Đáp án Lịch sử 9 cánh diều Bài 2: Châu Âu Và Nước Mỹ Từ Năm 1918 Đến Năm 1945

BÀI 2. CHÂU ÂU VÀ NƯỚC MỸ

TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945

MỞ ĐẦU

Ngày 9-11-1918, hàng trăm nghìn công nhân và binh lính thủ đô Béc-lin đình công, biểu tình lật đổ Hoàng đế Đức. Sự kiện này bắt đầu cuộc Cách mạng tháng Mười một, dẫn đến sự sụp đổ của đế quốc Đức. Cũng trong thời gian này, những cuộc đấu tranh của nhân dân diễn ra ở hầu khắp các nước châu Âu, tạo nên phong trào cách mạng 1918 - 1923.

Vậy những nét chính về phong trào cách mạng ở châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất là gì? Quốc tế Cộng sản được thành lập ra sao? Đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933 và quá trình hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu diễn ra như thế nào? Tình hình chính trị và kinh tế của nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới có điểm gì nổi bật?

Hướng dẫn chi tiết:

1. Những nét chính về phong trào cách mạng ở châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất:

Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, châu Âu chứng kiến một số phong trào cách mạng quan trọng. Dưới đây là những nét chính về phong trào cách mạng ở châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất:

Tác động của Cách mạng tháng Mười Nga và chính quyền Xô viết: Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và sự thành lập chính quyền Xô viết đã có tác động mạnh mẽ đến các phong trào cách mạng ở châu Âu. Điều này thúc đẩy sự phát triển và lan rộng của các ý tưởng cách mạng Xô viết trong các nước châu Âu.

Hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất: Chiến tranh thế giới thứ nhất đã để lại những hậu quả nặng nề cho châu Âu, bao gồm tình trạng khủng hoảng kinh tế, nạn đói, thất nghiệp và sự thất vọng với chính quyền hiện hành. Những tình huống khó khăn này đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của phong trào cách mạng.

Phong trào diễn ra ở nhiều nước châu Âu: Phong trào cách mạng sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đã lan rộng và diễn ra ở hầu hết các nước châu Âu. Đặc biệt, Đức và Hungary là hai quốc gia tiêu biểu với các cuộc nổi dậy và khởi nghĩa cách mạng.

Đấu tranh của công nhân và tầng lớp lao động: Công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động đã tham gia vào đấu tranh với nhiều hình thức khác nhau. Tổng bãi công và khởi nghĩa là những biểu hiện phổ biến của phong trào này. Ban đầu, mục tiêu của đấu tranh là chống chế độ quân chủ và chính quyền tư sản, nhưng sau đó, mục tiêu đã chuyển sang xây dựng mô hình nhà nước theo kiểu Xô viết Nga.

Sự hình thành các đảng cộng sản: Từ phong trào cách mạng này, các đảng cộng sản đã được thành lập ở một số quốc gia châu Âu. Ví dụ, Đảng Cộng sản Đức được thành lập vào năm 1918, Đảng Cộng sản Pháp vào năm 1920, Đảng Cộng sản Anh vào năm 1920 và Đảng Cộng sản Ý vào năm 1921.

Sự đàn áp và lắng xuống của phong trào: Từ cuối năm 1923, các chính quyền của giai cấp tư sản đã tăng cường đàn áp các cuộc đấu tranh của nhân dân. Điều này dẫn đến sự lắng xuống của phong trào cách mạng trong một thời gian ngắn.

1. Sự thành lập Quốc tế Cộng sản:

+ Nguyên nhân thành lập: Sự phát triển của phong trào cách mạng 1918 – 1923, đặc biệt là sự ra đời của một số đảng cộng sản, đã đặt ra yêu cầu cần phải thành lập một tổ chức quốc tế để lãnh đạo cách mạng thế giới.

+ Tháng 3-1919, Đại hội thành lập Quốc tế thứ 3 (Quốc tế Cộng sản) được tổ chức tại Mát-xcơ-va. Tham dự Đại hội có 52 đại biểu, đại diện cho 35 đảng và nhóm cộng sản từ 21 nước châu Âu.

+ Sự thành lập của Quốc tế Cộng sản đã đáp ứng yêu cầu của phong trào công nhân lúc bấy giờ, góp phần thúc đẩy sự phát triển của phong trào cộng sản và công nhân ở các nước châu Âu.

1. Những nét chính đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933:

+ Trong giai đoạn 1924 – 1929, kinh tế các nước tư bản chủ nghĩa phát triển nhanh chóng, gây ra tình trạng sản xuất ồ ạt, hàng hoá ế thừa, cung vượt quá cầu. Trong khi đó, đời sống nhân dân không được cải thiện, sức mua giảm, dẫn đến suy thoái kinh tế.

+ Ngày 24-10-1929, thị trường chứng khoán Niu Y-oóc sụp đổ, cuộc đại suy thoái kinh tế bùng nổ ở Mỹ và lan rộng sang các nước tư bản chủ nghĩa khác. Từ lĩnh vực tài chính, đại suy thoải ảnh hưởng đến toàn bộ các ngành kinh tế. Tình trạng suy thoái kéo dài 4 năm (1929 – 1933), trầm trọng nhất vào năm 1932.

1. Quá trình hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu:

+ Nguyên nhân hình thành: Sự bất mãn với Trật tự Véc-xai – Oa-sinh-tơn (được thiết lập sau Chiến tranh thế giới thứ nhất) cùng với hậu quả nặng nề của cuộc đại suy thoái kinh tế (1929-1933) đã dẫn đến sự hình thành và thắng thế của chủ nghĩa phát xít ở châu Âu.

+ Để thoát khỏi đại suy thoái, Đức và I-ta-li-a đã phát xít hoá bộ máy chính quyền, chuẩn bị chiến tranh nhằm phân chia lại thế giới.

+ Tại I-ta-li-a, chủ nghĩa phát xít hình thành từ sớm. Năm 1919, B. Mút-xô-li-ni thành lập Đảng Quốc gia phát xít. Năm 1922, hàng chục nghìn đội viên phát xít tiến quân chiếm Rô-ma, gây áp lực buộc nhà vua phải đưa Mút-xô-li-ni lên làm Thủ tướng. Năm 1925, chế độ độc tài phát xít được thiết lập, quyền lực tập trung vào B. Mút-xô-li-ni.

+ Tại Đức, tháng 1-1933, A. Hít-le, lãnh tụ của Đảng Quốc xã, được bổ nhiệm làm Thủ tướng. Tháng 8-1934, A. Hít-le trở thành Quốc trưởng, xoá bỏ nền cộng hoà, thiết lập chế độ độc tài, tái vũ trang đất nước, chuẩn bị chiến tranh.

+ Năm 1936, trục phát xít Béc-lin - Rô-ma được thiết lập. Sự thắng thế của chủ nghĩa phát xít ở I-ta-li-a và Đức đã dẫn đến hình thành lò lửa chiến tranh ở châu Âu

I. PHONG TRÀO CÁCH MẠNG 1918 – 1923 VÀ SỰ THÀNH LẬP QUỐC TẾ

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về phong trào cách mạng ở Châu Âu những năm 1918 – 1923

Hướng dẫn chi tiết:

Các phong trào cách mạng ở châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất có nguyên nhân chính do sự tác động mạnh mẽ của Cách mạng tháng Mười Nga và hậu quả nặng nề của chiến tranh. Dưới đây là những nguyên nhân và diễn biến chính của các phong trào này:

- Tác động của Cách mạng tháng Mười Nga và chính quyền Xô viết: Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và sự thành lập chính quyền Xô viết đã tạo ra tầm ảnh hưởng lớn đối với các phong trào cách mạng ở châu Âu. Lý tưởng cách mạng Xô viết và mô hình nhà nước Xô viết đã truyền cảm hứng cho công nhân và tầng lớp lao động ở châu Âu.

- Hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất: Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây ra những hậu quả đáng kể cho châu Âu. Sự tàn phá, tổn thất và khủng hoảng kinh tế sau chiến tranh đã làm gia tăng sự không hài lòng và thất vọng của công nhân và tầng lớp lao động. Tình trạng khó khăn này đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các phong trào cách mạng.

- Phong trào diễn ra ở nhiều nước châu Âu: Các phong trào cách mạng đã lan rộng và diễn ra ở hầu hết các nước châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Đặc biệt, Đức và Hungary là hai quốc gia tiêu biểu với các cuộc nổi dậy và khởi nghĩa cách mạng.

- Đấu tranh của công nhân và tầng lớp lao động: Công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động đã tham gia vào đấu tranh với nhiều hình thức khác nhau. Tổng bãi công và khởi nghĩa là những biểu hiện phổ biến của phong trào này. Ban đầu, mục tiêu của đấu tranh là chống chế độ quân chủ và chính quyền tư sản, sau đó dần chuyển sang xây dựng mô hình nhà nước theo kiểu Xô viết Nga.

- Thành lập các đảng cộng sản: Các phong trào cách mạng này đã dẫn đến việc thành lập các đảng cộng sản trong một số quốc gia châu Âu. Các đảng Cộng sản đã ra đời tại Đức (1918), Pháp (1920), Anh (1920), Ý (1921) và nhiều quốc gia khác.

- Sự đàn áp của chính quyền tư sản: Từ cuối năm 1923, chính quyền tư sản đã tăng cường đàn áp các cuộc đấu tranh của nhân dân. Điều này dẫn đến sự lắng xuống tạm thời của phong trào cách mạng trong một thời gian ngắn.

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về sự thành lập Quốc tế Cộng sản.

Hướng dẫn chi tiết:

- Nguyên nhân thành lập: Sự phát triển của phong trào cách mạng 1918 – 1923, đặc biệt là sự ra đời của một số đảng cộng sản, đã đặt ra yêu cầu cần phải thành lập một tổ chức quốc tế để lãnh đạo cách mạng thế giới.

- Tháng 3-1919, Đại hội thành lập Quốc tế thứ 3 (Quốc tế Cộng sản) được tổ chức tại Mát-xcơ-va. Tham dự Đại hội có 52 đại biểu, đại diện cho 35 đảng và nhóm cộng sản từ 21 nước châu Âu.

- Sự thành lập của Quốc tế Cộng sản đã đáp ứng yêu cầu của phong trào công nhân lúc bấy giờ, góp phần thúc đẩy sự phát triển của phong trào cộng sản và công nhân ở các nước châu Âu.

II. CUỘC ĐẠI SUY THOÁI KINH TẾ 1929 – 1933

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về cuộc đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933

Hướng dẫn chi tiết:

- Nguyên nhân đại suy thoái kinh tế: Trong giai đoạn 1924 – 1929, kinh tế các nước tư bản chủ nghĩa phát triển nhanh chóng, gây ra tình trạng sản xuất ồ ạt, hàng hoá ế thừa, cung vượt quá cầu.

- Diễn biến:

+ Ngày 24-10-1929, thị trường chứng khoán Niu Y-oóc sụp đổ, cuộc đại suy thoái kinh tế bùng nổ ở Mỹ và lan rộng sang các nước tư bản chủ nghĩa khác. Từ lĩnh vực tài chính, đại suy thoải ảnh hưởng đến toàn bộ các ngành kinh tế.

+ Hàng ngàn nhà máy, xi nghiệp, ngân hàng phải đóng cửa. Tổng thu nhập quốc dân của các nước tư bản sụt giảm nghiêm trọng.

- Hậu quả: Cuộc đại suy thoái không chỉ tàn phá nặng nề nền kinh tế mà còn gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với tình hình chính trị – xã hội. Đại suy thoái đã dẫn đến sự thắng thế của chủ nghĩa phát xít, đặc biệt ở Đức và góp phần gia tăng mâu thuẫn giữa các nước tư bản.

III. SỰ HÌNH THÀNH CHỦ NGHĨA PHÁT XÍT Ở CHÂU ÂU

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về sự hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu.

Hướng dẫn chi tiết:

- Nguyên nhân hình thành:Sự bất mãn với Trật tự Véc-xai – Oa-sinh-tơn (được thiết lập sau Chiến tranh thế giới thứ nhất) cùng với hậu quả nặng nề của cuộc đại suy thoái kinh tế (1929-1933) đã dẫn đến sự hình thành và thắng thế của chủ nghĩa phát xít ở châu Âu.

- Diễn biến:

+ Để thoát khỏi đại suy thoái, Đức và I-ta-li-a đã phát xít hoá bộ máy chính quyền, chuẩn bị chiến tranh nhằm phân chia lại thế giới.

+ Tại I-ta-li-a, chủ nghĩa phát xít hình thành từ sớm. Năm 1919, B. Mút-xô-li-ni thành lập Đảng Quốc gia phát xít. Năm 1922, hàng chục nghìn đội viên phát xít tiến quân chiếm Rô-ma, gây áp lực buộc nhà vua phải đưa Mút-xô-li-ni lên làm Thủ tướng. Năm 1925, chế độ độc tài phát xít được thiết lập, quyền lực tập trung vào B. Mút-xô-li-ni.

+ Tại Đức, tháng 1-1933, A. Hít-le, lãnh tụ của Đảng Quốc xã, được bổ nhiệm làm Thủ tướng. Tháng 8-1934, A. Hít-le trở thành Quốc trưởng, xoá bỏ nền cộng hoà, thiết lập chế độ độc tài, tái vũ trang đất nước, chuẩn bị chiến tranh.

+ Năm 1936, trục phát xít Béc-lin - Rô-ma được thiết lập. Sự thắng thế của chủ nghĩa phát xít ở I-ta-li-a và Đức đã dẫn đến hình thành lò lửa chiến tranh ở châu Âu

IV. NƯỚC MỸ GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI (1918 – 1939)

Câu hỏi: Nêu những nét nổi bật về tình hình chính trị của Mỹ giai đoạn 1918 – 1939.

