Củng cố kiến thức đã học về văn bản Dương phụ hành hoàn cảnh sáng tác, những chi tiết đặc sắc, nội dung, nghệ thuật).
Luyện tập theo văn bản Dương phụ hành

Năng lực

Năng lực chung

- Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
- Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng biệt

Nhận biết được một số yếu tố hình thức (cấu tứ, hình ảnh, ngôn ngữ...); nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, bài học,...).

Phẩm chất

Có quan niệm sống đúng đắn và ứng xử nhân văn.
Tình yêu nước yêu quê hương thắm thiết

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

Giáo án;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;

Đối với học sinh

SGK, SBT Ngữ văn 8.
Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
Nội dung: GV hướng dẫn HS thảo luận cặp đôi, chia sẻ hiểu biết về một số câu hỏi liên quan đến bài học
Sản phẩm: Câu trả lời của HS về một số câu liên quan đến bài học và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, trả lời câu hỏi: Theo bạn khi đi đến một xứ sở khác, tiếp xúc với một nền văn hóa khác, người ta thường có những phản ứng hay cảm xúc như thế nào trước những gì đã được gặp được thấy?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, dựa vào hiểu biết của bản thân và chia sẻ trong nhóm.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Cao Bá Quát là một nhà nho lỗi lạc một người học rộng hiểu sâu nhưng lận đận về quan trường. Chuyến đi công cán vùng Hạ châu đã để lại cho nhà nho nhiều những suy ngẫm và tác động rất lớn đến tư tưởng nhận thức của ông. Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau ôn tập về tác phẩm Dương phụ hành.

CỦNG CỐ KIẾN THỨC BÀI HỌC
Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố lại kiến thức văn bản Dương phụ hành (hoàn cảnh sáng tác, tác phẩm, nội dung, nghệ thuật của văn bản)
Nội dung: GV hướng dẫn HS ôn tập văn bản Dương phụ hành
Sản phẩm học tập: HS nhắc lại kiến thức chung về văn bản Dương phụ hành và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về văn bản Dương phụ hành, trả lời câu hỏi:

- Trình bày một số hiểu biết của em về tác giả?

- Trình bày hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung:

+ Hiểu biết về tác giả

+ Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 2 nhóm.

- GV yêu cầu các nhóm đọc văn bản Nhớ đồng và trả lời câu hỏi:

+ Trình bày khung cảnh cũng như nhân vật dương phụ được miêu tả trong bài thơ?

+ Tâm trạng của nhà thơ được biểu hiện qua bài thơ là gì?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Kết luận theo thể loại

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, tổng kết, rút ra cấu tứ, hình ảnh bài thơ Dương phụ hành.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, rút ra kết luận theo thể loại về văn bản

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại 1 – 2 HS trình bày về nội dung, hình thức văn bản.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Hiểu biết chung về tác phẩm

a. Tác giả

- Tên khai sinh: Cao Bá Quát

- Sinh năm: 1808 – 1855

-Quê quán: Phú Thị, Gia Lâm, Hà Nội.

- Nổi tiếng học giỏi đỗ cử nhân làm một chức quan nhỏ trong triều Nguyễn rồi làm giáo thụ Quốc Oai.

- Là nhà thơ lớn của dân tộc nửa đầu thế kỉ 19.

- Tác phẩm để lại: 1353 bài thơ và 21 bài văn bằng chữ Hán, vài chục bài thơ nôm và bài phú nôm nổi tiếng Tài tử đa cùng phú.

b. Xuất xứ tác phẩm

- Xuất phụ hành được viết vào năm 1842 -1843 khi Cao Bá Quát đi dương trình hiệu lực ở Indonexia.

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Khung cảnh thơ

- Một đêm trăng trên đại dương, gió bể thổi lạnh.

- Trang phục: Áo trắng phau như tuyết. Một vẻ đẹp trắng trong...

- Cử chỉ ngôn ngữ: Nàng nhìn sang thuyển người Nam thấy đèn lửa sáng, tựa vai chồng, kéo áo chồng, nói rầm rì.... Nũng nịu và yêu thương đòi chồng nâng dậy. Nàng đang sống trong sum họp và hạnh phúc lứa đôi.

=> Màu áo trắng, màu sáng của lửa đèn, cái lạnh của gió biển đêm... tất cả góp phần đặc tả nhan sắc tâm hồn và sự hạnh phúc của người thiếu phụ phương Tây.

- Nét khám phá mới của thơ trung đại, xưa kia “giai nhân” gắn với mệnh bạc còn trong thơ của Cao Bá Quát thì giai nhân trong sự hạnh phúc sum họp lứa đôi.

a. Tâm trạng nhà thơ

- Câu 6 tả bể đêm sương lạnh, đó là một nét vẽ góp phần làm cho nỗi đau của khách biệt ly thêm cô đơn và tê tái.

- Câu 8 và 7 tương phản với nhau/ Nhà thơ tự hỏi mình. Người thì hạnh phúc sum họp còn nhà thơ thì đang sống trong nỗi đau buồn cô đơn của cảnh biệt ly.

- Nỗi buồn càng lan tòa trong cảnh phải đi “dương trình hiệu lực” tài năng bị vùi dập, công danh bị dở dang, một kẻ sĩ trải qua nhiều cay đắng trên con đường quan lộ.

3. Kết luận theo thể loại

a. Thể thơ

- Thể hành thất ngôn. Ý tại ngôn ngoại.

b. Cấu tứ thơ

+ Độc đáo mới lạ