Giáo án chuyên đề Lịch sử 12 kết nối CĐ 3 Phần 1: Một số khái niệm (Toàn cầu hoá, Hội nhập quốc tế)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu khái niệm toàn cầu hóa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai tác Hình 2, thông tin mục 1a SGK tr.38 và trả lời câu hỏi: Hãy giải thích khái niệm toàn cầu hóa.

Hình 2. Hình ảnh minh họa cho toàn cầu hóa

- GV phân tích cụ thể hơn: 

+ Thuật ngữ toàn cầu hoá (Globalization) trở nên phổ biến từ cuối thập niên 80 của thế kỉ XX, dùng để diễn đạt một nhận thức mới của loài người về một hiện tượng, một quá trình quan trọng trong lịch sử thế giới đương đại. 

+ Toàn cầu hoá được hiểu là một quá trình ảnh hưởng cũng như tác động mọi mặt của đời sống từng quốc gia không có giới hạn, không bị ràng buộc bởi khoảng cách lãnh thổ, địa lí, khu vực hay từng nước.

- GV mở rộng kiến thức, cung cấp tư liệu và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Tại sao toàn cầu hóa có thể tạo ra một cộng đồng toàn cầu hóa?

Tư liệu 1: “Toàn cầu hoá cũng sản sinh một khuynh hướng dân số riêng - sự dịch chuyển nhanh chóng của dân chúng từ những vùng nông thôn với đời sống nông nghiệp ra thành thị. Và lối sống ở thành thị đang ngày càng gắn liền với các xu thế toàn cầu trên phương diện thực phẩm, lương thực, thời trang, thị trường và giải trí”.

(Thô-mát Phơ-rít-man, Chiếc Lexus và cây Ô liu,

NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2005, tr.52)

Biểu tượng kết nối toàn cầu

- GV cho HS liên hệ thực tế và trả lời câu hỏi: Hãy nêu một ví dụ cụ thể về toàn cầu hóa.

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Tranh biện”. 

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội. 2 đội chơi đưa ra quan điểm và tranh biện về thời điểm bắt đầu của toàn cầu hóa.

+ GV nhận xét, đánh giá về các luận cứ thuyết phục cho quan điểm của 2 đội.

Gợi ý:

- Quan điểm 1: Lịch sử toàn cầu hoá bắt nguồn từ sự kết nối thế giới qua Con đường tơ lụa trên bộ và trên biển giữa phương Đông và phương Tây thời cổ - trung đại. 

- Quan điểm 2: Lịch sử toàn cầu hoá bắt đầu bằng các cuộc phát kiến địa lí của người châu Âu thế kỉ XV - XVI. 

→ Từ những năm 80 của thế kỉ XX, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba đã thúc đẩy quá trình toàn cầu hoá diễn ra sâu rộng chưa từng có. Toàn cầu hoá là một trong những nội dung quan trọng nhất của lịch sử thế giới hiện đại.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS giải thích khái niệm toàn cầu hóa.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng: 

Toàn cầu hóa có thể tạo ra một cộng đồng toàn cầu, bởi:

+ Sự tiến bộ của khoa học - công nghệ, của công nghệ truyền thông, đặc biệt là internet và mạng xã hội đã giảm đáng kể các rào cản về khoảng cách địa lí. Mọi người từ khắp nơi trên thế giới có thể dễ dàng kết nối, chia sẻ thông tin và tạo ra kết nối toàn cầu. 

+ Toàn cầu hoá dẫn đến sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế ngày càng tăng giữa các quốc gia; khuyến khích sự hợp tác và hợp tác trên quy mô quốc tế.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi liên hệ thực tế:

Ví dụ cụ thể về toàn cầu hóa: Khoảng đầu thế kỉ XX, phở trở thành một món ăn phổ biến ở Việt Nam. Từ những thập kỉ cuối thế kỉ XX và đầu thế kỉ XXI, nhiều nhà hàng phở xuất hiện tại các thành phố lớn ở Mỹ, Pháp, Ô-xtrây-li-a, Ca-na-đa, Liên bang Nga, Đức, Hàn Quốc,... Phở được coi là “đại sứ ẩm thực” của Việt Nam. 

→ Sản phẩm ẩm thực của Việt Nam đã phát triển từ cấp độ quốc gia lan đến toàn cầu. Quá trình này là một trong những biểu hiện của toàn cầu hoá.

Video: Thưởng thức phở Việt trên đất Đức.

https://www.youtube.com/watch?v=kiaQ9lQ-OkM

Video: Phở Việt tại thủ đô nước Mỹ.

https://www.youtube.com/watch?v=ElcgFFsvFDY

Video: Người Nhật cảm nhận gì về phở Thìn?

https://www.youtube.com/watch?v=tzEJtBVz9V4

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Toàn cầu hoá là một hiện tượng, một quá trình, một xu thế liên kết trong quan hệ quốc tế. Nó làm tăng sự phụ thuộc lẫn nhau về nhiều mặt của đời sống xã hội (từ kinh tế, chính trị, an ninh, văn hoá đến môi trường,...) giữa các quốc gia.

