Giáo án và PPT Ngữ văn 7 cánh diều Bài 6: Tục ngữ về thiên nhiên, lao động và con người, xã hội (2)

VĂN BẢN 5: TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN, LAO ĐỘNG VÀ CON NGƯỜI, XÃ HỘI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức trò chơi: Ô chữ bí ẩn

- Nhiệm vụ: GV đưa ra trò chơi ô chữ để ôn lại một số câu tục ngữ đã học ở buổi trước về thiên nhiên, lao động và con người, xã hội.

- Phương án thực hiện:

+ Thực hiện trò chơi “Ô chữ bí ẩn”

+ Luật chơi: Mỗi đội có 5 hs tham gia trong vòng 2 phút 2 đội lần lượt chọn câu hỏi theo số mà các con yêu thích

- Thời gian: 2 phút

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Có thể chia các câu tục ngữ trong văn bản thành mấy nhóm? Đó là những nhóm nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Nhóm tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất: câu 1, 2, 3, 4.

- Nhóm tục ngữ về con người, xã hội: câu 5, 6, 7, 8.

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Đọc và tìm hiểu những câu tục ngữ về thiên nhiên, lao động sản xuất

GV đưa ra câu hỏi: Các câu tục ngữ về  thiên nhiên đúc kết những kinh nghiệm gì? Em có nhận xét gì về các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các câu đó? Trong thực tế những câu tục ngữ này được áp dụng như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: “Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ”

- Nội dung:

Chân trời xuất hiện những áng mây có màu mỡ gà là trời sắp có bão, cần phải gia cố giữ gìn nhà cửa.   

- Cơ sở thực tế:

+ Ráng là màu vàng xuộm của mây do mặt trời chiếu vào.

+ Ráng mỡ gà thường xuất hiện ở phía chân trời trước khi có giông bão

- Nghệ thuật:

+ Lược bỏ 1 số thành phần chính để thành câu rút gọn => Nhấn mạnh vào nội dung chính để mọi người dễ nhớ

+ Gieo vần lưng: gà – nhà

=> Tạo âm điệu dễ nhớ, dễ thuộc

- Giá trị kinh nghiệm: Cần chủ động giữ gìn nhà cửa, hoa màu... Nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt giảm thiểu thiệt hại.

Câu 3: “Mống đông vồng tây/ Chẳng mưa dây cũng bão giật”

- Nội dung:

Cầu vồng, mống cụt xuất hiện là một dự báo thời tiết đáng sợ, nếu trời có cầu vồng ở phía đông hoặc ở phía tây là sắp có mưa to gió lớn.

- Nghệ thuật:

+ Lược bỏ 1 số thành phần chính để thành câu rút gọn => Nhấn mạnh vào nội dung chính để mọi người dễ nhớ

+ Gieo vần lưng: đông – vồng

=> Tạo âm điệu dễ nhớ, dễ thuộc

- Giá trị kinh nghiệm: Nhân dân đã đúc kết thành kinh nghiệm quý báu lâu đời để phòng tránh, lo liệu làm ăn. Nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt giảm thiểu thiệt hại.

…………………………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Câu tục ngữ Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ nhắc nhở chúng ta điều gì?

A. Nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt

B. Nhắc nhở kinh nghiệm lao động sản xuất

C. Nhắc nhở đề phòng người khác

D. Đáp án khác

Câu 2: Câu tục ngữ Tôm đi chạng vạng, cá đi rạng đông có ý nghĩa gì?

A. Tôm thường đi kiếm ăn lúc rạng sáng còn cá thường đi theo đàn kiếm ăn xế chiều, chúng ta có thể lựa chọn thời điểm thích hợp đi đi bắt tôm, cá.

B. Tôm thường đi kiếm ăn lúc xế chiều còn cá thường đi theo đàn kiếm ăn rạng sáng, chúng ta có thể lựa chọn thời điểm thích hợp đi đi bắt tôm, cá.

C. Lúc buổi sáng và xế chiều người dân không nên đi đánh bắt tôm cá

D. Lúc buổi sáng và xế chiều là thời điểm thích hợp để người dân đi đánh bắt tôm cá

Câu 3: Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong câu tục ngữ Chết trong hơn sống đục?

A. Nhân hóa

B. So sánh

C. Nói quá

D. Ẩn dụ

Câu 4: Câu tục ngữ Có công mài sắt thể hiện truyền thống cao đẹp nào của dân tộc ta?

A. Truyền thống kiên trì

B. Truyền thống hiếu học

C. Truyền thống nhân ái

D. Truyền thống yêu nước

Câu 5: Câu tục ngữ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây nhắc nhở chúng ta điều gì?

A. Khi được hưởng một thành quả nào đó, chúng ta phải ghi nhớ, biết ơn công lao của người đã gây dựng nên nó.

B. Là bài học về thái độ sống chung thủy, có trước có sau, biết ơn những người đã giúp đỡ ta trong cuộc sống.

C. Cả A và B đều đúng

D. Cả A và B đều sai

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Em hãy sưu tầm những câu tục ngữ về lao động sản xuất?

Câu 2. Phân tích câu tục ngữ 9.