Hướng dẫn chi tiết:

- Về đối nội, Đảng Cộng hoà cầm quyền trong những năm 20 của thế kỉ XX, thi hành các chính sách đề cao sự phồn vinh của nền kinh tế, đồng thời đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân. Cuộc đại suy thoái kinh tế tạo điều kiện cho Đảng Dân chủ giành thắng lợi trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1932. Việc thực hiện “Chính sách mới” giúp Tổng thống P. Ru-dơ-ven bước đầu ổn định tình hình chính trị, xã hội Mỹ vào cuối thập niên 30 của thế kỉ XX.

- Về đối ngoại, nước Mỹ thực hiện và đề cao chủ nghĩa biệt lập truyền thống, không tham gia vào Hội Quốc liên dù Mỹ là nước đề xuất thành lập tổ chức này. Trước sự xuất hiện của chủ nghĩa phát xít và nguy cơ bùng nổ chiến tranh, chính quyền P. Ru-dơ-ven ban hành một số đạo luật để giữ nước Mỹ trung lập với các cuộc chiến tranh ngoài nước Mỹ. Bên cạnh đó, Mỹ công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với Liên Xô; thực hiện chính sách “láng giềng thân thiện” với các nước Mỹ La-tinh

Câu hỏi: Nêu các giai đoạn phát triển của kinh tế Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới.

Hướng dẫn chi tiết:

- Năm 1920 – 1921: kinh tế Mỹ phát triển nhanh chóng do thu được nhiều lợi nhuận từ cuộc chiến, nhưng xen kẽ với khủng hoảng nhẹ

- Từ năm 1924 đến năm 1929: Kinh tế Mỹ thực - sự bước vào giai đoạn phồn vinh, Mỹ trở thành trung tâm công nghiệp, thương mại, tài chính quốc tế.

- Năm 1929 đến năm 1933, Mỹ lâm vào đại suy thoái khiến sản lượng công nghiệp suy giảm một nửa, hàng nghìn ngân hàng, công ty công nghiệp và thương mại bị phá sản.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Tóm tắt những nét chính về các giai đoạn phát triển của châu Âu và nước Mỹ từ năm 1918 đến năm 1939.

Hướng dẫn chi tiết:

Ở châu Âu, phong trào cách mạng từ 1918 đến 1923 đã lan rộng ở nhiều nước và đạt đỉnh cao tại Đức và Hungary. Công nhân và tầng lớp lao động đã tham gia vào đấu tranh bằng nhiều hình thức, bao gồm tổng bãi công và khởi nghĩa. Ban đầu, mục tiêu của đấu tranh là chống chế độ quân chủ và chính quyền tư sản, sau đó chuyển sang xây dựng mô hình nhà nước theo kiểu Xô viết Nga. Các đảng Cộng sản đã được thành lập trong nhiều quốc gia châu Âu, và các nhà nước Cộng hoà Xô viết cũng được thành lập tại Hungary và Đức.

Tuy nhiên, từ cuối năm 1923, phong trào cách mạng tạm lắng xuống khi các chính quyền tư sản giai cấp tăng cường đàn áp cuộc đấu tranh của nhân dân. Năm 1929 đến 1933, châu Âu chịu ảnh hưởng của cuộc đại suy thoái kinh tế, và chế độ phát xít nổi lên tại Ý và Đức, dẫn đến sự nổi lửa của chiến tranh ở châu Âu.

Ở Mỹ, trong những năm 1920, Đảng Cộng hòa cầm quyền và đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân. Tuy nhiên, cuộc đại suy thoái kinh tế năm 1929 đã thay đổi cảnh quan chính trị và xã hội. Đảng Dân chủ giành thắng lợi trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1932, và Tổng thống Franklin D. Roosevelt thực hiện "Chính sách mới" để ổn định tình hình Mỹ. Tuy nhiên, suy thoái kinh tế gây ra sự suy giảm lớn trong sản lượng công nghiệp và làm phá sản hàng nghìn ngân hàng, công ty và doanh nghiệp.

Đây là một cái nhìn tổng quan về phong trào cách mạng ở châu Âu và Mỹ trong thời kỳ sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Có thể có thêm thông tin chi tiết và sự kiện cụ thể trong từng quốc gia và thời gian, nhưng tôi hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tình hình lịch sử này.

Câu 2: Sưu tầm tư liệu về hậu quả của cuộc đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933, giới thiệu với thầy cô và bạn học thông qua các hình thức như sơ đồ tư duy, băng hình, áp phích,...

Hướng dẫn chi tiết:

Đám đông tụ tập tại ngã tư Phố Wall và Phố Broad sau vụ sụp đổ thị trường chứng khoán năm 1929.