- GV mở rộng: Sự phát triển của toàn cầu hóa trong lịch sử diễn ra qua 3 giai đoạn.

+ Giai đoạn 1 (1492 - 1800): Quá trình toàn cầu hoá 1.0 với động lực chính là cơ bắp và khái niệm quốc gia trên thế giới.

+ Giai đoạn 2 (1800 - 2000): Quá trình toàn cầu hoá 2.0, nổi bật với những doanh nghiệp đa quốc gia, được giàu lên nhờ áp dụng chi phí vận chuyển và được cắt giảm hoá chi phí viễn thông.

+ Giai đoạn 3 (bắt đầu từ năm 2000 - thế kỉ XXI): Quá trình toàn cầu hoá 3.0, kiến tạo một mô hình kinh doanh, chính trị, xã hội hoàn toàn mới (Thế giới là một yếu tố nhỏ, mọi sự mọi vật đều được liên kết chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, sự bình đẳng và công bằng lên ngôi. Giai đoạn này  phản ánh nội dung của Thế giới phẳng).

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM

1. Toàn cầu hóa

a. Khái niệm toàn cầu hóa

Toàn cầu hóa là thuật ngữ dùng để chỉ quá trình gia tăng mạnh mẽ của những mối liên hệ, sự phụ thuộc lẫn nhau, tác động giữa các quốc gia, dân tộc và khu vực trên phạm vi toàn cầu.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu những biểu hiện của toàn cầu hóa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 5 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

Khai thác Hình 3 – Hình 4, thông tin mục 1b SGK tr.38 – 40, tư liệu GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1: Phân tích những biểu hiện của toàn cầu hóa. Lấy một số ví dụ để minh họa.

Hình 3. Toàn cảnh một phiên họp của Hội nghị lần thứ 26 

các bên tham gia Công ước khung Liên hợp quốc 

về biến đổi khí hậu ở Anh (2021)

Hình 4. Hình ảnh minh họa cho 

việc mở rộng thị trường toàn cầu

+ Nhóm 1: Tìm hiểu biểu hiện gia tăng vai trò của các tập đoàn xuyên quốc gia.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu biểu hiện tăng cường vai trò của các tổ chức liên kết khu vực và toàn cầu.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu biểu hiện mở rộng thị trường và thương mại toàn cầu.

+ Nhóm 4: Tìm hiểu biểu hiện tăng cường trao đổi văn hóa toàn cầu.

+ Nhóm 5: Tìm hiểu biểu hiện gia tăng di cư toàn cầu.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 5 nhóm lần lượt phân tích những biểu hiện của toàn cầu hóa theo Phiếu học tập số 1.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1.

- GV kết luận: Từ thập niên 80 của thế kỉ XX, quá trình toàn cầu hóa đã diễn ra mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, biểu hiện ở sự gia tăng vai trò của các tập đoàn xuyên quốc gia, tăng cường vai trò của các tổ chức liên kết khu vực và toàn cầu, mở rộng thị trường và thương mại toàn cầu, tăng cường trao đổi văn hóa toàn cầu, gia tăng di cư toàn cầu.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

b. Những biểu hiện của toàn cầu hóa

Kết quả Phiếu học tập số 1 về những biểu hiện của toàn cầu hóa đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2.

Tư liệu 2: Hiện nay, trên thế giới có 500 công ty xuyên quốc gia (Transnationdl Corporations) lớn nhất, kiểm soát hơn 2⁄3 thương mại thế giới, trong đó, phần lớn là các trao đổi được thực hiện giữa các công ty con, chi nhánh của chúng với nhau. Bên cạnh đó, 100 công ty xuyên quốc gia lớn nhất chiếm khoảng 1⁄3 tổng số đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trên toàn cầu.

Video: Vai trò của các tập đoàn đa quốc gia trong chuẩn bị nguồn nhân lực ngành bán dẫn.

https://www.youtube.com/watch?v=CmBVVDvqzfI

Video: Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) mở đường cho Argentina tiếp cận 7,5 tỷ USD.

https://www.youtube.com/watch?v=5kqwDRBuLfo

Video: Iran: Triển lãm thư pháp giao lưu văn hóa giữa các quốc gia.

https://www.youtube.com/watch?v=3v56VQqx48E

Video: Xây đắp nhịp cầu văn hóa kết nối Việt Nam và Trung Quốc.

https://www.youtube.com/watch?v=DNwAC7PbjHI

Video: Nóng lên vấn đề người di cư tại Châu Âu.

https://www.youtube.com/watch?v=bOBJpleXhqQ

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu tác động của toàn cầu hóa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

 ………………….

c. Tác động của toàn cầu hóa

- Tác động tích cực:

………………….