Củng cố kiến thức đã học về văn bản Con đường mùa đông hoàn cảnh sáng tác, những chi tiết đặc sắc, nội dung, nghệ thuật).
Luyện tập theo văn bản Con đường mùa đông

Năng lực

Năng lực chung

- Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
- Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng biệt

Nhận biết được một số yếu tố hình thức (cấu tứ, hình ảnh, ngôn ngữ...); nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, bài học,...).

Phẩm chất

Có quan niệm sống đúng đắn và ứng xử nhân văn.
Tình yêu nước yêu quê hương thắm thiết

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

Giáo án;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;

Đối với học sinh

SGK, SBT Ngữ văn 8.
Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
Nội dung: GV hướng dẫn HS thảo luận cặp đôi, chia sẻ hiểu biết về một số câu hỏi liên quan đến bài học
Sản phẩm: Câu trả lời của HS về một số câu liên quan đến bài học và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, trả lời câu hỏi: Bạn có bao giờ gặp trở ngại tinh thần khi phải tự mình đơn độc di chuyển trên một con đường vào mùa đông chưa? Để vượt qua trở ngại đó thì bạn nên làm gì?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, dựa vào hiểu biết của bản thân và chia sẻ trong nhóm.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Puskin được biết đến là một nhà thơ vĩ đại của Nga. Một đại thi hào có sự tác động không hề nhỏ đến văn học thế giới. Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau ôn tập về tác phẩm Con đường mùa đông để thấy được tinh thần lạc quan của con người trong những phút giây khắc nghiệt của cuộc sống.

CỦNG CỐ KIẾN THỨC BÀI HỌC
Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố lại kiến thức văn bản con đường mùa đông (hoàn cảnh sáng tác, tác phẩm, nội dung, nghệ thuật của văn bản)
Nội dung: GV hướng dẫn HS ôn tập văn bản con đường mùa đông.
Sản phẩm học tập: HS nhắc lại kiến thức chung về văn bản con đường mùa đông và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về văn bản con đường mùa đông, trả lời câu hỏi:

- Trình bày một số hiểu biết của em về tác giả?

- Trình bày hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung:

+ Hiểu biết về tác giả

+ Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 3 nhóm.

- GV yêu cầu các nhóm đọc văn bản con đường mùa đông và trả lời câu hỏi:

+Em hiểu như thế nào về nhan đề của bài thơ?

+ Những hình ảnh (”trăng”, “cột sọc chỉ đường") và âm thanh (“tiếng lục lạc", "kim đồng hồ kêu tích tác") trong bài thơ đã diễn tả mâu thuẫn giữa nỗi buồn với ý thức vận động vượt qua trở ngại của nhân vật trữ tình trên con đường mùa đông như thế nào?

+ Xác định không gian, thời gian tâm tưởng của nhân vật trữ tình trong hai khổ thơ 5 - 6. Hãy hình dung nhân vật trữ tình được tận hưởng những gì và tiếp tục đấu tranh với nỗi buồn ra sao.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 3 nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Kết luận theo thể loại

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, tổng kết, rút ra cấu tứ, hình ảnh bài thơ Con đường mùa đông.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, rút ra kết luận theo thể loại về văn bản

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại 1 – 2 HS trình bày về nội dung, hình thức văn bản.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Hiểu biết chung về tác phẩm

a. Tác giả

- Tên khai sinh: A- lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Pu-skin

- Sinh năm: 1799 - 1837

-Là đại thi hào nổi tiếng của nước Nga thế kỉ XIX.

- Puskin để lại di sản vô giá với nhiều thể loại văn học. Song nổi tiếng nhất với 800 bài thơ trữ tình.

b. Xuất xứ tác phẩm

- Tháng 12/1985 một cuộc khởi nghĩa do đông đảo người tri thức quý tộc tiến bộ lãnh đạo chống lại chế độ nông nô chuyên chế.

- Đầu 1826 cuộc khởi nghĩa bị Nga Hoàng dập tắt.

- Là nguồn cảm hứng để Pu-skin sáng tác bài thơ Con đường mùa đông.

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Nhan đề và lời đề từ

- Nhan đề:

Nhan đề “Con đường mùa đông” gợi cho em những liên tưởng về một con đường lạnh lẽo, không một bóng người. Một con đường mờ mịt, tăm tối với cái giá lạnh gào thét, ăn sâu vào da thịt của người độc hành. Phải chăng tác giả đang muốn dùng hình ảnh này để ẩn dụ cho hoàn cảnh hiện tại của mình, cô đơn, lạnh lẽo và thấm đượm nỗi buồn đau.

b. Hình ảnh thơ

+ Những hình ảnh (”trăng”, “cột sọc chỉ đường") và âm thanh (“tiếng lục lạc", "kim đồng hồ kêu tích tác") trong bài thơ hiện lên với một trạng thái buồn rầu, thấm đượm tâm trạng của nhân vật trữ tình.

+ Nhưng ở mỗi sự vật, ta đều bắt gặp một sự gắng gượng, cố gắng xốc lại tinh thần của tác giả bằng những từ mang ý nghĩ hướng tích cực như: cột sọc chỉ đường – chào ta, kim đồng hồ tích tắc – xua lũ người tẻ nhạt…

+ Tất cả cho thấy nội tâm của nhân vật trữ tình đang đấu tranh mạnh mẽ, một bên là nỗi buồn cô đơn, tẻ nhạt, nhớ nhà, nhớ quê hương, một bên là sự gắng gượng, sốc lại tinh thần như một lời tự an ủi tác giả dành cho mình. Qua đó, ta thấy được một con người đa sầu, đa cảm, luôn đấu tranh để giữ vững nội tâm của mình trước hoàn cảnh tù đày khổ đau.

c. Cuộc đấu tranh nội tâm của tác giả

Không gian: trốn cũ của tác giả, nơi ông sống khi chưa bị lưu đày

- Thời gian: buổi tối mùa đông bên lò lửa

→ Cuộc đấu tranh nội tâm đã đưa tác giả về với những tháng ngày hạnh phúc, nơi ông được sống hạnh phúc bên người mình yêu, được trò chuyện và ngắm người con gái ấy. Đó chính là niềm hạnh phúc, khát khao cháy bỏng mà tác giả muốn có được, muốn lần nữa được trải nghiệm, cảm nhận. Nhưng khi nhìn vào hiện thực phũ phàng, nỗi buồn lại bao trùm lấy tâm trạng của nhân vật bởi ông biết những ngày tháng đấy đã qua đi và không thể trở lại.

3. Kết luận theo thể loại

a. Cấu tứ

+ Các hình ảnh về con đường mùa đông và những hình ảnh trong tâm tưởng nhà thơ “trăng, lò sưởi, mái lều, ánh lửa,…” đều lặp đi lặp lại, tạo kết cấu đầu cuối tương ứng cho bài thơ.

b. Hình ảnh

+ Sử dụng nhiều hình ảnh tương phản, âm thanh.