Giáo án và PPT Tiếng Việt 4 cánh diều Bài 16: Luyện tập về lựa chọn từ ngữ

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ LỰA CHỌN TỪ NGỮ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi cho HS: Dựa vào kiến thức đã học cũng như hiểu biết của bản thân, em hãy kể tên những tấm gương truyền cảm hứng cho tuổi trẻ về lòng dũng cảm, tinh thần yêu nước?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Nhận xét về cách lựa chọn từ ngữ (BT1, BT2)

Nhiệm vụ 1: Làm BT 1: Đọc khổ thơ và trả lời câu hỏi

- GV mời 1 HS đọc yêu cầu của BT 1. Các HS khác đọc thầm: Đọc khổ thơ sau và trả lời các CH:

Dưới trời lửa khói

Em như cánh tên

Bay trên cồn cát

Rẽ gió xông lên

Nguyễn Văn Dinh

a. Các từ cánh và bay gọi cho em nghĩ đến sự vật nào?

b. Những từ nào có nghĩa giống từ cánh (trong cánh tên)?

- GV tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm 4, sử dụng kĩ thuật Khăn trải bàn.

- GV tổ chức cho HS báo cáo kết quả làm BT.

- GV nhận xét và chốt đáp án: 

a) Các từ “cánh” và “bay” gợi cho em nghĩ đến một số sự vật như: chim, diều, máy bay.

b) Từ “mũi” và “chiếc” (trong mũi tên, chiếc tên).

c) GV trả lời theo suy nghĩ của bản thân dựa trên gợi ý của GV: Tác giả chọn từ “cánh” (cánh tên) giúp cho người đọc liên tưởng đến cánh chim; vì vậy dùng từ “cánh” sẽ phù hợp với các từ ngữ xung quanh (bay, rẽ).

Nhiệm vụ 2: Tìm từ thích hợp trong ngoặc đơn để hoàn chỉnh đoạn văn

- GV mời 1 – 2 HS đọc BT 2. Cả lớp đọc thầm theo: Tìm từ thích họp trong ngoặc đơn để hoàn chỉnh đoạn văn sau:

Hồ về thu, nước (trong vắt, trong trẻo), mênh mông. Trăng toả sáng rọi vào các gọn sóng (ào ạt, lăn tăn). Thuyền ra khỏi bờ thì hãy hãy gió đông nam, sóng vỗ rập rình. Một lát, thuyền vào gần một đám sen. Bấy giờ, sen trên hồ đã gần tàn nhưng vẫn còn lơ thơ mấy đoá hoa nở muộn. Mùi hương đưa theo chiều gió (ngào ngạt, sực nức). Thuyền theo gió cứ từ từ mà đi ra giữa khoảng (vô tận, mênh mông).

Theo PHAN KẾ BÍNH

- GV tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm đôi và báo cáo kết quả.

- GV nhận xét và chốt đáp án:

Hồ về thu, nước trong vắt, mênh mông. Trăng toả sáng rọi vào các gợn sóng lăn tăn. Thuyền ra khỏi bờ thì hây hẩy gió đông nam, sóng vỗ rập rình. Một lát, thuyền vào gần một đám sen. Bấy giờ, sen trên hồ đã gần tàn nhưng vẫn còn lơ thơ mấy đoá hoa nở muộn. Mùi hương đưa theo chiều gió ngào ngạt. Thuyền theo gió cứ từ từ mà đi ra giữa khoảng mênh mông.

Sản phẩm dự kiến:

- HS thảo luận nhóm đôi.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

Hoạt động 2: Viết đoạn văn

- GV giao nhiệm vụ:

+ Viết một đoạn văn ngắn về hình ảnh người thiếu niên dũng cảm trong bài thơ

“Em bé Bảo Ninh”.

+ Chọn một từ em thích trong đoạn văn và cho biết từ đó phản ánh đúng cảm nghĩ của em về nhân vật như thế nào.

Sản phẩm dự kiến:

+ Bạn nhỏ trong bài thơ “Em bé Bảo Ninh” là một thiếu niên gan dạ và cũng rất hồn nhiên. Giữa lúc máy bay Mỹ điên cuồng bắn phá, bạn nhỏ ấy đã xông lên tiếp đạn cho các cô chú dân quân bắn máy bay địch. Bài thơ ví bạn nhỏ như một cánh tên rẽ gió bay trên cồn cát, thật là mạnh mẽ. Khi thấy máy bay của Mỹ bị các cô chú dân quân bắn cháy, bạn nhỏ ấy vui mừng reo lên, nhảy lên và chạy đi báo tin vui như một chú chim non hót vang lưng trời bài ca chiến thắng. Em rất yêu quý và tự hào về bạn nhỏ.

+ Trong đoạn văn trên, em thích từ hồn nhiên vì từ đó diễn tả đúng hình ảnh bạn nhỏ ở cuối bài thơ./  thích từ gan dạ vì từ đó không lặp lại từ dũng cảm trong câu hỏi của SGK./thích từ hót vang vì từ này nói lên niềm vui vô hạn của chú chim non là bạn nhỏ trong bài thơ...

…………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Trạng ngữ chỉ thời gian bổ sung thông tin gì cho câu?

• A. Bổ sung thông tin về nơi chốn diễn ra sự việc nêu trong câu
• B. Bổ sung thông tin về thời gian diễn ra sự việc nêu trong câu
• C. Bổ sung thông tin về nguyên nhân diễn ra sự việc nêu trong câu
• D. Bổ sung thông tin về kết quả diễn ra sự việc nêu trong câu

Câu 2: Trạng ngữ là gì ? 

• A. Là thành phần chính của câu 
• B. Là thành phần phụ của câu 
• C. là biện pháp tu từ trong câu
• D. Là một trong số các từ loại của tiếng Việt

Câu 3: Có thể phân loại trạng ngữ theo cơ sở nào ? 

• A. Theo các nội dung mà chúng biểu thị 
• B. Theo vị trí của chúng trong câu 
• C. Theo thành phần chính nào mà chúng đứng liền trước hoặc liền sau
• D. Theo mục đích nói của câu

Câu 4: Người ta thêm trạng ngữ chỉ thời gian vào trong câu nhằm mục đích gì?

• A. Để xác định kết quả của sự việc diễn ra trong câu.
• B. Để xác định thời gian diễn ra sự việc nêu trong câu.
• C. Để xác định nơi chốn, địa điểm diễn ra sự việc trong câu.
• D. Để xác định nguyên nhân diễn ra sự việc trong câu.

Câu 5: Trạng ngữ chỉ thời gian thường trả lời cho những câu hỏi nào?

• A. Bao giờ?
• B. Khi nào?
• C. Mấy giờ?
• D. Tất cả các đáp án trên đều đúng

Câu 6: Trạng ngữ trong câu "Cối xay tre nặng nề quay, từ nghìn đời nay, xay nắm thóc" thuộc loại trạng ngữ nào?

• A. Trạng ngữ chỉ điều kiện.
• B. Trạng ngữ chỉ mục đích.
• C. Trạng ngữ chỉ thời gian.
• D. Trạng ngữ chỉ phương tiện.

Sản phẩm dự kiến: