân văn, đượm màu sắc hư ảo và thơ mộng, ngộ nghĩnh và thông minh, đáng yêu.

2. Tác phẩm

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu, Bầy chim thiên nga,…

II. Kiến thức trọng tâm

1. Hoàn cảnh của cô bé bán diêm

a. Gia cảnh

- Mồ côi mẹ, bà nội hiền hậu cũng đã mất, gia sản tiêu tán.

- Sống với cha trong một xó tối tăm.

- Luôn bị mắng nhiếc chửi rủa.

- Phải đi bán diêm để kiếm sống.

 Thật tội nghiệp, đáng thương, thiếu vắng tình thương yêu, sự chia sẻ.

b. Trong đêm giao thừa

- Đêm khuya, gần giao thừa.

- Trời rét mướt

 Thời gian, không gian rất đặc biệt.

 Sử dụng các hình ảnh tương phản (đối lập) đặt gần nhau.

+ Tương phản giữa:

  Cảnh sum họp đầm ấm, sung túc trong các nhà > <  Cảnh đơn độc, đói rét, thiếu thốn về vật chất và tinh thần của em bé.

 Tình cảnh thật khổ cực tội nghiệp, đáng thương: Cô độc, đói rét, bị đày ải mà không được ai đoái hoài.

2. Cuộc sống  thực tế  và mộng tưởng của cô bé bán diêm qua các lần quẹt diêm

Quẹt 5 lần: - 4 lần đầu: mỗi lần 1 que

- Lần cuối: cả bao.

- Lần 1:

Ngồi trước lò sưởi lửa cháy vui mắt toả hơi nóng dịu dàng

 Vì em đang rét, muốn được sưởi ấm.

- Lần 2: Bàn ăn, đồ quý giá, ngỗng quay …

 Vì em đang đói, muốn ăn (gần 12 giờ đêm rồi)

- Lần 3: Cây thông Nô en, ngọn nến sáng rực, lấp lánh..

 Em bé muốn được đón niềm vui, hi vọng vào năm mới.

- Lần 4: Thấy Bà nội hiện về đang mỉm cười với em

 Vì vậy lời cầu xin của em  vang lên thống thiết sâu sâu

- Lần 5: Em quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao

 Mộng tưởng đẹp thể hiện khát khao cháy bỏng của cô bé về 1 cuộc sống tốt đẹp hạnh phúc.

Các mộng tưởng diễn ra theo trình tự hợp lý sau mỗi lần quẹt diêm.

 Khi diêm tắt, em bé trở về với thực tế phũ phàng

- Tương phản, đối lập, mộng tưởng đan xen thực tế...

- Ý nghĩa: Cuộc sống trên trần gian chỉ là buồn đau, đói rét với người nghèo

3. Cái chết của cô bé bán diêm

Là cái chết đẹp, chết về thể xác nhưng linh hồn, khát vọng của bé vẫn sống “đôi má hồng, đôi môi đang mỉm cười”.

- Cái chết thể hiện bi kịch lạc quan của tác phẩm.

- Biện pháp NT Tương phản, Đối lập

 Kết thúc truyện thể hiện nỗi day dứt, xót xa của nhà văn đối với em bé bất hạnh.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Miêu tả rõ nét cảnh ngộ và nỗi khổ cực của em bé bằng những chi tiết, hình ảnh đối lập.

- Sắp xếp trình tự sự việc nhằm khắc học tâm lí em bé trong cảnh ngộ bất hạnh.

- Sáng tạo trong cách kể chuyện.

2. Nội dung – ý nghĩa

Ý nghĩa: Truyện thể hiện niềm thương cảm sâu sắc của nhà văn đối với những số phận bất hạnh.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Câu 1. Nhà văn An-đéc-xen là người nước nào?

A. Liên Xô

B. Ấn Độ

C. Hung-ga-ri

D. Đan Mạch

Câu 2. Điều nào sau đây không đúng về gia cảnh của cô bé bán diêm?

A. Gia đình sa sút, gia sản tiêu tan, phải rời khỏi chỗ ở đẹp đẽ, ấm cúng ngày trước.

B. Cô bé mồ côi mẹ, bà mất và chỉ ở với người cha

C. Người cha yêu thương cô bế hết lòng.

D. Cô phải đi bán diêm kiếm sống

Câu 3. Từ “lãnh đạm” trong đoạn văn trên có nghĩa là gì?

A. Tỏ ra căm ghét và khinh thường

B. Không có tình cảm yêu mến, quý trọng

C. Không có cảm giác hứng thú khi nhìn thấy

D. Không biểu hiện tình cảm, tỏ ra không quan tâm đến

Câu 4. An-đéc-xen nổi tiếng với loại truyện viết cho đối tượng nào?

