Giáo án và PPT Ngữ văn 10 kết nối Bài 8: Sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHƯƠNG TIỆN PHI NGÔN NGỮ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: 

+ Quan sát văn bản thông tin vừa trình chiếu trên, em hãy cho biết văn bản trên cung cấp thông tin gì?

+ Để chuyển tải được những thông tin trên, người viết đã sử dụng những phương tiện nào?

+ Việc sử dụng kết hợp các phương tiện trên giúp ích gì cho quá trình đọc và tiếp nhận thông tin từ văn bản?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Lý thuyết

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Phương tiện phi ngôn ngữ được dùng trong văn bản có tác dụng gì? Cần lưu ý gì khi đọc hiểu các phương tiện phi ngôn ngữ?

Sản phẩm dự kiến:

1. Sử dụng phương tiện ngôn ngữ

- Mỗi loại phương tiện phi ngôn ngữ có chức năng biểu đạt nghĩa khác nhau.

+ Các số liệu thường được sử dụng đề cung cấp những thông tin cụ thể, chính xác.

+ Các đường nối giữa các hình vẽ thường được dùng để biểu đạt mối quan hệ giữa các thông tin.

+ Các biểu đồ, sơ đồ giúp trình bày thông tin một cách hệ thống.

+ Các hình ảnh làm tăng tính hấp dẫn và trực quan cùa thông tin,.. 

Tùy theo mục đích sử dụng mà người viết lựa chọn loại phương tiện phi ngôn ngữ phù hợp.

2. Lưu ý khi đọc hiểu các phương tiện phi ngôn ngữ:

+ Chú ý tên, nguồn gốc các các hình ảnh, sơ đồ…

+ Quan sát và giải mã ý nghĩa của các phương tiện phi ngôn ngữ,

+ Tìm ra mối liên hệ giữa các phương tiện để phân tích cấu trúc logic của thông tin,

+ Đối chiếu tổng hợp với phần thông tin được trình bày bằng ngôn từ với thông tin được trình bày bằng phương tiện phi ngôn ngữ để hệ thống hóa tri thức.

Hoạt động 2: Gợi ý giải bài tập trong SGK

Nhiệm vụ 1: Bài tập 1 ( SHS – trang 59)

Sản phẩm dự kiến:

a, Những thông tin được cung cấp trong hình ảnh của văn bản Phục hồi tầng ozone:

- Các con số thể hiện các mốc thời gian từ năm 1979 đến 2019 (40 năm);

- Hình ảnh mô phỏng lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực;

- Thang đơn vị biểu thị độ dày của tầng ozone trong khí quyển.

b, Các thông tin được trình bày một cách rõ ràng, trực quan, sinh động (Có số liệu cụ thể, có hình ảnh, màu sắc đẹp mắt, có nguồn trích dẫn rõ ràng

c, Tác dụng của các hình ảnh giúp cho người đọc thấy được:

- Sự thay đổi của lỗ thủng tầng ozone trong đó có thể nhận thấy xu hướng tăng dần diện tích lỗ thủng tầng ozone và sự giảm dần độ dày của lớp ozone trong khí quyển qua các năm và dấu hiệu lạc quan ở năm 2019 khi lỗ thủng tầng ozone cơ bản đã được phục hồi độ dày của năm 1979 nhờ những nỗ lực hợp tác toàn cầu

=> Đây là những dữ liệu cho thấy tầng ozone đang bị đe dọa nghiêm trọng, song con người vẫn có thể chung tay để cải thiện tình trạng này.

- GV kết luận: Nhờ việc sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ, các thông tin được biểu đạt cô đọng, trực quan, hệ thống, giúp người đọc nắm bắt thông tin một cách hiệu quả.

Nhiệm vụ 2: Bài tập 2

Sản phẩm dự kiến:

a, Sơ đồ hướng dẫn du lịch sử dụng các phương tiện phi ngôn ngữ như hình ảnh, đường nét, màu sắc.

b, Những phương tiện đó được trình bày đẹp mắt, logic, khoa học, trong đó, các hình ảnh như cây, hoa, hồ nước biểu thị các điểm tham quan.

- Các nét liền màu đỏ biểu thị đường ô tô, nét đứt màu đỏ biểu thị đường đi bộ, các mũi tên biểu thị hướng đi;

- Các con số biểu thị thứ tự di chuyển, lộ trình di chuyển tới các điểm tham quan.

--> Các phương tiện này được sắp xếp, mô phỏng theo cách sắp đặt, bài trí của không gian thực.

c, Những phương tiện phi ngôn ngữ và phương tiện ngôn ngữ trong sơ đồ được kết hợp một cách hài hòa, trực quan nhằm hỗ trợ tìm kiếm thông tin một cách nhanh chóng, hiệu quả đến du khách khi tiến hành đến điểm tham quan.

d, Các phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng trong sơ đồ có tác dụng giúp cho người đọc dễ dàng nắm bắt thông tin, hình dung một cách cụ thể vị trí các không gian, lộ trình di chuyển.

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Giao tiếp phi ngôn ngữ là gì?

A. Là những từ được mượn từ tiếng Hán.

B. Là giao tiếp mà không cần sử dụng lời nói hoặc viết.

C. Là giao tiếp không cần nhìn nhau.

D. Là giao tiếp giữa dân tộc này với dân tộc khác.

Câu 2: Ý nào dưới đây không thuộc phương tiện phi ngôn ngữ?

A. Biểu cảm gương mặt.

B. Cử chỉ.

C. Chữ viết.

D. Ngôn ngữ cơ thể.

Câu 3: Phương tiện ngôn ngữ nào dưới đây thường xuất hiện trong các văn bản thông tin?

A. Số liệu, hình ảnh, biểu đồ, sơ đồ.

B. Số liệu, chữ viết, biểu đồ, sơ đồ.

C. Số liệu, hình ảnh, biểu đồ, giọng nói.

D. Biểu cảm gương mặt, hình ảnh, biểu đồ, sơ đồ.

Câu 4: Về các phương tiện phi ngôn ngữ, các số liệu thường được sử dụng trong văn bản thông tin nhằm mục đích gì?

A. Tăng tính hấp dẫn và trực quan của thông tin

B. Biểu đạt mối quan hệ giữa các thông tin.

C. Cung cấp những thông tin cụ thể, chính xác.

D. Giúp trình bày thông tin một cách hệ thống.

Câu 5: Trong các văn bản thông tin, phương tiện phi ngôn ngữ nào có tác dụng làm tăng tính hấp dẫn và trực quan của thông tin?

A. Các số liệu.

B. Các hình ảnh.

C. Các biểu đồ.

D. Các đường nối giữa các hình vẽ.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Chỉ ra các số liệu được sử dụng trong những câu dưới đây (trích từ văn bản Nước biển dâng: bài toán khó cần giải trong thế kỉ XXI). Cho biết các số liệu đó có tác dụng như thế nào đối với việc phản ánh sự việc được đề cập trong mỗi câu.

a) Liên hợp quốc ước tính có chừng 40% dân số cư ngụ gần biển, với 600 triệu người sinh sống trong khu vực cao hơn mực nước biển từ 10 mét trở xuống.

b) Việt Nam có 28 trên tổng số 64 tỉnh thành ven biển, với đường bờ biển dài hơn 3000 ki-lô-mét

c) Về diện tích, biển và đại dương bao phủ 72% bề mặt Trái Đất.

d) Dự kiến vào cuối thế kỉ tới, mực nước biển sẽ tăng lên trong khoảng 35 – 85 xăng-ti-mét ..

Câu 2. Sưu tầm một bài báo hoặc văn bản có sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