Giáo án ôn tập Ngữ văn 8 bài: Viết đoạn văn trình bày luận điểm

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS nhắc lại kiến thức về viết đoạn văn trình bày luận điểm và lấy ví dụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ. GV hỗ trợ khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Nhắc lại kiến thức về viết đoạn văn trình bày luận điểm

Khi trình bày luận điểm trong đoạn văn nghị luận, cần chú ý:

- Thể hiện rõ ràng, chính xác nội dung của luận điểm trong câu chủ đề. Trong đoạn văn trình bày luận điểm, câu chủ đề thường được đặt ở vị trí đầu tiên (đối với đoạn diễn dịch) hoặc cuối cùng (đối với đoạn quy nạp).

- Tìm đủ các luận cứ cần thiết, tổ chức lập luận theo một trình tự hợp lí để làm nổi bật luận điểm.

- Diễn đạt trong sáng, hấp dẫn để sự trình bày luận điểm có sức thuyết phục.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Câu 2. Em hãy đọc lại một lần nữa các câu chủ đề mở đầu cho hai đoạn văn diễn dịch đã nêu trong bài tập 1, rồi thực hiện những yêu cầu ghi bên dưới.

- Trước hết là cần phải tránh cái lối viết “rau muống”, nghĩa là lằng nhằng “trường giang đại hải”, làm cho người xem như là “chắt chắt vào rừng xanh”.

(Hồ Chí Minh)

- Ngoài việc đam mê viết, cái thích thứ hai của Nguyên Hồng là được truyền nghề bạn trẻ.

(Nguyễn Tuân)

Yêu cầu:

a. Điền những nội dung thích hợp vào bảng sau đây:

b. Một nhóm HS đã thử diễn đạt lại câu văn của Nguyễn Tuân theo các cách dưới đây:

- Bên cạnh việc đam mê viết, Nguyên Hồng còn có cái thích được truyền nghề cho các bạn trẻ.

- Do đam mê viết nên Nguyên Hồng còn thích được truyền nghề cho các bạn trẻ.

- Tuy đam mê viết nhưng Nguyên Hồng còn thích được truyền nghề cho các bạn trẻ.

- Nguyên Hồng không chỉ đam mê viết. Ông còn có cái thích được truyền nghề cho các bạn trẻ.

Hãy xác định rõ: Trong những câu trên, câu nào đạt và câu nào còn chưa đạt các yêu cầu: không thay đổi ý của câu văn gốc và không làm mất mối liên hệ với đoạn văn đã viết ở bên trên? Vì sao?

c. Theo yêu cầu vừa được nhắc lại ở điểm (b), hãy diễn đạt câu mở đoạn sau đây bằng ít nhất là hai cách khác:

Ngoài yêu cầu phải học tập tôt các môn khoa học tự nhiên như đã nói trên, các bạn còn phải chú trọng học tốt các môn khoa học xã hội như Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí.

Câu 3. Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi.

Cuộc sống mới ở miền Bắc nước ta hiện nay là cuộc sống sôi nổi, khẩn trương của hàng chục triệu con người […] đã làm chủ đời mình, làm chủ chế độ, đang làm cho bộ mặt của Tổ quốc hằng ngày, hằng giờ đổi mới. Những vùng đất hoang, cỏ dại bao la của Tây Bắc đã và đang biến thành những ruộng đồng xanh tốt và xóm làng tươi vui. Trên đất Điện Biên lịch sử, mới ngày nào còn đầy mìn và ngổn ngang dây thép gai, những xác máy bay và xe tăng địch, nay đã mọc lên một nông trường rộng lớn ngày ngày vang rộn tiếng máy cày và một thị trấn chan hòa ánh điện. Việt Trì bị phá trụi trong kháng chiến, chỉ trong một thời gian mấy năm đã nhường chỗ cho một thành phố công nghiệp hiện đại. Thái Nguyên anh dũng đang trở nên một thành phố gang thép, một trongnhwngx trung tâm công nghiệp lớn nhất của nước ta. Ở Hưng Yên, đất nơi cằn nơi úng không đủ nuôi sống con người, chỉ trong vòng ba bốn năm đã mọc lên một mạng lưới thủy lợi chằng chịt, làm cho đồng ruộng quanh năm vừa nước, lúa tốt, người vui. Dưới chế độ cũ, nhân dân Việt Nam đến mũi kim, sợi chỉ, cái đinh cũng phải mua […], nay đã có nhà máy cơ khí Hà Nội và một số nhà máy lớn nhỏ khác, trong đó, những anh chị em công nhân rất trẻ đang tự chế tạo ra máy móc hiện đại cung cấp thiết bị cho nền kinh tế quốc dân […]. Mỗi một sự kiện trên đây là một thiên anh hùng ca của cuộc sống. Và biết bao sự kiện như thế đã, đang và sẽ diễn ra ở miền Bắc nước ta!

a. Hãy xác định luận điểm và các luận cứ của đoạn văn trên.

b. Em nhận thấy các luận cứ của đoạn văn có đủ để làm sáng tỏ luận điểm không?

c. Câu đầu tiên và hai câu cuối cùng của đoạn văn có tầm quan trọng như thế nào đối với việc trình bày luận điểm?

Câu 4. Em học tập được gì về các sắp xếp luận cứ trong đoạn nghị luận dưới đây:

Nay có người thấy đen ít mà nói là đen, thấy đen nhiều mà nói là trắng, thì nhất định phải cho người đó là không biết phân biệt trắng và đen; nếm thấy không đắng lắm mà nói là đắng, nếm thấy đắng nhiều mà nói là ngọt, thì nhất định phải cho rằng người đó là khôg biết phân biệt ngọt và đắng. Nay chuyện sai nhỏ thì biết mà phản đối, chuyện sai lớn như xâm lược nước khác, thì lại không biết phản đối mà còn tán dương, cho đó là “nghĩa”. Như vậy mà gọi là biết phân biệt “nghĩa” và “bất nghĩa” ư? Do đó có thể thấy người trong thiên hạ phân biệt “nghĩa” và “bất nghĩa” hỗn loạn đến thế nào.

(Mặc Tử, dẫn theo Văn học Trung Quốc,

Tài liệu tham khảo, tập I, NXB Giáo dục)

Câu 5. Tác phẩm Chiến quốc sách của văn học cổ Trung Hoa có kể lại một mẩu chuyện đại ý như sau:

Có người đem thuốc bất tử dâng vua. Quan bảo vệ trong cung hỏi: “Thuốc này có thể uống được không?”. Người ấy trả lời: “Được”.

Viên quan bèn giật lấy thuốc mà uống. Vua tức giận, sai người đem chém.

Theo em, để thoát tội, viên quan đó phải lập luận như thế nào?

Câu 6. Hãy viết một đoạn văn (khoảng từ 5 đến 10 câu) để trình bày luận điểm: “Cần phải học tốt các môn khoa học xã hội” (Có thể dùng câu mở đoạn trong bài tập 2.c và học tập cách xây dựng và trình bày luận điểm trong các gợi ý làm bài tập 3 và bài tập 4).

Câu văn của:

Được viết để nối với đoạn (câu) văn nói về:

Nhằm trình bày luận điểm:

Hồ Chí Minh

Những điều cần lưu ý trong cách viết

Cần tránh lối viết dài dòng, lan man

Nguyễn Tuân

Niềm đam mê viết của Nguyên Hồng

Nguyên Hồng thích được truyền nghề cho bạn trẻ