A. Những thuỷ thủ.

B. Dân nghèo thành thị.

C. Trẻ em.

D. Thị dân.

Câu 5. Qua các lần quẹt diêm (lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi), em thấy điều nào thuần tuý chỉ là mộng tưởng?

A. Lần đầu tiên, em mơ thấy lò sưởi

B. Lần thứ hai, em mơ thấy bàn ăn

C. Lần thứ ba, em mơ thấy cây thông

D. Lần thứ tư và năm, em mơ thấy người bà và hai bà cháu bay đi

Câu 6. Giá trị nhân đạo của văn bản Cô bé bán diêm là:

A. Phơi bày xã hội thiếu công bằng, chênh lệnh giàu nghèo quá lớn

B. Phơi bày một hiện thực cay đắng về cái chết thương tâm cũng sự hành hạ phũ phàng của người lớn với trẻ em

C. Niềm cảm thương chân thành trước số phận của cô bé bán diêm

D. Phê phán sự bất công trong xã hội cũng như thái độ thờ ơ, tàn nhẫn của người đời

Câu 7. Dòng nào đã nói lên chủ đề của đoạn văn trên?

A. Thực tế đã thay thế cho mộng tưởng

B. Chỉ có phố xá vắng teo, lạnh buốt

C. Mấy người khách qua đường quần áo ấm áp vội vã đi đến những nơi hẹn hò, hoàn toàn lãnh đạm với cảnh nghèo khổ của em bé bán diêm.

D. Chẳng có bàn ăn thịnh soạn nào cả.

Câu 8. Trong lần quẹt diêm thứ mấy, cô bé đã thấy bà mỉm cười với em?

A. Lần thứ nhất

B. Lần thứ hai

C. Lần thứ ba

D. Lần thứ tư

Câu 9. Trong lần quẹt diêm thứ mấy, em thấy cảnh hai bà cháu dắt tay nhau bay lên trời, thoát mọi đói rét và đau buồn?

A. Lần thứ ba

B. Lần thứ hai

C. Lần thứ tư

D. Lần thứ năm

Câu 10. Nhận định nào nói đúng nhất về tính chất của truyện Cô bé bán diêm?

A. Cô bé bán diêm là một truyện ngắn có hậu

B. Cô bé bán diêm là một truyện cổ tích có hậu

C. Cô bé bán diêm là một truyện ngắn có tính bi kịch

D. Cô bé bán diêm là một truyện cổ tích thần kì

Câu 11. Sự thông cảm, tình thương yêu của nhà văn dành cho cô bé bán diêm được thể hiện qua việc miêu tả những chi tiết nào trong văn bản Cô bé bán diêm?

A. Miêu tả cảnh hai bà cháu cùng bay lên trời.

B. Miêu tả thi thể em bé với đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười.

C. Miêu tả các mộng tưởng ở mỗi lần quẹt diêm.

D. Tất cả đều đúng.

Câu 12. Trong văn bản Cô bé bán diêm, các mộng tưởng của cô bé bán diêm mất đi khi nào?

A. Khi bà nội em hiện ra.

B. Khi trời sắp sáng.

C. Khi em bé nghĩ đến việc sẽ bị người cha mắng.

D. Khi các que diêm tắt.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Câu 1. Cô bé bán diêm phải ở ngoài đường phố trong một đêm như thế nào? Vì sao cô bé không muốn trở về nhà?

Câu 2. Nêu các chi tiết miêu tả ngoại hình của cô bé bán diêm. Những chi tiết đó giúp em hình dung như thế nào về cuộc sống của nhân vật?

Câu 3. Những hình ảnh xuất hiện sau mỗi lần quẹt diêm phản chiếu những ước mong nào của cô bé bán diêm? Theo em, có thể thay đổi trình tự xuất hiện của các hình ảnh đó không?

Câu 4. Nêu cảm nhận của em về thái độ của người kể chuyện đối với cô bé bán diêm. Phân tích một vài chi tiết làm cơ sở cho cảm nhận đó.

Câu 5. Đọc lại một số câu văn miêu tả cách ứng xử của người đi đường trước tình cảnh của cô bé bán diêm. Em nghĩ gì về cách ứng xử của họ?

Câu 6. Trong truyện, tác giả đã sử dụng nhiều chi tiết, hình ảnh tương phản như: cảnh đoàn tụ của các gia đình đêm giao thừa với tình cảnh đói rét, đơn độc ngoài đường phố của cô bé bán diêm; không khí tươi vui của ngày đầu năm mới với cảnh tượng em bé chết rét nơi xó tương;… Em hãy chỉ ra ý nghĩa, tác dụng của một vài chi tiết, hình ảnh đó.

Câu 7. Những câu chuyện cổ tích thường kết thúc có hậu: nhân vật chính được hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc. Theo em, truyện Cô bé bán diêm có kết thúc giống như vậy không?