Giáo án ôn tập Ngữ văn 8 bài: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS ôn tập kiến thức về yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Nhắc lại kiến thức về yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận

- Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe).

- Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người văn phải thật sự có cảm xúc trước những điều mình viết (nói) và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ, những câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Câu 1. Các văn bản sau đây là văn nghị luận hay văn biểu cảm? Vì sao?

a. Nay nghĩ như những người quan cao chức lớn, cửa rộng nhà to mà gian tham xiểm nịnh, bất nghĩa vô lương, hút máu mủ của dân để nuôi béo vợ con, […] như thế có phải là hạng người hạ lưu hay không? Tưởng công chúng cũng đều công nhận vậy. […] Lại nghĩ như những người tiền chôn bạc chứa, buôn to bán lớn, ăn rộng tiêu nhiều mà trong biết có vợ con, ngoài không biết đến xã hội, nghĩ về cách làm giàu thì không thua thiên hạ mà nói đến việc công ích thì mặc kệ quốc dân, như thế có phải là hạng người hạ lưu hay không? Tưởng công chúng cũng đều công nhận vậy. Hạng người hạ lưu trong xã hội ấy là như thế. […]

Hỡi các người trong hạ đẳng xã hội ta ơi, khăn vải, áo nâu, làm thuê làm mướn, cái phận nghèo hèn phải như thế, song không phải như thế là hạ lưu. Nếu trong hạ đẳng xã hội ta mà có những ai biết thờ cha kính mẹ, yêu nước thương nòi thì tức là người thượng lưu vậy.

(Tản Đà, Thế nào là hạng người hạ lưu trong xã hội,

Lược trích từ Tuyền tập Tản Đà)

b. Người Pháp có Pa-ri, người Anh có Luân-đôn, người Tàu có Thượng Hải… Trong các sách vở, trên các báo chí, họ nói đến thành phố của họ một cách tha thiết mến yêu… Ta phải nghe người Pháp nói đến Pa-ri, người ở Pa-ri, mới hiểu được sự yêu quý ấy đến bực nào.

Chúng ta cũng có Hà Nội, một thành phố có nhiều vẻ đẹp, vì Hà Nội đẹp thật (chúng ta chỉ còn tìm những vẻ đẹp ấy ra), và cũng vì chúng ta yêu mến. Yêu mến Hà Nội với tâm hồn người Hà Nội, cũng như người Pa-ri chính hiệu yêu mến Pa-ri […].

Hà Nội có một sức quyến rũ đối với các người ở nơi khác… Ở những hang cùng ngõ hẻm của làng xa, hay ở những nương mật thẳm trong rừng núi, ban chiều vẫn có nhiều người trông ngóng về một phương trời để cố trông cái ánh sáng mờ của Hà Nội chiếu lên nền mây. Để cho những người mong ước kinh kì ấy, và để cho những người ở Hà Nội, chúng ta khuyến khích yêu mến Hà Nội hơn, chúng ta nói đến tất cả những vẻ riêng của Hà Nội, khiến mọi sự đổi thay trong ba mươi sáu phố phường đều có tiếng vang ra khắp mọi nơi.

(Thạch Lam, Hà Nội băm sáu phố phường)

Câu 2. Hãy thêm những từ ngữ và những câu văn có sức biểu cảm để làm cho những đoạn văn nghị luận sau đây thêm xúc động.

a. Hai nguồn cảm hứng chính của Vũ Đình Liên là lòng thương người và tình hoài cổ. Có một lần hai nguồn cảm hứng ấy cùng xuất hiện trong bài thơ “Ông đồ”. Hằng năm đến mùa xuân, ông đồ lại ngồi viết thuê bên đường phố. Ông chính là cái di tích của một thời tàn. Bài thơ ấy thật bình dị và cảm động. Nó giống như lời sám hối của bọn thanh niên chúng ta đối với lớp người đã khuất.

b. Tính ham mê cờ bạc là một tính rất xấu, nó làm cho người ta gặp nhiều thiệt hại và mất cả phẩm giá. Người mắc phải tính xấu ấy khó tránh khỏi sự nghèo khó túng bấn, rồi sinh ra gian lận, vì cờ bạc là một cách ăn chơi tổn hại nhiều tiền. Họa là mới có khi được, mà được thì lại tiêu phí hết ngay, còn thua thì nhiều, mà thua mãi thì thành ra công nợ, dẫn đến phải đi ăn xin, trộm cắp, làm những điều xấu. Đã chơi cờ bạc thì không còn danh giá mà thành ra đê tiện. Ta nên giữ gìn, đừng để lây thói xấu đó.

Câu 3. Viết một đoạn văn nghị luận để trình bày một trong các luận điểm:

- Việt Nam từ xưa đã là một nước văn hiến.

- Tình thương người chứa chan trong ba khổ cuối của bài thơ Ông đồ.

(Cần chú ý dùng từ, đặt câu sao cho đoạn văn có sức biểu cảm, có thể gây cảm xúc cho người đọc.)